1 yıla damga vuran 26 KHK
15 Temmuz darbe girişiminden 5 gün sonra ilan edilen Olağanüstü Hal (OHAL) uygulaması bugün birinci yılını doldurdu. Geçen 1 yılda OHAL kapsamında 26 Kanun Hükmünde Kararname (KHK) yayınlandı. 100 binin üzerinde ihraç ve binlerce kurumun kapatılmasına yol açan kararnameler ile çok sayıda kanunda da düzenleme yapıldı.
ANKARA - 15 Temmuz darbe girişiminden 4 gün sonra konuşan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan MGK ve Bakanlar Kurulu toplantıları yapacaklarını ardından da önemli bir kararı açıklayacaklarını duyurdu. 20 Temmuz'da yapılan bu toplantıların ardından açıklanan önemli karar 3 ay süreyle Olağanüstü Hal ilanı oldu.
21 Temmuz 2016 itibariyle uygulanmaya başlanan ve bugüne kadar 4 kez, 3'er ay uzatılarak 1 yıla ulaşan ve 3 ay daha devam edecek OHAL, aynı zamanda Kanun Hükmünde Kararname (KHK) dönemi oldu. İlki 23 Temmuz olmak üzere bugüne kadar 26 KHK çıkarıldı. Kamudan yüz binin üzerinde ihraç, binin üzerinde özel okul, yayın kuruluşu ve derneğin kapısına kilit, TSK’nın sil baştan yenilenmesi gibi kritik bir çok kararın hayata geçirildiği KHK'larla rektör atama sisteminde değişiklik, belediyelere kayyım, vatandaşlıktan çıkarma, evlilik programlarına yasak, kış lastiğine düzenleneme gibi farklı bir çok alanda da düzenlemeye gidildi.
Muhalefetin Meclis'in by-pass edildiği eleştirilerine yol açan Kanun Hükmünde Kararnameler ve içerikleri şöyle oldu:
1- 667 Sayılı kararname (23 Temmuz 2016)
35 sağlık kurum ve kuruluşu, bin 43 özel öğretim kurum ve kuruluşuyla özel öğrenci yurdu ve pansiyonu, bin 229 vakıf ve dernek, 19 sendika, federasyon ve konfederasyonla 15 vakıf yükseköğretim kurumu kapatıldı. Kapatılan kurumlardaki öğrenciler Devlet ve Vakıf Üniversitelerine yerleştirildi.
2-668 sayılı KHK (27 Temmuz 2016)
‘FETÖ’yle bağlantılı olduğu gerekçesiyle aralarında generallerin de bulunduğu 1684 asker ihraç edildi. 3 haber ajansı, 16 TV kanalı, 23 radyo kanalı, 36’sı yerel, toplam 45 gazete, 15 dergi, 29 yayınevi ve dağıtım kanalı kapatıldı. 24 saat olan gözaltı süresi, 30 güne çıkarıldı. Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlığı İçişleri Bakanlığı'na bağlandı. KPSS olmadan sözleşmeli öğretmen atanmasının yolu açıldı. OHAL KHK’ları kapsamında karar alan ve uygulayanlara cezai sorumlulukları olmayacağı hüküm altına alındı.
3-669 Sayılı KHK (31 Temmuz 2016)
TSK’dan 193, Jandarma’dan 1196 kişi ihraç edildi. OHAL süresince iflaslara erteleme geldi. Harp Akademileri, askeri okullar kapatıldı. Milli Savunma Üniversitesi kuruldu. Yüksek Askeri Şura’nın yapısı değiştirildi, sivil sayısı arttırıldı. Genelkurmay Başkanı atanmak için kuvvet komutanlığı yapma şartı kaldırıldı. Başta GATA olmak üzere askeri hastaneler Sağlık Bakanlığına devredildi.
4-670 sayılı KHK (17 Ağustos 2016)
196’sı BTK, 112’si TSK, 24’ü Sahil Güvenlik, 2360’ı Emniyet Genel Müdürlüğünden toplam 2692 kamu personeli ihraç edildi. Kapatılan özel kurumlar ile vakıfların varlıklarının hazineye geçirilmesine karar verildi.
5-671 sayılı KHK (17 Ağustos 2016)
Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı kapatıldı. Öğretim elemanı emeklilik yaşı 72’den 75 yükseltildi. 1 Temmuz 2016 tarihine kadar işlenen kimi suçlarda denetimli serbestlik süresi 1 yıldan 2 yıla çıkarıldı. Hapis cezasının üçte ikisini yatanlar için koşullu salıverilme “yarısı” olarak değiştirildi.
6-672 sayılı KHK (1 Eylül 2016)
Milli Eğitim Bakanlığından 28 bin 163, Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlardan 2 bin 18 ve üniversitelerden 2 bin 346 olmak üzere pekçok kamu kurum ve kuruluşundan 42 bin üzerinde çalışan ihraç edildi.
7-673 sayılı KHK (1 Eylül 2016)
Yurt dışında öğrenim gören 158 kişinin öğrencilikle ilişikleri kesildi. Kamu iştiraklerinde çalışan işçilerden terör örgütleriyle bağlantı gerekçesiyle sözleşmesi feshedilenlerin başka kamu kurumlarında istihdam edilmemesi düzenlendi. İşyeri hekimi, iş sağlığı ve güvenliği uzmanı gibi görevleri yürüten kişi ve kuruluşlardan terör örgütleriyle bağlantılı olanların yetki belgeleri iptal edildi.
8-674 sayılı KHK (1 Eylül 2016)
Dershane öğretmenlerine KPSS şartı olmadan sözleşmeli öğretmenlik imkanı getirildi. OHAL kapsamında kayyım atanan şirketlerde görev TMSF’ye devredildi. Tüzel kişiler yanında gerçek kişilere de kayyım atanması imkanı getirildi. Geçici köy korucularına katıldıkları operasyonlar için ödenen tazminatlar artırıldı, görev alanları genişletildi. Valilere ilde çıkabilecek olaylarda gerektiğinde TSK’dan yararlanma imkanı verildi. Terör bağlantısı nedeniyle belediye başkanlarının görevden alınabilmesine, yerlerine kayyum atanmasına imkan getirildi.
9- 675 sayılı KHK (29 Ekim 2016)
Çeşitli kamu kurumlarından 10 bin 131 kişi ihraç edildi. Daha önce 668 ve 672 sayılı KHK’larla görevden alınan memurlardan 100’e yakın kişi görevlerine iade edildi. 10 gazete, 2 haber ajansı ve 3 dergi kapatıldı.
10-676 sayılı KHK (29 Ekim 2016)
OHAL kovuşturmalarındaki duruşmalarda en çok üç avukat bulundurulması hükmü getirildi. Avukat görüşüne kısıtlama getirildi. Memuriyete girişte güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması zorunlu hale getirildi. Geçici köy korucularının unvanı “güvenlik korucusu” yapıldı. İçişleri Bakanlığına yurtdışı teşkilatı kurma yetkisi verildi. Üniversitelerdeki eğilim yoklaması kaldırıldı. Rektörlerin YÖK’ün önerdiği üç aday arasından Cumhurbaşkanınca atanması kararlaştırıldı.
11-677 sayılı KHK (22 Kasım 2016)
15 binin üzerinde kamu çalışanı ihraç edildi, 157 memur iade edildi. 375 dernek kapatıldı. 7 gazete, 1 dergi ve 1 radyo kapatıldı. OHAL kapsamında tutuklu ve hükümlü olarak cezaevinde bulunanların yapılan her türlü sınava girmesi yasaklandı.
12-678 sayılı KHK (22 Kasım 2016)
Otellere bilgi belge ve kayıtları anlık olarak genel kolluk güçlerine bildirme zorunluluğu getirildi. 15 Temmuz’da hayatını kaybedenlerin yakınları zorunlu askerlikten muaf tutuldu. Belediyelerdeki grevlerin 60 gün süreyle ertelenmesinin önü açıldı. Kayyım atanan belediyelerde, belediye hizmetinin başka bir belediye tarafından yerine getirilmesine imkân sağlandı. Kayyım atanan belediyelere iş yapan şirketlerin sözleşmelerinin tek taraflı olarak feshedilmesinin önü açıldı.
13-679 sayılı KHK (6 Ocak 2017)
2 bin 687 emniyet çalışanı, 631 akademisyen meslekten ihraç edildi. 277 kamu görevlisi görevlerine iade edildi, 83 dernek kapatıldı. Daha önce kapatılan 7 derneğin açılmasına izin verildi. KHK ile kapatılan 11 gazete açıldı. Kapatılan özel okulların borçlarında kamu alacakları öncelikli hale getirildi.
14-680 sayılı KHK (6 Ocak 2017)
Kamu kurumlarından 367 kişi ihraç edildi, 124 kişi görevine iade edildi. Yayın yasaklarına aykırı yayın yapan kuruluşların yayınının geçici olarak durdurulmasına karar verildi. Emniyet tarafından yürütülen araç tescil hizmetleri noterliklere devredildi. Hakkında soruşturma veya kovuşturma yürütülen ve yabancı ülkede bulunması nedeniyle kendisine ulaşılamayan Türk vatandaşlarının; Resmi Gazete’de yapılan “Yurda dön” ilanına rağmen üç ay içinde yurda dönmemeleri halinde, bu kişilerin Türkiye vatandaşlıkları çıkarılabilmesine yönelik düzenleme yapıldı. At yarışı, şans oyunları lisans hakkı 1/1/2018 tarihinden itibaren 49 yıl süreyle Türkiye Varlık Fonu’na verildi.
15-681 sayılı KHK (6 Ocak 2017)
TSK İç Hizmet Kanunu’nda değişiklik yapıldı. Genelkurmay Başkanının subayların sınıflandırılması, general kadrolarının belirlenmesi, görev süreleri gibi konulardaki yetkileri kısıtlandı. YAŞ kararlarındaki yetki Milli Savunma Bakanına devredildi. TSK’daki üst düzey atamalarda, diğer kamu görevlilerinin atanmasında uygulanan esaslar öngörüldü. Erbaş olmakta “lise mezunu” şartı kaldırıldı, ilkokul mezunlarına erbaşlık yolu açıldı. Milli Savunma Bakanlığına TSK mensuplarına yönelik disiplin soruşturması yapma hakkı verildi.
16-682 sayılı KHK (23 Ocak 2017)
Emniyet, Jandarma ve Sahil Güvenlik’te disiplinle ilgili düzenleme yapıldı.
17-683 sayılı KHK (23 Ocak 2017)
367 kişi kamu görevinden çıkarıldı, 124 kişi iade edildi. Hakkında soruşturma başlatılanların doçentlik başvuruları durduruldu. 2 televizyon kanalı kapatıldı. Çeşitli kurum ve kuruluşların yabancı para cinsinden yurtiçi ödeme yükümlülüğü olan alacaklarını Türk Lirası olarak tahsil edebilecekleri öngörüldü.
18-684 sayılı KHK (23 Ocak 2017)
Gözaltı süresi 30 günden 7 güne düşürüldü, yedi gün daha uzatma hakkı verildi. Merkez Bankasının bazı hizmet alımları Kamu İhale Kanunu kapsamından çıkarıldı. Ön ödemeli konut satışında sözleşmeden dönme devir ve teslime kadar değil 24 aylık süre içinde mümkün olacak ve dönme halinde istenebilecek tazminatlar artacak düzenlemesi yapıldı. Terörle Mücadele kapsamında yaralanan fakat malul sayılmayanlara maaş bağlanmasının önü açıldı.
19- 685 sayılı KHK (23 Ocak 2017)
OHAL KHK’ları ile ilgili kararları incelemek üzere 7 kişilik Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu kuruldu. 2 yıl çalışacak komisyonun 1 ay içinde üyelerinin atanması hükme bağlandı. Komisyon kararlarına karşı HSYK tarafından belirlenecek Ankara İdare Mahkemelerinde iptal davası açılması düzenlendi.
20-686 sayılı KHK (7 Şubat 2017)
Başta Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler ve İletişim Fakültesi olmak üzere 330 akademisyen ile çeşitli kamu kurumlarından, 4 bin 464 kişi kamu görevinden ihraç edildi. 17 memur görevlerine iade edildi. 242 emekli polis memurunun rütbeleri geri alındı.
21-687 sayılı KHK (9 Şubat 2017)
TMSF’nin kayyımlık yetkisini kullandığı şirketlerin satılması veya tasfiye edilmesi ve OHAL ile kapatılan özel radyo ve televizyonların lisans ve haklarının satılması düzenlendi. Bankacılık zimmet suçu kaldırıldı. Öğrenci etüt eğitim merkezleri özel öğretim kurumları arasından çıkarıldı, 1 Temmuz 2017 özel öğretim kursuna dönüştürülmeyenlerin kapatılmasına karar verildi. Yüksek Seçim Kurulu tarafından seçim yasaklarına uymayan yayın kuruluşlarına yaptırım kaldırıldı. Kış lastiği kullanımı zorunluluğuna ilişkin yaptırımlar yeniden düzenlendi, bu yükümlülüğe uymayanlara 625 lira para cezası getirildi.
22-688 sayılı KHK (29 Mart 2017)
İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler personelinden 90, Sağlık Bakanlığından 83, Diyanet İşleri Başkanlığından 76 olmak üzere toplam 416 kişi kamudaki görevlerine iade edildi.
23-689 yılı KHK (29 Nisan 2017)
3 bin 974 kişi kamu görevinden çıkarıldı, 235 kişi görevlerine iade edildi. 14 dernek, 1 gazete, 1 dergi, 18 vakıf, 13 sağlık kuruluşu kapatıldı. Daha önceki KHK’lerle kapatılan 5 dernek tekrar açıldı. 670 sayılı OHAL KHK’sının “Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ/PDY)’ne” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya diğer terör örgütlerine” ibaresi eklendi. Böylece daha önceki KHK’lerde diğer terör örgütlerine yönelik olarak uygulanan yaptırımlara, geçmişe dönük olarak yasal dayanak kazandırıldı.
24-690 yılı KHK (29 Nisan 2017)
HSK üyelerinin soruşturmasında yetki Kurul’dan alınarak Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına verildi. Daha önce görevden alınan pilot subayların belli koşulları taşımaları koşuluyla yeniden istihdam edilmeleri sağlandı. Millî Savunma Bakanlığı personelinin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması MİT ve Emniyet tarafından yapılması hükme bağlandı. Emniyet Genel Müdürlüğünde 7000 adet çarşı ve mahalle bekçisi kadrosu ihdas edildi. Evlilik programları, mevzuata aykırı özellik taşıyan sağlığa zararlı ürünlere ilişkin programlar, izleyici ve dinleyicileri yanıltıcı ve/veya haksız kazanca neden olacak şekilde yarışma, çekiliş, lotarya ve benzeri adlar altında ödül ve ikramiye veren programlar yasaklandı. Rektörün yurt dışına çıkışı YÖK iznine bağlandı.
25-691 sayılı KHK (22 Haziran 2017)
Helikpoter kazasının ardından uçuş emniyetiyle ilgili düzenleme yapıldı. Askerlik Kanunu'na eklenen madde ile FETÖ ile ilişkili polis yükümlülerden, yoklama kaçağı ve bakayaların Milli Savunma Bakanlığınca belirlenecek celp ve sevk esaslarına göre silah altına alınması kararlaştırıldı.
26-692 sayılı KHK (14 Temmuz 2017)
Emniyet Genel Müdürlüğü’nden 2 bin 303 kişi, İçişleri Bakanlığı’ndan bin 486 kişi olmak üzere 7 bin 348 kişi ihraç edildi. Hakan Şükür ve Arif Erdem’e verilen madalyalar geri alındı. 1 dernek açıldı, 85 kişi göreve iade edildi.