125 milyon yıllık fosil: Dinozor ve ona saldıran memeli

DUVAR - İster keskin dişleri ve acımasız pençeleri yüzünden, isterse yalnızca devasa olmaları nedeniyle olsun, dinozorlar, korkulması gereken canlılardı. Bununla birlikte, kısa süre önce keşfedilen bir fosil, en azından kimi durumlarda daha güçsüz olanların geri adım attığını ortaya koyuyor.

Uzmanlar, kendi boyutlarının üçte biri büyüklüğündeki küçük bir memeli tarafından yakalandıktan sonra zaman geçtikçe taşlaşan 125 milyon yıllık bir fosil keşfetti. Fosile göre, memeli hayvan dişlerini gagalı dinozorun kaburgalarına batırmış, sol pençesiyle canavarın alt çenesini sıkarken, birbirlerine dolanmış bir haldeler. 

MEYDAN OKUYAN BİR BULGU

Araştırmacılar yeni keşfin,  ilkel memelilerin dinozorlar için 'atıştırmalık' olduklarına dair uzun zamandır varlığını koruyan görüşe meydan okuduğunu belirtiyor. Kanada Doğa Müzesi’nden araştırma ortak yazarı Dr. Jordan Mallon verdiği demeçte şunları aktarıyor: “Bu yeni fosil bizlere Mesozoyik dinozorlar çağında, dinozorların daima hükümdar olmadığını gösteriyor. Daha küçük memeliler dahi, günümüzden 66 milyon yıl önce zirveye tırmanışlarının bir emaresi olarak, bir tehdit oluşturabiliyordu.”

2012 Mayıs’ında, Çin’de bulunan ‘Yixian Alt Kretase Formasyonu’nun ‘Lujiatun’ alanında keşfedilen fosil haldeki memeli, araştırma ekibince bir evcil kedi boyutlarındaki ilkel bir yaratık olan ‘Repenomamus robustus’ olarak tasnif edildi. Avlanan ise iki ayaklı, bitkiyle beslenen gagalı bir dinozor -ve daha sonraki dönemde yaşayan Triceratops’la uzak bir akraba- olan ‘Psittacosaurus lujiatunensis’ idi. Bu dinozor, yaklaşık bir ‘cocker spaniel’ cinsi av köpeği boyutlarındaydı.

‘Scientific Reports’ adlı dergide yayınlanan makalenin yazarları, ölüm anında her iki canlının da henüz tam bir yetişkin olmadığını belirtiyorlar. Ayrıca, memeliyle dinozorun mücadelesi sırasında, boğuşmakta olan hayvanların yaşanan bir doğal felaket esnasında ölmüş gibi göründüğünü de sözlerine ekliyorlar. Bilimi insanları, “İkisi de ani bir volkan patlamasının enkaz akışıyla gömüldüğü sırada, dinozorun iskeletinde ısırık izleri bulunmaması gerçeği, memelinin dinozordan daha yukardaki konumu ile memelinin kavrama ve ısırma hareketleri bir araya geldiğinde, memelinin güçsüz düşen dinozoru avladığını gösteriyor” diyor.

DAHA ESKİ BİR KEŞFİ DESTEKLİYOR

Araştırmacılar, yaptıkları değerlendirmelerin, memelinin bunun gibi bir dinozoru avlamaya çalışmasının mümkün olacağını düşündürdüğünü söylerken, bal porsukları gibi memelilerin arada bir Ren geyiği de dahil olmak üzere, kendilerinden çok daha büyük canlıları tek başlarına avladıklarının bilindiğini vurguluyor.

Bu, fosil avcılarının, memelileri dinozorlardan daha üstün bir konumda buldukları ilk keşif değil. Araştırmacılar 2005 yılında, Çin’in aynı bölgesinde, midesinde genç bir ‘Psittacosaurus’ kalıntısı bulunan bir ‘Repenomamus robustus’ fosili daha keşfetmişti. Yeni araştırmaya dahil olmayan, Edinburgh Üniversitesi’nden paleontolog Prof. Steve Brusatte, fosilin kendisini çok şaşırttığını ifade ediyor: “Bir kemik parçasının 125 milyon yıl boyunca korunması fazlasıyla zor ve bir dinozor iskeletinin korunması çok daha zor; bunu düşününce, savaşırken birbirine dolanıp kalmış iki hayvanı bulmak mucizevi bir olay” diyor. “Bu, donmuş bir resim gibi taşa hapsolan tablo, tarih öncesi bir ava benziyor. Ve bu durum, bilindik hikayeyi baş aşağı çeviriyor. Dinozor çağını, dinozorların dünyaya hakim olduğu ve küçük memelilerin kuytularda gizlendiği bir zaman dilimi gibi görmeye alışkınız. Ne var ki, burada bir dinozoru yiyormuş gibi görünen bir memeli mevcut.”

Yazarlar, daha önce fosil sahtekârlığı bilgisi aldıklarını kabul etseler de, en azından iki iskeletin birbirine dolanmış olmasından ötürü bu bulguda durumun böyle olma ihtimalinin düşük olduğunu belirtiyor. Ek olarak, memelinin daha önce bulunamamış olan sol alt çenesini açığa çıkararak, fosilin gerçekliğini sınama görevini üstlendiler ve “dinozorun kaburgalarını yakalamak için saldırıya geçtiğini” ortaya çıkardılar.

Buna karşın Brusatte, fosilin bütünlüğüne dair kimi meşru endişelerin sürdüğünü dile getiriyor: “Daha önce dünyanın bu bölgesinde bulunan üzerinde oynanmış fosiller söz konusu ve bilim insanları bu örneği kendileri kazmadılar. İskeletler elbette gerçek ama bunun için doğrudan bir kanıtım olmamasına karşın, kemiklerin duruş pozisyonlarının değiştirilmiş olabileceğini düşünüyorum. Umarım, daha fazla bilim insanı bu fosili inceledikçe, bu şüpheler ortadan kalkar.”

Yazının orijinali The Guardian sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)