10 soruda borsada neler yaşandı?

DUVAR - Türkiye sermaye piyasaları ilk vadeli işlemler kriziyle karşı karşıya. Vadeli işlemler ve opsiyon borsasında bankacılık hisseleri üzerinde yapılan yüksek hacimli kaldıraçlı işlemlerle spot piyasadaki hisselerin fiyatını oynatan yatırımcılar tavan tavan günlerinin ardından 12 Eylül’deki zirvesinden bu yana düşüşle yüz yüze. Yüksek kaldıraçlar sonrasında sert hisse hareketleri nedeniyle yaşanan teminat tamamlama çağrıları yatırımcıların yanı sıra aracı kurumları da zor durumda bıraktı. Tavan tavan günlerinde işlemlerle ilgili açıklama yapmayan ve devreye girmeyen Sermaye Piyasası Kurulu önceki akşam zor durumda kalan aracı kurumlar ve diğer düzenleyici kurumlarla toplantı yaptı.

Dünya'dan Şebnem Turhan'ın haberine göre, her ne kadar toplantıdan somut bir sonuç çıkmasa da kamunun devreye girmesinin verdiği psikolojik etki dün borsada dalgalı bir seyre yol açtı. Spot piyasa fiyatının altında vadeli fiyatlamalarıyla hem kurumlar hem yatırımcılar hisseleri ellerinden zararına çıkarmaya çalışırken uzmanlar borsada temizlik operasyonunun başladığı yorumlarını yaptı.

1 - NELER OLDU?

Peki bu noktaya nasıl gelindi? İlk önce temmuz ortasında borsaya bir yabancı talebi olduğuna yönelik açıklamalar yapıldı ve bu yabancının da özellikle bankacılık hisselerine park ettiği belirtildi. TCMB verileri bu yabancı talebinin oldukça cılız 750 milyon dolar seviyesinde olduğunu gösterse de piyasada fitili ilk bu duyum ve açıklamalar ateşledi. Ardından bankacılık hisseleri hızlı bir ralliye girdi. Bazı aracı kurumların ve bazı yatırımcıların özellikle bankacılık hisselerindeki yüksek hacimli işlemleriyle borsa bir anda yukarıya doğru hızla hareketlendi. O dönemde analistler bir türlü neden şimdi bankacılık hisselerinin bu denli hızlı yükseldiğine ve tavan tavan gittiğine mantıklı bir açıklama getiremedi. Bu işlemlerde ise bazı yatırımcı ve Türk aracı kurumların büyük montanlı emirlerinin olduğu ve kaldıraçlı işlemler için VİOP’un kullanıldığı ortaya çıktı. Kaldıraçlar öyle yükseldi ki konunun uzmanlarının verdiği bilgiye göre spotta hisse fiyatı 100 lira olan bir bankanın eylül vadeli kontratı 180 liraya kadar çıktı. Bu durum piyasada bir sürü psikolojisiyle bankacılık işlemlerine kaldıraçlı emirlerle alım hücumu başlattı. Hatta öyle ki Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati 11 Eylül Pazar günü yaptığı açıklamada "Borsamızdaki yükselişin temelinde ekonomimizin artan üretimi ve istihdam kapasitesi yatıyor" dedi. Ancak ne olduysa Fed’in temmuz enflasyon verisi ile Akbank’ın vakfının sadece 8 milyon lotluk satış yaptığı 13 Eylül günü işler tersine döndü.

HANGİ HİSSELER BU DÖNEMDE ÖNE ÇIKTI?

5 Temmuz-13 Eylül tarihleri arasında yaklaşık yüzde 170 oranında olağanüstü yükseliş kaydeden bankacılık endeksi, 12 Eylül’deki zirveden bu yana yüzde 35’in üzerinde, BİST100 endeksi ise yüzde 12 düşüş yaşadı. Rüzgar tersine döndü ve tavan tavan giden hisseler taban taban oldular. Özellikle dört banka hissesi bu son dönemde en çok kaybedenlerin başında geldi. Yükseliş döneminde de iki kamu bankası başı çekiyordu. Düşüşte ise Vakıfbank, Halkbank, TSKB ve Şekerbank hisseleri öne çıktı. Konuya ilişkin bilgi veren piyasa uzmanları yükseliş döneminde bazı aracı kurum ve yatırımcıların özellikle iki kamu bankasından yoğun alım ve kaldıraçlı işlem yaptığına dikkat çekti. 4 banka hissesinin yanı sıra İş GYO hissesi de yoğun işlem yapılan ve son dönemde sert düşen hisseler arasında yer aldı.