AİHM'den Barış Akademisyenleri davasında hak ihlali kararı

DUVAR - Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) "Bu Suça Ortak Olmayacağız" bildirisine imza attığı gerekçesiyle OHAL KHK'si ile ihraç edilen ve pasaportları iptal edilen Barış Akademisyenlerinin başvurularını karara bağlandı.

AİHM, ihraç edilen akademisyenlerden Alphan Telek, Edgar Şar ve Zeynep Kıvılcım'ın başvurusunda Türkiye’yi haksız buldu. Kararda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 8. maddesinin 'özel hayata saygı' ilkesinin ihlal edildiğine oybirliği ile karar verildi. Ayrıca eğitim hakkıyla ilgili birinci protokolün ikinci maddesinin de ihlal edildiğine hükmedildi.

Mahkeme, Türkiye'yi maddi ve manevi tazminat olarak Alphan Telek ve Edgar Şar'a 12'şer bin euro, Zeynep Kıvılcım'a ise 9 bin 750 euro ödemeye mahkum etti.

Mahkemenin kararına katılmayan Türk yargıç Saadet Yüksel karara muhalefet şerhi koydu.

‘İPTAL KARARI KEYFİLİĞE AÇIK VE YASALLIK GEREKLİLİĞİNİ KARŞILAMIYOR’

AİHM kararında özel hayata saygı hakkına ilişkin yapılan değerlendirmede, üç başvurucunun OHAL bağlamında yürütme erki tarafından pasaportlarının iptal edilmesinin ‘keyfiliğe açık olduğuna ve yasallık gerekliliğini karşılamadığına’ hükmedildi. AİHM, kararında, “Dolayısıyla, bu müdahale AİHS’in 8’inci maddesindeki anlamıyla ‘kanuna uygun’ değildi” değerlendirmesinde bulundu.

AİHM, AİHS’in 8’inci maddesinin ihlaline yönelik kararı özetle şöyle gerekçelendirdi: “Mahkeme, başvurucuların, yurt dışındaki akademik faaliyetleri takip etmek ve bu faaliyetlere katılmak zorunda olan ve aynı zamanda çalışmalarına yurt dışındaki üniversitelerde devam etme ya da yabancı bir ülkeye yerleşme isteğinde olan akademisyenler olduğunu gözlemledi. Dolayısıyla, ziyaret etmek ya da yerleşmek istedikleri ülkeler ile yakın profesyonel ve özel bağları vardı. Buna göre, OHAL bağlamında alınan önlemlere istinaden kayda değer bir süre boyunca geçerli bir pasaport alamamalarının şüphesiz profesyonel ve özel hayatlarında önemli bir etkisi oldu. Dolayısıyla, hakkında şikayette bulunulan önlem, başvuranların özel hayata saygı hakkına bir müdahale oluşturmuştur.” 

AİHM, 8’inci maddenin ihlaline ilişkin değerlendirmesinde ayrıca ‘hiçbir idari ya da yargısal eylem ya da kararda, OHAL’in başvurucuların pasaportlarının iptalini gerekli kıldığının görülmediği’ ve Türkiye’deki ‘yetkililerin başvuruculara uygulanan önlemi OHAL bağlamında çıkarılan kanun hükmünde kararnameler uyarınca gerekçelendiren herhangi detaylı bir bilgi sunmadığı’ bilgisi paylaşıldı. 

‘TARAF ÜLKELER, HAKLI GEREKÇE OLMADAN EĞİTİM HAKKINI KISITLAYAMAZ’

AİHM, eğitim hakkıyla ilgili birinci protokolün ikinci maddesinin ihlaline ilişkin karar bölümünde, söz konusu maddenin taraf ülkelere ‘kişilerin yurt dışındaki ilgili kurumlarda yüksek öğrenim alma şeklinde icra edecekleri eğitim hakkını kısıtlamama yükümlülüğü getirdiğini’ hatırlattı. 

Mahkeme, iki başvurucunun pasaportlarının iptali sebebiyle kabul edildikleri üniversitelerde doktora çalışmalarını sürdüremediklerine işaret ederek eğitim hakkının sınırlandırıldığına hükmetti. AİHM söz konusu kararı bire karşı altı hakimin oyuyla aldı. 

'OHAL KHK'LERİ KANUN NİTELİĞİ TAŞIMIYOR'

Kararı sosyal medya hesabından paylaşan avukat Benan Molu, "İHAM bugün Barış Akademisyenleri ile ilgili ilk ihlal kararını verdi. Mert Elekçi'yle yaptığımız başvurularda pasaportları iptal edilen akademisyenlerin özel hayata saygı ve eğitim hakkının ihlal edildiğine, 675 ve 686 s. OHAL KHKlerinin kanun niteliğini taşımadığına karar verdi" ifadelerini kullandı. 

Anayasa Mahkemesi (AYM) de Barış Akademisyenleri’nin üniversiteden ihraç edilmesi ve haklarında yurtdışı yasağı konmasıyla ilgili hak ihlali kararı vermişti. Yüksek Mahkeme, Barış Akademisyenleri’ne verilen disiplin cezasının hak ihlali olduğuna ve tazminat ödenmesine hükmetmişti. (HABER MERKEZİ)