Almanya'da telgrafın tellerine artık kuşlar konamıyor
Alman Postası, bir zamanların en hızlı haberleşme aracı telgrafı 'talep olmadığı' gerekçesiyle yıl sonu itibarıyla kaldırdı. Telgraf hizmeti Almanya'da 1870 yılında başlamıştı.
Yunus Ülger
ALMANYA - Gençler bir yana, yaşı yarım yüzyılı aşanlar için de telgraf unutulmaya yüz tutmuş bir kelime olsa gerek. Oysa telgraf, “Telgrafın tellerine kuşlar mı konar?” diye başlayan ünlü şarkıya konu olacak kadar hayatımıza girmişti. Almanya'da da ülkenin tanınmış şarkıcısı 80 yaşındaki Reinhard Mey, “Ankomme, Freitag den 13 (Cuma, 13'ünde geliyorum)” şarkısında telgrafı konu etmişti. Telgraf, bir zamanların en hızlı haberleşme aracıydı. Biz de ölüm döşeğinde yatan dedemin durumunu, Almanya'da çalışan babama, “Baban hasta, acele gel” diye yıldırım telgrafla haber vermiştik. Hızda telgrafın kat kat önünde olan yeni iletişim araçları hayatımıza çok hızlı girdi, bakalım şarkılara, türkülere ne zaman girecek, ya da girebilecek mi?
Alman Postası, hayatımızdan tümüyle çıkan telgraf hizmetini, kısa bir basın duyurusuyla 31.12.2022 itibarıyla kaldırdığını bildirdi, sebep olarak 'talebin neredeyse sıfıra düşmesini' gösterdi. 1870 yılında telgrafı başlatan Alman Postası, dünyada halen telgraf hizmeti sunan birkaç posta kuruluşundan biriydi. Evlerde telefonun yaygın olmadığı 20'nci yüzyılın ortalarına kadar en hızlı haberleşme aracı olan telgraf, böylece Almanya'da da tarihe karıştı. Alman Postası'nın verilerine göre 1978'de 13 milyon adet ile telgraf en yüksek düzeyine ulaşmıştı. 1990'da 1,7 milyon, 2000'de 70 bin telgraf gönderilirken, 2011'de ülke dışına hiç telgraf gönderilmedi. Son yıllarda ise sadece şirketler, kutlama amacıyla özel müşterilerine telgraf gönderiyordu. Talebin azalmasıyla ilgili olsa gerek, fiyatı da epeyce artmıştı. Alman Postası, 160 harf ve işarete kadar 12, 480 harf ve işarete kadar 17, 'süslü' telgraflar için de 22 euro alıyordu.
TELGRAFIN MUCİDİ SAMUEL MORSE
Avrupa'da Almanya, Fransa ve Avusturya'da telgraf geliştiren mucitler olsa da kullanışlı olan ve yaygınlaşan telgraf, 1837'de Amerikalı Samuel Morse tarafından geliştirildi. Onun geliştirdiği telgraf için kullanılan Mors Alfabesi de adını kendisinin soyadından alır. İlk telgraf haberleşmesi de 1844 yılında Washington ile Baltimore arasında gerçekleşmiştir. 1858 yılında ABD ile İngiltere arasında okyanus altında telgraf için hat döşenmiş, bu o zaman haberleşmede bir 'devrim' olarak nitelenmişti. Mektupların ulaşması günler, haftalar sürerken, telgraf birkaç saat içinde alıcısına ulaşıyordu.
TELGRAF OSMANLI İMPARATORLUĞU'NA ÇABUK GELDİ
Telgraf Osmanlı İmpatorluğu'na oldukça çabuk, neredeyse Avrupa ve Amerika ile eşzamanlı olarak geldi. Samuel Morse, 1847 yılında Beylerbeyi Sarayı'nda Padişah Abdülmecit'e telgraf hakkında günümüz deyimiyle bir sunum yaptı. Abdülmecit, bu hızlı haberleşme aracını çok beğendi ve Morse'u bir madalya ile ödüllendirdi. Osmanlı İmparatorluğu'nda ilk telgraf hattı 1855 yılında İstanbul-Edirne-Şumnu arasında kuruldu ve Kırım Savaşı'nda kullanıldu. Günümüzde ise PTT e-telgraf adıyla telgraf hizmeti veriyor ancak bu adından da anlaşılacağı gibi klasik bir telgraf hizmeti değil.