1915’te Aurora’nın başına neler geldi?
Editörlüğünü Anthony Slide’ın yaptığı “Aurora-Çemişgezek’ten Hollywood’a Bir Kadın, Bir Hayat, Bir Film” isimli kitap Aras Yayıncılık etiketiyle çıktı. Kitap, Aurora Mardiganian’ın yaşam öyküsünü konu alıyor.
Aurora, Dersim Çemişgezekli, maddi durumu yerinde olan Ermeni bir ailenin çocuklarından biridir. 1915 Ermeni Soykırımı zamanında babası ve erkek kardeşi yakılarak, annesi ve kız kardeşleri gözlerinin önünde katledilir. Aurora henüz 14-15 yaşlarındadır ve koca bir coğrafyada yalnız başına kalır. Defalarca tecavüze uğrar, sayısız kere dayak yer, yaralanır. 85 sent karşılığı satılır. Kaçar, aç kalır, dağ taş gezer, susuzluktan öldüğünü düşündüğü zamanlarda dirençle ayaklanır ve hayata tutunur.
Dersim’de başlayan yolculuğu, Malatya’ya, Diyarbakır’a, Urfa’ya uzanır. Kaçar, kaçar, kaçar… Erzurum’a ulaştığında kenti Ruslar işgal etmiştir. Gördüğü ilk Amerikan bayrağı olan eve giderek yardım ister. Gittiği ev misyoner hekim Dr. F. W. MacCallum’a aittir. MacCallum, Aurora’nın Amerika’ya gitmesine yardımcı olur. Aurora’yı, ulusal kahramanımız dediği Antranik Paşa ziyarete gelmiştir. Antranik Paşa, Amerika’ya gitmeden önce Aurora’ya “...ülkeye varınca, onlara Ermeni yurdunun harap halde, parçalanmış ve kanıyor olduğunu, ama yeniden ayağa kalkacağını anlat…” der.
Aurora, Amerika’ya varınca bir aile tarafından sahiplenilir ve hikâyesi anlattırılıp kayda alınır. Basın tarafından ilgi gören Aurora’nın hikâyesinin hakları, film yapımcısı Albay William N. Selig tarafından alınır. Aurora, Ravished Armenia isimli filmde kendisini oynar.
“Bana makyaj yapılmadı. ‘İhtiyacın yok. Senin doğal güzelliğin var. Başka bir şeye ihtiyacın yok,’ dediler. Soyunma odamdan ilk çıkışımda püsküllü kırmızı fesleriyle bütün o insanları gördüm. Donakaldım. Beni kandırdılar diye düşündüm. Beni öldürsünler diye bu Türklere vereceklerini sandım. O yüzden de acı acı ağlamaya başladım.” diyor Aurora çekimleri anlatırken.
TRAVMALARI TEKRAR TEKRAR HATIRLARKEN
Halkının hikâyesini tüm dünyaya anlatmak için yaşadığı travmaları tekrar tekrar hatırlayıp sinemada canlandıran Aurora’nın Ravished Armenia filmi 29 Kasım 1918 tarihinde vizyona girer. Beklenen şekilde gişe rekorları kırar. Aurora Mardiganian da birkaç gösterime katılarak, seyirci ile beraber filmi izler.
Morning Telegraph gazetesi 16 Şubat 1919 tarihli sayısında film hakkında “Seyircilerin zihinlerinde bu insanların çektiği korkunç işkenceleri daha açık canlandıran bir film kesinlikle yapılmamıştı.” der.
Aurora Mardiganian gibi, film de bir zaman sonra ortadan kaybolur. Filmin bir kopyasının New York Modern Sanatlar Müzesi’nde olduğu söylense de, müzede filmin olduğuna dair herhangi bir kayıt yok. Anthony Slide bir gün Buenos Aires’te yaşayan Eduardo Kozanlian’dan telefon alır. Kozanlian, filmin her biri on dakikalık olan iki makarasına sahip olduğunu söyler.
“Günümüze ulaşan görüntüleri izlediğimde, ‘kırpılan ve çıkarılan’ ya da kurgulanmış nihai versiyonda kullanılmayan sahnelerden oluştuğunu düşünmüştüm.” dese de, görüntüleri daha dikkatli inceleyince “gösterime girdiği haliyle Ravished Armenia’nın kurgulanmış filmi olmadığını” fark eder.
2009 yılında Kuzey Kaliforniya Ermeni Soykırımı Kaynakları Merkezi’nin başkanı Richard D. Kloian, eldeki görüntüleri alıp, küçük kesmeler yaparak önceden kaydedilmiş uygun bir müzik ekler. Altyazılar eklenir, “Sonuçta ortaya dinamik, yaşayan, dikkatleri üzerinde toplamayı başaran ve seyirciyi kendine çeken bir film” ortaya çıkar.