ABD Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne yaptırımları kaldırdı
Amerika Birleşik Devletleri'nde Biden yönetimi, Trump döneminde Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin üst düzey yetkilerine uygulanan yaptırımları kaldırdı. Washington yaptırım yerine diyalog vurgusu yaptı.
Günsu Durak
ANKARA - Ocak ayında göreve başlayan Biden yönetimi, küresel ölçekte insan hakları ve demokrasiye yönelik vurgusunu sık sık tekrarlıyor. Bu vurgunun ABD iç siyasetinde bir karşılığı var. İnsan hakları grupları Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) yetkililerine uygulanan yaptırımların kaldırılması için 20 Ocak’tan bu yana Beyaz Saray’a çağrı yapıyordu. Beyaz Saray bu taleplere kulak verdi ve UCM yaptırımlarını kaldırdı.
ABD VE AVRUPA BİDEN’A ÇAĞRI YAPMIŞTI
Biden yönetimini UCM’ye dönük yaptırımları kaldırmaya iten süreçte farklı ülke ve gruplardan gelen çağrılar etkili oldu. Şubat ayında 80’nden fazla insan hakları grubu imzaladıkları açık mektupta, Biden yönetiminin Trump dönemindeki yaptırımları kaldırmasını talep etti. Baskı sadece bu gruplardan gelmedi. Avrupa hükümetleri de Biden’ın son dönemde demokratikleşme vurgusuna uygun hareket etmesi gerektiğini ifade eden açıklamalarda bulundu. Joe Biden, Uluslararası Ceza Mahkemesi üst düzey görevlilerine uygulanan yaptırımları kaldırdı.
ABD yaptırımlarının hedefindeki Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), 1998’de Roma Statüsü ile kuruldu. 11 Nisan 2002 tarihinde 66 devlet tarafından onaylanmasından sonra Mahkeme, 11 Temmuz 2002 tarihi itibariyle faaliyetine başladı. Lahey merkezli Mahkeme'nin görev alanı, uluslararası toplumun tamamını ilgilendiren suçlar. Bunlar; soykırım suçu, insanlığa karşı işlenen suçlar, savaş suçları ve barışa karşı işlenen suç olarak da saldırı suçu.
YAPTIRIMIN NEDENİ AFGANİSTAN VE FİLİSTİN KOVUŞTURMASI
UCM, küresel düzeyde değinilen suçlara dönük kavuşturma yapabiliyor. Bu kovuşturmalardan biri de ABD’yi içeriyordu. Mahkeme ABD askerlerinin Afganistan’da ve İsrail’in Filistin’de uyguladığı kötü muamele iddialarını araştırmada kararlı olduklarını ifade etmiş ve Trump yönetiminin tepkisini çekmişti. Eski Başkan Donald Trump bu kovuşturmayı ABD’nin ulusal egemenliğine aykırı olarak değerlendirmişti. Mahkeme’nin bu adımının ardından 2019 Nisan’da Mahkeme Başsavcısı Fatou Bensouda’ya vize kısıtlaması getirildi. Mahkeme yetkilileri yaptırım listesine alındı. Ardından Trump Haziran 2020’de Mahkeme yetkililerine ekonomik yaptırımları içeren kararnameyi imzaladı. Donald Trump gittikten sonra bu yaptırımlar tekrar ABD yönetiminin gündemine geldi.
Ancak ABD, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin bir üyesi değil. ABD Dışişleri Bakanı Blinken yaptırımların kaldırıldığını söylediği açıklamada, tarafı olmadıkları bir mahkemenin ABD personelini yargılayamayacağını vurguladı. Mahkeme’yle ortaklaşmadıkları konular olmasına rağmen yaptırımların ‘uygunsuz ve etkisiz’ olduğunu ifade eden Blinken, yaptırım yerine taraflar arası diyaloğu vurguladı.
Trump’ın kararnamesinin süresi Haziran 2021’de dolacaktı. Fakat Biden’ın sürenin dolmasını beklemek yerine attığı bu adım, göreve geldiğinden beri vurguladığı küresel demokratikleşmede insan hakları grupları tarafından dikkate değer görülüyor.