'Açlıktan değil, zevk için': Hedonik açlıkla nasıl başa çıkılır?
Bilim insanları, açlık motivasyonuyla değil, zevk için yemek yeme arzusunu 'hedonik açlık' olarak tanımlıyor. Teorik olarak zevk için yemekte herhangi bir sorun olmasa da fazlası zarar verebiliyor.
DUVAR - Besleyici ve lezzetli bir yemekten sonra bile kendinizi sadece zevk için atıştırmalıklar yerken bulduysanız ve kendinize 'Neden?' diye sorduysanız bu sorunun cevabı 'hedonik açlık' olabilir. Bilim insanları bu durumu 'açlık motivasyonuyla değil, zevk için yiyecek tüketme arzusu' diye açıklıyor. Bu yeme alışkanlığı adını Yunanca 'zevk' anlamına gelen 'hedone' kelimesinden alıyor. Hedon aynı zamanda Yunan mitolojisindeki zevk tanrıçası. Tüm gönüllü gıda tüketimlerinde bir derece zevk söz konusu olsa da bu durumda itici güç kalori ihtiyacı olmadığı için genelde gıdanın kolay bulunduğu ve açlığın nadir görüldüğü topluluklarla ilişkilendiriliyor.
HEDONİK AÇLIK NEDİR?
BBC Dünya Servisi'nden Onur Erem'in haberine göre, vücudumuz, beslenmeden gelen enerjiyle ya da tükettiğimiz yiyecek ve içeceklerden aldığımız kalorilerle çalışıyor. Aldığımızdan çok kalori yaktığımızda, vücudumuz buna iştahımızı artırarak yanıt veriyor. Bunun nedeni, boş olduğunda midemizin, beynimize aç olduğumuzu söylediği bir hormonal sistem olması. Bu durum 'fiziksel açlık' diye biliniyor. Bilim insanlarına göre 'hedonik açlık' ise biyolojik açlık değil, sadece zevk için yiyecek tüketme arzusu.
İngiltere'deki Leeds Üniversitesi'nden İştah ve Enerji Dengesi Profesör James Stubbs, "Neredeyse herkesin hedonik yeme alışkanlıkları var ve herkes motivasyonu zevk olan amaç odaklı davranışlara sahip" diyor ve ekliyor: "Bazı insanlar için yiyecek başkalarına kıyasla daha büyük bir zevktir." Prof. Stubbs, yeme alışkanlıklarımızın zevk dışında, çoğunlukla duygular, stres ve rahatsızlıktan uzak durmak gibi değişkenlerle şekillendiğini söylüyor. Btubbs'a göre bu durum fiziksel açlık ve hedonik açlık arasındaki ayrımı bulanıklaştırıyor.
Peki yiyecekle zevk almak isteyenler, yeşil salataya ya da Brüksel lahanasına mı yöneliyor? Pek öyle değil. Liverpool Üniversitesi İştah ve Obezite Araştırma Grubu'ndan öğretim üyesi ve araştırmacı Dr. Bethan Mead, "İyi enerji kaynakları olarak görüldüklerinden, genelde doğal olarak yağ, tuz ve şeker oranı yüksek gıdalara yöneliriz" diyor. Mead, sözlerini şöyle sürdürüyor: "Verdikleri enerji ve yerken verdiği zevk için bu gıdalar bizi çeker ve bu nedenle zevk veren özellikleri nedeniyle mi (hedonik açlık) ya da fiziksel açlığın biyolojik hissi nedeniyle mi yöneldiğimizi ayırt etmek zor."