AKP, emekliyi asgari ücretin yarısına mahkum etti

Emekliler, Temmuz 2023’teki yüzde 25’lik zamma itirazlarını sürdürüyorlar. Cumhur İttifakı’nda AKP dışında yer alan bütün partiler de emekli aylıklarındaki düşüklüğe dikkat çekiyorlar.

MHP lideri Devlet Bahçeli, yüzde 25’lik zamla ilgili yasa Meclis'ten geçmeden önce memurlara yapılan 8 bin 77 TL’lik seyyanen zammın emekli aylıklarına da yansıtılmasını istedi ama Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ı ikna edemedi.

Ardından Yeniden Refah Partisi’nin lideri Fatih Erbakan da, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın emeklileri enflasyona ezdirmediklerini belirtip yılbaşında yeniden bir iyileştirme yapacakları yönündeki görüşüne itiraz etti. Erbakan, “Emeklilerimizin bu hayat pahalılığında yılbaşına kadar bekleyecek hali yok” dedi.

Yine Cumhur İttifakı’nda yer alan Büyük Birlik Partisi’nin lideri Mustafa Desteci de emekli aylıklarındaki düşüklükten yakındı, artırılmasını önerdi. HÜDA-PAR da bu görüşlere katıldı.

2016’DA ASGARİ ÜCRETİN ALTINDA

AKP’nin iktidara gelmediği Temmuz 2002’de asgari ücret 184 TL iken en düşük işçi emekli aylığı ise 240 TL idi. Yani en düşük emekli aylığı, asgari ücretten yüzde 30 daha fazlaydı.

AKP, Kasım 2002 seçimlerini kazanıp iktidara oldu. AKP iktidarıyla birlikte en düşük emekli aylığı 2003 yılında asgari ücretten yüzde 47 oranda daha fazla hale geldi. Ancak ondan sonra kademeli olarak düşüş başladı.

2016 yılına gelindiğinde ilk kez en düşük emekli aylığı asgari ücretin altında kaldı. Ocak 2016’da en düşük emekli aylığı 1.242,5 TL iken net asgari ücret 1.300 TL idi. Ve nihayet Temmuz 2023’e geldiğimiz zaman en düşük emekli aylığı 7.500 TL, asgari ücret ise 11.402 TL idi. Yani en düşük emekli aylığı, asgari ücretin yüzde 65,8’ine kadar düşmüştü.

Başka bir deyişle AKP iktidara gelmeden önce en düşük işçi emekli aylığı, asgari ücretten yüzde 30 oranında daha fazlaydı. Şimdi ise tam tersi bir durum söz konusu oldu. Asgari ücret, en düşük emekli aylığından yüzde 52 oranında daha fazla hale geldi.

YÜZDE 50’YE KADAR DÜŞECEK

AKP iktidarı, 2008 yılında çıkardığı 5510 sayılı yasayla sosyal güvenlik haklarında büyük bir kısıtlama getirdi, emeklilik yaşı kademeli olarak 65’e çıkarıldı, emekli aylıkları düşürüldü.

1999 yılında çıkarılan 4447 sayılı yasada 25 yıllık bir sigortalının emekli aylığı bağlama oranı yüzde 65 iken, bu oran 5510 sayılı yasayla yüzde 50’ye düşürüldü. Yine bu çerçevede eskiden fazla çalışılıp prim gün sayısı artırıldığı zaman aylık bağlama oranları da yükseliyordu.

Diğer bir ifadeyle, daha önceden prim gün sayısı ve hizmet süresini doldurup yaşı bekleyenlerin ilave çalıştıkları her 360 gün için aylık bağlama oranı artırılırken 5510 sayılı yasayla fazla çalışarak daha fazla prim ödenmesine rağmen aylık bağlama oranları düşürüldü.

5510 sayılı yasaya göre, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra çalışılan her yıl için aylık bağlama oranı yüzde 2 olarak uygulanıyor. Buna göre 25 yıl asgari ücret düzeyinde bir gelirle çalışan sigortalıya emekli olduğunda o gün geçerli olan asgari ücretin yüzde 50’si, yani yarısı kadar bir emekli aylığı bağlanacaktır.

Aslında ülkemizde mevcut durumda asgari ücret ortalama ücret haline geldiğinden çalışanların büyük bir bölümü de, asgari ücretten prim ödediğinden emekli olduklarında asgari ücretin yarısı kadar bir emekli maaşı alacaklardır. Yoksulluk giderek daha da büyüyecektir.

Öte yandan Türk-İş’in açıkladığı 11 bin 658 TL’lik yeni açlık sınırı dikkate alındığında 11 bin 402 TL’lik asgari ücret de açlık sınırının altında kalmış oldu. Emeklilerin yüzde 80’i zaten asgari ücretin altında aylık alıyordu, şimdi nerdeyse tüm emekliler açlık sınırının altında bir maaşla yaşamaya çalışacaklar.

2008’DEN SONRA EMEKLİ OLANLAR ÇALIŞAMAYACAK

2008 sonrası işe başlayıp 25 yıl çalışanların emekli aylıkları asgari ücretin yüzde 50’sine kadar düştüğü gibi dul, yetim aylıkları da çok daha düşük olarak gerçekleşecektir. Malul aylıkları da aynı oranda düşecektir.

Öte yandan yine 5510 sayılı yasaya göre, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra ilk kez sigortalı olanların emekli olduktan sonra hem emekli aylığı alıp hem de sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışma hakları da yoktur. Bu durum sadece 2008 öncesi sigortalılar için geçerli olacaktır.

Yani yeni emekliler, hem asgari ücretin yarısı kadar bir emekli aylığına mahkum olacakları gibi çalışıp ek ücret alma olanakları da kaldırılmış bulunmaktadır. Aslında 2008 sonrası sigortalıların emeklilik yaşı kademeli olarak 65’e çıkarıldıkları için zaten bu yaşa kadar da çalışmak zorunda kalacaklar. 65 yaşından önce emeklilik yok…