6 parti ‘sistem’ masasında: Hangi parti, nasıl bir cumhurbaşkanı istiyor?
‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ talep eden muhalefetin ortak metin çalışmaları sürüyor. CHP, İYİ Parti, Gelecek ve DEVA’nın cumhurbaşkanının yetki ve görevleri konusunda farklı önerileri var.
ANKARA - CHP, İYİ Parti, Demokrat Parti, Saadet Partisi, Gelecek Partisi ve DEVA Partisi temsilcileri, parlamenter sistem modeli üzerine geliştirdikleri önerileri ortaklaştırmak için üçüncü kez Meclis’te bir araya geldi. Ortak metin üzerine çalışmaya başlayan partilerin önemli başlıklarından biri yürütme gücü elinden alınacak cumhurbaşkanının konumu, görev ve yetkileri olacak.Yürütmenin Meclis tarafından belirlendiği parlamenter sisteme ilişkin muhalefetin önerilerinde, cumhurbaşkanının yetkileri ve görev süresiyle ilgili farklı görüşler var. CHP yeni dönemde cumhurbaşkanını “tarafsız hakem” olarak nitelerken, İYİ Parti bu görüşten farklı olarak daha geniş yetkiler öngörüyor. CHP ve Gelecek Partisi cumhurbaşkanlığı için dönem ve süre sınırı getirmezken, İYİ Parti ve DEVA bir dönem kuralını öneriyor.
CHP’NİN TARİFİ: TARAFSIZ HAKEM KONUMUYLA UYUMLU OLMALI
Ana muhalefet partisi CHP’nin, 'Demokratik Hukuk Devleti İçin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem' başlığıyla hazırladığı rapora göre ‘yeni sistemde’ cumhurbaşkanının görev ve yetkileri, “tarafsız hakem” konumuyla uyumlu olmalı.
‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni “tek adam rejimi” olarak niteleyen ve sistemin değişmesi için “erken seçim” çağrısı yapan CHP’ye göre cumhurbaşkanının görev ve yetkilerinin parlamenter sistemle uygun bir şekilde daraltılması ve sınırlandırılması gerekiyor. Cumhurbaşkanının bütün işlemlerinin “karşı-imza” kuralına bağlı olmasını, istisnai nitelikteki tek başına yapacağı işlemlerin ise Anayasa’da sayma yoluyla sınırlı olarak düzenlenmesi gerektiğini öneren CHP’ye göre cumhurbaşkanına tek başına OHAL ilan etme yetkisi tanınmamalı.
'TBMM SEÇİMLERİNİ YENİLEME YETKİSİ SINIRLI OLMALI'
Cumhurbaşkanının siyasi partiyle ilişkisinin bulunmaması gerektiğini belirten CHP’nin önerileri arasında, cumhurbaşkanının ne kadar süre ve kaç dönem görev yapacağına ilişkin ise bir sınırlama bulunmuyor. Cumhurbaşkanının “sembolik olmasını” öngören parti, siyasi sorumsuzluğu esas kabul edip, cezai sorumluluğunun ise “Anayasa ihlali” ile sınırlandırılması gerektiğini savunuyor. CHP’ye göre cumhurbaşkanının görevi dışındaki hukuki-cezai sorumluluğu ise yine Anayasa’da düzenlenmeli, yargılama makamı ve usulü belirtilmeli. Öte yandan CHP’ye göre cumhurbaşkanının TBMM seçimlerini yenileme yetkisi belli koşullara bağlı sınırlı bir yetki olmalı ve cumhurbaşkanına kural koyma biçiminde düzenleyici işlem yetkisi tanınmamalı.
İYİ PARTİ: SADECE TEMSİLİ GÖREVLER ÜSTLENMEYECEK
“İyileştirilmiş ve Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” başlığıyla parlamenter sistem önerilerini kamuoyuyla paylaşan İYİ Parti, cumhurbaşkanını “Tarafsız Cumhurbaşkanı” ifadesiyle tanımlıyor.
Cumhurbaşkanının sadece tek bir dönem görev yapmak üzere seçileceğini, görev süresinin ise 6 yılla sınırlı tutulacağını belirten İYİ Parti’ye göre, cumhurbaşkanı ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de sadece temsili görevler üstlenmeyecek.
CHP’nin aksine cumhurbaşkanına daha geniş yetkileri öngören İYİ Parti bunun nedenini ise şu ifadelerle açıklıyor: “Türk siyaset pratiği, bazı görev alanlarının gündelik siyasi tartışmaların dışında tutulmasının gereğini açıkça göstermektedir. Bu bakımdan siyasi aidiyet dışında, sadece ve sadece liyakat esasının ön planda tutulması gereken örneğin Genelkurmay Başkanı, MİT Başkanı (Müsteşarı), Diyanet İşleri Başkanı gibi pozisyonlarla, büyükelçilerin ve valilerin atanmasında üçlü kararname ile Cumhurbaşkanı söz sahibi olacaktır. Bu alanlarda liyakat esaslarının oluşturulması ve bunun sürekli olarak korunması konusunda hassas davranacaktır.”