10 soruda Asya Kaplan Sivrisineği: Gündüz de aktif, henüz virüs taşımıyor

DUVAR - Son haftalarca sıkça gündeme gelen Asya Kaplan Sivrisineği (Aedes albopictus), İstanbul’un pek çok yerinde hayatı olumsuz etkiliyor. Kökeni Güneydoğu Asya olan bu sivrisinek türü vücutta kızarıklık, kaşıntı ve ödeme neden olabiliyor. Ayrıca sivrisinek ısırıklarına bağlı alerjik reaksiyonlar gelişebiliyor. Popülasyon artışı ve virüs taşıma ihtimali nedeniyle gündemden düşmeyen Asya Kaplan Sivrisineğini ve bu türle nasıl mücadele edildiğini 10 soruda inceledik.

Türkiye’ye ne zaman geldi?

Vücutta lezyonlara neden olan Aedes albopictus ya da diğer adıyla Asya Kaplan Sivrisineği, ilk kez 2009 yılında Artvin’de tespit edildi. 2015 yılından bu yana ise İstanbul’da görülüyor.

İstabul'da en çok nerelerde görülüyor?

İBB Sağlık Daire Başkanı Uzm. Dr. Önder Yüksel Eryiğit, “Bu sorun bugün itibarıyla ortaya çıkmış gibi bir algı yaratmak çok yanlış” diyor ve ekliyor: Biz 1,5 yıldır bu konuya dikkat çekmeye çalışıyoruz. İstanbul’da bu sivrisineklerin etkili olduğu bölgeleri biliyoruz ve buna yönelik popülasyon çalışmaları yapıyoruz. En çok Marmara’ya kıyısı bulunan ve kırsal alanı daha fazla olan Avcılar, Sarıyer ve Beykoz gibi ilçelerde görülüyor.

Diğer sivrisineklerden farkı nedir?

Türkiye’de yaygın olarak görülen sivrisinek türlerinden farklı olarak gece değil gündüz aktif hale geliyorlar.

Nasıl çoğalıyor?

Sivrisinekler genelde durgun sularda, bataklıklarda, süs havuzlarında ve de biriken yağmur sularında çoğalıyor. 5 günden fazla değiştirilmeyen saksı altı suları da önemli üreme noktalarından biri. İstilacı bir tür olan Asya Kaplan Sivrisineği bu ortamlara ek olarak akarsularda da üreyebiliyor. “Bu türün yumurtaları çok dayanıklıdır” diyen Uzman Dr. Eryiğit, sivrisinek üreme alanlarının yüzde 85’inin insan eliyle oluşturulduğunu söylüyor.

Çoğalması nasıl önlenir?

Uzm. Dr. Eryiğit’e göre Asya Kaplan Sivrisineğiyle mücadele için ulusal bazda bir eylem planı gerekiyor: “Her il ve ilçe aynı uygulamayı yapmazsa bu mücadelede başarılı olmak mümkün değil.”

Asya Kaplan Sivrisineği virüs taşıyor mu?

Uzm. Dr. Eryiğit, konuyla ilgili Hacettepe ve Cerrahpaşa Üniversitesi’nde yapılan laboratuvar çalışmalarına dikkat çekerek “Şu anda bu sivrisineklerin oluşturduğu yaraların tek sebebi kan emerken agresif olmalarındandır, asla virüs bulaştırmasından kaynaklı bir hadiseden değildir. Türkiye’deki aedes tipi sivrisineklerin henüz virüs taşıma özelliği yoktur. Virüs taşıma özelliği oluşmadan bununla ilgili mücadelemizi kontrol altına almak istiyoruz. Zaten öyle bir durumda çok daha farklı şeyler konuşuyor olacağız. Eğer sivrisineklerle mücadelede geç kalırsak ya da duyarsız davranırsak o zaman tabii ki öyle bir sorun ortaya çıkabilir” diyor.

Isırdığı yerde neden lezyon oluşuyor?

Kan emerken agresif davranan bu tür ciddi kanama, ödem ve dokuda renk değişimine neden olabiliyor.

Nasıl mücadele ediliyor?

İBB Sağlık Hizmetleri Başkanı Uzm. Dr. Eryiğit, yılın tamamına yayılan bir eylem planı çerçevesinde sivrisineklerle mücadele edildiğini anlatıyor: “Aylara göre yöntemi değişir ama mücadele 12 ay boyunca devam eder. İstanbul’daki mücadelemizi tamamen bilimsel zemin üzerinde oluşturuyoruz. Bu sebeple, 2020 yılının mart ayında İBB Vektörle Mücadele Bilim Kurulu kurduk. Bu yüzden hangi sivrisinekler İstanbul için bir tehdit, bunu çok iyi biliyoruz.”

Sosyal medyada dile getirilen İBB’nin Asya Kaplan Sivrisineği için kullandığı ilaçlar etkili değil iddiası doğru mu?

İBB’nin verdiği bilgiye göre sivrisinekle mücadelede kullanılacak olan ilaçlar her sene biyolojik etkinlik testinden geçiriliyor. Bu testler neticesinde etkinliği düşük olan ilaçlar kullanımdan çıkarılıyor, bunların yerine başka ilaçlar ekleniyor.

Sivrisinek şikayetleri artıyor mu?

İBB, istatistiklerine göre belediyeye yapılan sivrisinek şikayetleri 2 yıl içinde yüzde 15 azaldı. 153 Beyaz Masa’ya yapılan şikayetler 2019 yılında 82 bin 773 iken, 2020 yılında 70 bin 546’ya düştü.