4 senedir Adana’dan Cizre Newroz’una gidiyor: Halayı bile başka

Burcu Özkaya Günaydın

DUVAR - Türkiye’nin birçok yerinde Newroz kutlamaları evlerde, mahallelerde, alanlarda başladı. Her Newroz’un coşkusu ayrıdır ama kime sorarsanız genelde herkes Newroz halayında Diyarbakır’da olmak ister. Fakat bazı ilçelerin Newroz’ları en az Diyarbakır Newroz’u kadar coşkulu ve kalabalık. Bugün Mem-u Zin diyarı, Şırnak Cizre Newroz’una, İstanbul’da büyüyen, şu an Adana’da yaşayan Cizreli Asya İnedi’nin gözünden bakacağız. Cizre Newroz’una dört sene önce sokağa çıkma yasaklarının ardından ilk kez katıldı ve o günden sonra “Ölüm kalım olmadığı sürece her sene Newroz’da Cizre’de olacağım” diye kendine bir söz verdi Asya.

CİZRE’DE NEWROZ HAFTALAR ÖNCE BAŞLADI

Cizre’de evlerde Newroz hazırlıkları, Newroz’dan günler, hatta haftalar öncesinden başladı. Çoğu Cizreli’nin dolabında Newroz’da, düğünlerde giymek için kiras-u fistan ve şal u şepik denilen yöresel kıyafetlerden var. Olmayanlar da Newroz hazırlığına allı pullu bir yöresel kıyafet edinerek başladı. Newroz’dan bir hafta 10 gün önce ise evlerde sürekli Newroz’a dair şarkılar açılarak halaylar çekiliyor.

Newroz’dan iki gün önce kıyafetlerin dolaplardan, sandıklardan çıkarılıp, denendiğini, ütülerin yapıldığını, kıyafetlere takacakları başlıkların, kemerlerin seçildiğini söyleyen İnedi, evlerindeki Newroz hazırlığını anlatıyor: “Gece 02.00’ydi biz hala hazırlık yapıyorduk. Kimisi ütü yaptı, kimisi banyo. Hemen hemen her evde bizdeki gibi hazırlık oldu. Kıyafetler kadar özenle seçildi takılar. Hep kadınları dedim ama erkekler en az kadınlar kadar yöresel kıyafet giymeyi tercih eder. Kadınlar kadar olmasa da erkekler de hazırlık yaptı. Bir de mutfaklar hareketli. Newroz’a özel bir yemek yok ama bayramlarda yapılan güzel yemekler yapılır. Biz sarma sardık Newroz yemeği olarak. Komşumuz hamur işi yaptı. Herkes Newroz’dan yorgun gelecek hep beraber yiyeceğiz.”

‘HASTALANSAK DA ALANA GİDECEĞİZ’

Cizre’de Newroz’a katılan kadınlar için kıyafet çok önemli. Bu sene hava çok soğuk. Cizre sıcak bir iklime sahip bu yüzden yöresel kıyafetler ince kumaştan yapılma. İnedi, yöresellerin içine tayt, kazak giyerek giyeceklerini, kadınların hastalansa bile yöresel kıyafet giymekten geri durmayacağını söylüyor.

‘CİZRE’DE KENDİMİ BULDUM’

İnedi, Cizreli ama yıllardır Adana’da yaşıyor. İmkânı olan herkes Diyarbakır’ı tercih ediyor ama İnedi Cizre’yi… Dört senedir her sene Newroz zamanı soluğu Cizre’de almasını şu sözlerle anlatıyor: “Uzun yıllar İstanbul’da yaşadım. 20 yıl İstanbul Newroz’una gittim. Bir defa Diyarbakır Newroz’una gittim, Adana, Mersin çok Newroz’a gittim ama Cizre’deki evimdeymişim hissini hiçbir Newroz’da hissetmedim. Cizre’nin yöresel kıyafetlerinden tutun bizim Kürtçe şivemize kadar halaylarımızdan şarkılarımıza kadar Cizre çok daha bendim. Cizre’nin konuştuğu Kürtçe, halayı, yemeği, esprisi bile çok ayrı bir güzelliği var. Tam anlamıyla aidiyet burada hissediyorum. Koşulumu, iş durumumu, maddi durumumu bir şekilde ayarlıyorum ve Newroz’da Cizre’de oluyorum.”

‘ÖLÜM KALIM OLMAZSA HER SENE CİZRE’DEYİM’

İnedi, ilk kez dört yıl önce Cizre’de Newroz’una sokağa çıkma yasakları yeni bittiğinde katıldı. Yasak sonrası Cizre neredeyse komple yıkıldı. Bu süreçte dahi insanların acısıyla, öfkesiyle Newroz kutlaması için alanları doldurmasından çok etkilenen İnedi, “İnsanlar evsizdi, yakınını kaybetmişti, öfkeliydi ama o alana gelip, o halayı çekti. Metropolde büyüsek de Cizre kültürünü aldık hep. Ama ben ilk defa gözündeki yaşla alana halay çekmeye gelen, yasaklarda kaybettiği evladının adı sahnede okununca zılgıtla cevap veren Cizrelileri gördüm. İşte o zaman Cizre Newroz’u benim için daha anlam kazandı. Kendime söz verdim ölüm, kalım olmazsa her sene Newroz’da Cizre’de olacağım” diye konuşuyor.