771 bin sığınmacı çocuk okula gidiyor, 428 binden fazlası eğitime erişemiyor

ANKARA- Türkiye’deki geçici koruma altındaki sığınmacılar için bakanlık bütçesinden ayrılan pay, sığınmacıların eğitime katılımı ve istihdam edilen öğretmen sayısı bir soru önergesiyle Meclis gündemine taşındı.

Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer’in verdiği bilgiye göre bakanlığa bağlı okullarda 771 bin 458 sığınmacı öğrenci öğrenim görüyor. BM ile Türk hükümeti ortaklığında Suriye krizine müdahaleye dönük hazırlanan 2021-2022 Bölgesel Mülteci ve Dayanıklılık Planı (3RP) raporu ise geçici koruma sağlanan okul çağındaki Suriyeli çocukların yüzde 35,8’inin okula gidemediğini ortaya koyuyor.

'BÜTÇE ULUSLARARASI KURULUŞLARDAN SAĞLANIYOR'

CHP İstanbul Milletvekili Özgür Karabat’ın yazılı soru önergesine yanıt veren Bakan Özer, Türkiye’de bulunan geçici koruma altındaki öğrencilerin eğitim hizmetlerini desteklemek için Milli Eğitim Bakanlığı’nın uluslararası kuruluşlarla iş birliği içinde çalışmalar yürüttüğünü söyledi. Özer, geçici koruma altındaki mültecilere Milli Eğitim Bakanlığı bütçesinden ne kadar pay ayrıldığına ilişkin soruya, “Yürütülen çalışmalar uluslararası kuruluşlardan sağlanan fonlarla gerçekleştirilmekte olup, bütçe planlaması ve harcamalar paydaş kuruluşlar tarafından yapılmaktadır” yanıtını verdi.

MÜLTECİLER İÇİN İSTİHDAM EDİLEN YABANCI ÖĞRETİCİ SAYISI: 3 BİN 513

Karabat’ın ”Geçici koruma altındaki mülteciler için istihdam edilen öğretmenlerin sayısı kaçtır. Bunlar hangi yolla istihdam edilmektedir?” sorusunu ise Bakan Özer, şöyle yanıtladı:
“Suriyeli Çocukların Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonunun Desteklenmesi Projesi (PIKTES); Adana, Adıyaman, Antalya, Ankara, Batman, Bursa, Çorum, Diyarbakır, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kilis, Kocaeli, Konya, Malatya, Mardin, Mersin, Osmaniye, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa ve Yalova olmak üzere 26 ilde yürütülmektedir. Proje kapsamında Suriyeli öğrencilerin derslerine girmek amacıyla 4857 sayılı İş Kanunu'nun 4-A maddesi kapsamında 3 bin 178 Türkçe öğreticisi, 18 Arapça öğreticisi ve 317 Rehberlik Danışmanı istihdam edilmektedir. Ayrıca Suriyeli çocukların yoğun olarak bulunduğu okullarda bin 441 temizlik personeli ile 385 silahsız güvenlik personeli istihdam edilmektedir.”

'771 BİN 458 MÜLTECİ ÖĞRENCİ TÜRK ÇOCUKLARI İLE EŞİT ŞARTLARDA'

Milli Eğitim Bakanı Özer, geçici koruma altındaki öğrencilerin Türk eğitim sistemine uyumlarının sağlanması amacıyla da 2016 yılında devlet okullarına kayıt edilmeleri kararı alındığını ifade ederek, “Bu çerçevede, 2021 Haziran ayı itibariyle 771 bin 458 geçici koruma altındaki öğrenci, Türk çocuklarla eşit şartlarda Bakanlığımıza bağlı okullarda öğrenim görmektedir” dedi.

'PSİKOSOSYAL KORUMA, ÖNLEME HİZMETLERİ SUNULUYOR'

Önergeye verilen yanıtta geçici koruma altındaki öğrencilere yönelik psiko-sosyal koruma, önleme ve krize müdahale hizmetleri sunulduğu ifade edildi. Bakan Özer ayrıca şu bilgileri paylaştı:
“Bakanlığımızca Fırat Kalkanı bölgesinde anaokulu, ilkokul, ortaokul ve lise düzeyinde de eğitim faaliyeti sürdürülmektedir. Ayrıca bölgede Halk Eğitimi Merkezlerimiz tarafından Türkçe öğretimi, dikiş, nakış, biçki dikiş, erkek ve kadın kuaför, okuma yazma, telefon tamiratı, elektrik, hat, triko örgü ve bilgisayar konularında kurslar da açılmaktadır.”

GEÇİCİ KORUMA SAĞLANAN ÖĞRENCİLERİN KAYIT ORANLARI NASIL?

BM ile Türk hükümeti ortaklığında Suriye krizine müdahaleye dönük hazırlanan 2021-2022 Bölgesel Mülteci ve Dayanıklılık Planı (3RP) raporu da geçici koruma sağlanan okul çağındaki Suriyeli çocuklara ilişkin bazı veriler ortaya koyuyor. Rapora göre; 2020/21 öğretim yılının başlangıcı itibariyle, geçici koruma sağlanan 768 binden fazla Suriyeli çocuk devlet okullarına kaydoldu. Raporda, okula kayıt oranları ilkokuldaki çocuklar için yüzde 79,5, ortaokuldaki çocuklar için yüzde 78,9 ve ortaokul düzeyinde öğrenciler için yüzde 39,7 olarak kayıtlara geçti.

'EĞİTİM VEYA ÖĞRETİM PROGRAMLARINA KAYITLI OLMAYAN 428 BİNDEN FAZLA ÇOCUK VAR'

Geçici koruma sağlanan okul çağındaki Suriyeli çocukların yaklaşık yüzde 35,8’inin okula gidemediği ifade edilen raporda, “Kayıt verilerinin ayrıştırılması, kayıtlı olmayan çocukların yüzdesi ile okul öncesi (yüzde 75,6) ve ilköğretim (20,5) seviyelerinde okul dışı çocukların sayısında önceki yıllara göre önemli bir artışa işaret etmektedir. Bu da önceki yıllardan farklı olarak, 2020-2021 verileri okul öncesi ve ilköğretim düzeyindeki çocukların kayıt oranında bir düşüş olduğunu göstermektedir. Eğitim veya öğretim programlarına kayıtlı olmayan yaklaşık 428 binden fazla okul çağındaki çocuk en dezavantajlı ve hassas olanları temsil etmektedir” denildi. Raporda bu duruma neden olarak da Covid-19 salgınının erken dönemdeki etkisi ve en savunmasız nüfusların sosyoekonomik durumu üzerindeki somut baskısı vurgulanıyor.

SURİYELİ AİLELERİN YÜZDE 66’SI ÇOCUKLARINI OKULA GÖNDERMEYİ DÜŞÜNMÜYOR

3RP Eğitim Sektörü Çalışma Grubu üyeleri tarafından yakın zamanda gerçekleştirilen bir ebeveyn anketine de yer verilen rapora göre; geçici koruma ve uluslararası koruma altındaki nüfusun yoğun olduğu illerde tespit edilen çocukların yüzde 14’ü, 2020-2021 akademik yılı için okula kayıt olmadı. Anket kapsamında görüşülen ebeveynlerin yüzde 66’sı ise çocuklarını okula göndermeyi düşünmüyor. Yine ankete katılanların yüzde 28’i, ailenin karşı karşıya olduğu mali engellerin kayıt yaptırmamanın ana nedeni olduğunu, yüzde 23’ü evdeki çocuğun çalıştığını, yüzde 12’si de kayıt olmama durumunun çocuğun engelinden kaynaklandığını kaydetti.  

ÇORABATIR: ERKEN EVLİLİK, EKONOMİK NEDENLER OKULDAN UZAKLAŞTIRIYOR

İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi (İGAM) Başkanı Metin Çorabatır, Milli Eğitim Bakanlığı’nın eğitime katılan 771 bin 458 geçici koruma altındaki öğrenci sayısının çok başarılı olduğuna vurgu yaparken, Bölgesel Mülteci ve Dayanıklılık Planı (3RP) raporundaki verilere de dikkat çekti. Çorabatır, hala eğitime katılamayan geçici koruma altındaki öğrencilerin olduğuna işaret ederek, bu çocukların eğitimden uzak kalma sebeplerini şu şekilde açıkladı: “Okula gidememe sebeplerine baktığımızda; 13-18 arası genç erkek nüfus aile bütçesine katkı koymak için küçük yaşlardan itibaren çalışmak zorunda kalıyor. Bu da ekonomik nedenlerin okuldan uzak kalmada başlıca sorun teşkil ettiğini gösteriyor. Bir diğer neden de kültürel faktörlere bağlı olarak erken evlilikler. Özellikle kız çocukları erken yaşta evlendirilerek eğitimden uzaklaştırılıyor.”

'HEM ÇALIŞIP HEM OKUYORLAR'

Millî Eğitim Bakanlığı’nca geçici koruma altındaki okul çağı öğrencilerinin eğitime katılmalarını amaçlayan çok sayıda proje geliştirildiğine de söyleyen Çorabatır’a göre; bu programlarla çocuklar hem eğitimin dışında kalmıyor hem de aile bütçesine katkıda bulunuyor. İGAM Başkanı Çorabatır ayrıca şunları ifade etti: “Türkiye’de meslek liselerine talep çok fazla olmadığı için birçok okulda sınıflar boş kalıyor, hatta boş kaldığı için kapanan liseler var. Milli Eğitim Bakanlığı da burada yola çıkarak iki yıldır sistemli hale gelen bir proje yürütüyor. Geçici koruma altındaki çocukları eğitimin içinde tutabilmek için hem teorik ders alabilecekleri hem de lise sonrası istihdama katılabilecekleri bir program uyguluyor. Aynı zamanda bu okulların yanı sıra Mesleki Eğitim Merkezleri var. Bu merkezlerde de hem çalışıp hem de teorik ders alabilme imkânın oluyor. 4 yıl boyunca devlet aracılığıyla işveren sigorta da yapıyor. Hem çalışıp ailelerine ekonomik destekte bulunuyorlar hem de eğitimlerini sürdürüyorlar. Dört yılsonunda arzu ederlerse bir sınava gidip lise mezunu da olabiliyorlar. Buradaki amaç binlerce öğrenciyi okul dışında tutmamak ve meslek sahibi yapmak.  Zamanla bu sistem oturacaktır.”