Suriye Anayasası'ndaki başkanlık maddeleri
Cumhurbaşkanı gerekli gördüğünde Meclis’i feshetme yetkisine sahiptir... Cumhurbaşkanı kendisine 1 ya da daha fazla yardımcı seçebilir ve yetkilerinin bir kısmını bu yardımcılara aktarabilir. Başkan adayları 40 yaşını tamamlamış, ebeveynleri ve kendisi doğuştan Suriye vatandaşı olmalıdır...
Türkiye’de başkanlık için anayasa değişikliği çalışmaları sürerken muhalefet başkanlık sistemine itirazlarını Suriye anayasası üzerinden yapıyor.
İtirazlar dile getirilirken Suriye’nin 1973 tarihli eski anayasası ile 2012’de referandum ile kabul edilen yeni anayasa birbirine karıştırılmış. Bu yazımızda biz yeni anayasada Türkiye’de devam eden tartışma ile ilgili maddeleri aktarmaya çalışacağız.
MECLİS’İN GÖREV VE YETKİLERİ
Madde 55: Yaşama yetkisi anayasada tamınlanan çerçevede Halk Meclisi’nindir (parlamento).
Madde 56: Meclis’in görev süresi 4 yıldır ve sadece savaş durumunda yasa ile uzatılabilir.
Madde 57: Meclis üyeleri (milletvekilleri) halk tarafından doğrudan, gizli ve eşit oy ile seçilir.
Madde 58: milletvekilleri bir parti ya da şehri değil, tüm Suriye halkını temsil eder.
Madde 59: Seçme yaşı 18’dır.
Madde 63: Bir milletvekilinin koltuğu herhangi bir sebep ile boşalırsa yerine 60 gün içinde yeni milletvekili seçim yasasında belirtildiği şekilde seçilir.
Madde 64/2: Meclis ilk oturumunda meclis başkanını seçer. Başkan 1 yıllığına seçilir.
Madde 70, 71: Milletvekillerinin kürsü dokunulmazlığı vardır. Meclis’te ya da komisyonlarda ifade ettikleri herhangi bir düşünce ya da eylem nedeni ile sorgulanamazlar.
Suçüstü durumlar dışında herhangi bir suç iddiası ile sorgulanmaları meclis başkanının izni ile olur.
Madde 75: Meclis; yasaları onaylar, kabinenin programını tartışır. Kabine ya da bakan için gensoru verilmesi halinde güvenoylaması yapar. Ülke güvenliğini ilgilendiren uluslararası anlaşmaları onaylar. Genel af kararı çıkartır. Milletvekillerinin istifasını kabul veya ret eder.
BAŞKAN (CUMHURBAŞKANI)
Madde 83: Cumhurbaşkanı ve başbakan yürütme yetkisini halk adına anayasada belirtilen çerçevede kullanır.
Madde 84: Başkan adayları 40 yaşını tamamlamış, ebeveynleri ve kendisi doğuştan Suriye vatandaşı olmalı, yabancı biri ile evlenmemiş olmalı, aday gösterildiği tarihten önceki son 10 yılda kesintisiz olarak Suriye’de ikamet ediyor olmalıdır.
Madde 85: Cumhurbaşkanlığı adayları en az 35 milletvekili tarafından önerilen adaylar arasından meclis tarafından teklif edilir.
Madde 86: Cumhurbaşkanı doğrudan halk tarafından seçilir.
Madde 87: Meclis’in görev süresi biter ya da fesh olursa cumhurbaşkanı yeni meclis seçilene kadar görevini sürdürür. Cumuhurbaşkanının görev süresi biterse yenisi seçilene kadar eskisi görevini sürdürür.
Madde 88: Cumhurbaşkanı 7 yıl ve art arda en fazla 2 dönem için seçilebilir.
Madde 90: Cumhurbaşkanı Meclis’te yemin ederek göreve başlar. Yemini vekillerin yemini ile aynıdır.
Madde 91: Cumhurbaşkanı kendisine 1 ya da daha fazla yardımcı seçebilir ve yetkilerinin bir kısmını bu yardımcılara aktarabilir.
Madde 92-93: Cumhurbaşkanının görevini yerine getirmesine mani bir durum oluşursa, yardımcısı en fazla 90 gün için vekalet eder ve bu süre içinde yeni başkan seçilir. Yardımcısı da yoksa vekaleti başbakan alır.
Madde 94: Cumhurbaşkanı istifa durumunda istifasını Meclis’e sunar.
Madde 97: Cumhurbaşkanı başbakanı, yardımcılarını, bakanları ve yardımcılarını atar. İstifalarını kabul eder, görevden alır.
Madde 98: Başkanlık ettiği bir toplantıda ülkenin genel politikasını masaya yatırır ve uygulanmasını gözlemler.
Madde 99: Cumhurbaşkanı kabineyi toplayabilir ve başbakan ve bakanlardan rapor talep edebilir.
Madde 100: Başkan Meclis’te onaylanan yasaları geçirir. Yasaları kendisine sunulduktan sonra bir ay içerisinde ret edebilir. Yasa aynı hali ile meclis tarafından 3’te iki çoğunlukla ikinci kez onaylanırsa cumhurbaşkanı yasayı geçirmek zorundadır.
Madde 101: Cumhurbaşkanı yasalar çerçevesinde kararnameler çıkarabilir.
Madde 102: Cumhurbaşkanı savaş ya da seferberlik ilan edebilir. Meclis’in onayı ile barış anlaşması yapabilir.
Madde 105: Cumhurbaşkanı ordunun başkomutanıdır. Bu yetkiyi kullanmak için karar alabilir.
Madde 106: Cumhurbaşkanı sivil ya da askeri görevler için tayinler yapabilir.
Madde 111: Cumhurbaşkanı gerekli gördüğünde Meclis’i feshetme yetkisine sahiptir. Meclis aynı gerekçe ile birden fazla kez feshedilemez.
Madde 117: Cumhurbaşkanı ancak vatana ihanet suçlaması ile ve Anayasa Mahkemesi tarafından yargılanabilir. Suçlama Meclis üzerinden yapılır ve oylaması gizli oturumda olur ve karar iÇin 3'te 2 çoğunluk aranır.