2020 raporu: Gazeteciler 479 kez hakim karşısına çıktı, 78 gözaltı, 25 tutuklama oldu

ANKARA - Siyasi parti temsilcileri, 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü kapsamında rapor hazırlarken, baskı ve sansür iklimin son bulması için de çağrıda bulundular.

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer’in 2020 yılı Basın Özgürlüğü raporuna göre, Türkiye’de 68 gazeteci yeni yıla cezaevinde girerken, 2020 yılında gazeteciler en az 479 kez hakim karşısına çıktı; 78 gazeteci gözaltına alındı, 25’i tutuklandı. 2 televizyon kanalı 5’er gün karartılırken, bir başka televizyon kanalı ise 26 günlük yayın hayatına iktidarın siyasi baskıları sonucu veda etmek zorunda bırakıldı.

Beş  gazeteye de 2020 içinde toplam 333 gün ilan kesme cezası verildi.  Sözcü Gazetesi’ne, OdaTv’ye ve Evrensel Gazetesi’ne para cezaları kesildi.

Raporda öne çıkan başlıklar şu şekilde:

PANDEMİ GAZETELERİ VURDU:  Korona virüsü salgınından en çok etkilenen meslek gruplarından biri gazeteciler oldu. Küresel Gazeteciler Konseyi tarafından yapılan açıklamada 2020 yılında salgına yakalanan 300’den fazla gazeteciden 20’sinin yaşamını yitirdiği belirtildi. Salgın nedeniyle ulusal ve yerel gazetelerin tirajlarında yüzde 30-40’lara varan düşüşler oldu. Sokağa çıkma yasağının uygulandığı günlerde Anadolu’da gazeteler basılmazken, bazı gazeteler de haftalık yayına geçti.

SALGINDA BİLE GAZETECİYE AF YOK: Nisan ayında Meclis’ten geçen ve 90 bin hükümlünün tahliye edildiği infaz düzenlemesinden gazeteciler faydalandırılmadı. Yağma, hırsızlık, çete, insan ticareti, yaralama, taksirle öldürme, rüşvet, zimmet, irtikap ve daha birçok suçtan hüküm giymiş on binlerce kişi infaz indirimi, açık cezaevine çıkış, hastalık izni gibi gerekçelerle serbest kalırken; düşüncesini ifade ettiği, yazdığı, konuştuğu için cezaevinde tutulan yüze yakın gazeteci muhalefetin ve sivil toplum örgütlerinin çağrılarına rağmen diğer siyasi tutuklularla birlikte kapsam dışı bırakıldı.

GAZETECİLER YARGILANDI: 2020 yılında vatandaşlara adalet dağıtması gereken mahkemeler yine gazeteci davalarının merkezi oldu. Aralarında Alican Uludağ, Hazal Ocak,  Çiğdem Toker’in de bulunduğu gazeteciler yıl boyunca en az 479 kez hakim karşısına çıktı. Aralarında Müyesser Yıldız, Barış Terkoğlu, Barış Pehlivan, Hülya Kılınç, Murat Ağırel, Ferhat Çelik, Aydın Keser’in ve Adnan Bilen’in de bulunduğu 25 gazeteci tutuklandı.

HAPİS CEZALARI YAĞDI: Hakim karşısına çıkan gazetecilerin bir bölümüne 140 yıl hapis cezası verilirken, sürmekte olan yargılamalarda da yüzlerce yıl hapis cezası isteniyor. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın açtığı davada Yılmaz Özdil’e 5 ay hapis cezası verildi. Emin Çölaşan, Necati Doğru, Metin Yılmaz’ın da aralarında bulunduğu Sözcü Gazetesi çalışanlarına yönelik davada yerel mahkemenin verdiği toplam 20 yıllık hapis cezaları istinaf mahkemesinde de onandı. Dosya Yargıtay’da nihai değerlendirmeyi bekliyor. Can Dündar hakkında 27 yıl 6 ay, Ayşegül Doğan hakkında da 6 yıl hapis cezası verildi. Yılın son gününde dahi gazeteciler Barış Pehlivan ve Barış Terkoğlu’nun yazdığı haber ve kitaplar nedeniyle açılan 14 ayrı soruşturmada haklarında 158 yıl hapis istendi.

BAŞVURULARA SİYASİ GECİKTİRME: RTÜK Sözcü Gazetesi’nin TV kurma başvurusu ile Halk TV’nin HD yayın için yaptığı başvuruları siyasi gerekçelerle aylarca bekletti. Sözcü TV daha yayına başlayamadan RTÜK kanala 26 bin lira para cezası verdi.

BASIN İLAN KURUMU, İNFAZ KURUMU’NA DÖNÜŞTÜ: Gazetelere yönelik baskı ve cezalar da arttı. Basın İlan Kurumu hiçbir hukuki dayanak olmaksızın yerel ve ulusal gazetelere yüzlerce gün resmi alan kesme cezası verdi. Cumhuriyet Gazetesi’ne 2020 yılında 110 gün ilan kesme cezası verildi. Bunun 55 günü kesinleşti ve uygulandı. Cumhuriyet yaklaşık 1 milyon lira gelir kaybına uğradı.  Birgün Gazetesi’ne 112 gün ilan kesme cezası verildi. Bunun 84 günü uygulandı. Gazete 1.4 milyon lira gelir kaybına uğradı. Sözcü ve Korkusuz gazetelerine 46 gün ilan kesme cezası verildi.

TANRIKULU: SARAYA BİAT ETMEYEN GAZETECİLER 'TERÖRİST' İLAN EDİLİYOR

CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu ise hazırladığı raporda AK Parti iktidarı süresince en az 808 gazetecinin tutuklandığını belirtirken, sadece 2020 yılında en az 87 gazetecinin cezaevine gönderildiğini kaydetti. Tanrıkulu raporunda AK Parti hükümetinin Saray'a biat etmeyen gazetecileri 'suçlu' ve 'terörist' ilan ettiğini ifade ederek, “2020 yılında –en az- 59 yazar, gazeteci hapis/para cezasına mahkum edildi. 2020 sonu itibariyle –en az- 87 gazeteci cezaevinde. Sendika.org gibi muhalif internet siteleri onlarca kez yasaklandı. RTÜK, yandaş tv kanalları hakkındaki şikayetleri incelemeye bile almadı. Basın İlan Kurumu, Evrensel, Cumhuriyet, BirGün gazetelerine birçok kez ilan kesme cezası verdi. Ocak ayında 28 gazetecinin basın kartları Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından iptal edildi” dedi.

'TURKCELL, TOKİ BAĞIMSIZ MEDYAYA 1 SANİYE DAHİ REKLAM VERMEDİ'

CHP İstanbul Milletvekili Yüksel Mansur Kılınç ise, kamudan reklam alamayan bağımsız medyanın resmi ilanlarına da haksız hukuksuz şekilde el konulduğunu kaydetti. Bağımsız medyanın sarayın kuşatması altında olduğunu ifade eden Kılıç, şu bilgileri paylaştı:

“Turkcell, Türk Telekom, Emlak Konut, TOKİ, Vakıf Katılım Bankası, Çaykur gibi devlet kuruluşları ile TMSF bünyesinde şirketlerden iktidar medyasına 2020 yılı içerisinde 10 milyon saniyeyi aşkın reklam verilirken bağımsız medyaya 1 saniye bile reklam verilmemiştir.
Basın İlan Kurumu 2020 yılı içinde Birgün Gazetesi’ne toplam 8 ay ilan kesme cezası vermiştir. Basın İlan Kurumu, 2020 yılı içerisinde Cumhuriyet Gazetesi’ne 130 gün ilan kesme cezası vermiştir. Sözcü ve Korkusuz gazetelerine toplam 36 gün ilan kesme cezası verilmiş, 14.5 milyon lira da vergi cezası kesilmiştir. 2020 yılı içinde RTÜK, Tele 1 ve Halk TV’nin ekranlarını 5’er gün karartırken bağımsız televizyon kanallarına toplam 10 milyon liralık para cezası  kesilmiştir.”

DEVA: MEDYANIN YÜZDE 90’I İKTİDAR YANLISI

Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) Hukuk ve Adalet Politikalarından sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu da Avrupa Komisyonu 2020 Türkiye Raporu’na göre, medyanın yüzde 90'ının iktidar yanlısı medyaya ait olduğunu aktardı. Gazetecilerin haksız ve keyfi olarak gözaltına alındığını ve tutuklandığını da belirten Yeneroğlu, “120’ye yakın gazetecinin cezaevinde olması endişe vericidir” dedi.

'BASKI VE SANSÜR İKLİMİ SON BULSUN'

Kanun ile sosyal ağ sağlayıcılarına yeni yükümlülükler getirildiğine de dikkat çeken Yeneroğlu, “2021 yılına girdiğimiz bu günlerde yazılı, görsel ve sosyal medya çalışanlarının kabul edilemez baskı mekanizmaları ile kıskaca alındığı bir ortamda özgür kamuoyunun oluşumu mümkün değildir” dedi. Yeneroğlu, gazetecilere dönük baskı ve sansür iklimin son bulması çağrısı yaptı. (DUVAR)