Aylardır konuşulan yerel seçim CHP’nin başarısı ile sonuçlandı. Seçimden yüzde 37.8 oyla birinci parti çıkan CHP 14’ü büyükşehir 35 kentte belediyeleri yönetmeye hak kazandı. İkinci parti konumuna düşen AK Parti’nin belediye başkanlığını kazandığı kent sayısı ise 24’e indi.
Sadece CHP ve AK Parti değil, seçime katılan tüm siyasi partiler kurullarını toplayarak alınan sonuçları değerlendirecek. Parti yetkilileri raporlarını hazırlarken yapılan ilk yorumlarda seçime katılım oranındaki düşüklük, bunun nedeni olarak da ekonomi, aday tercihleri gibi başlıklar dikkat çekiyor.
İktidar cephesinde “tarihi bir yenilgi” olarak nitelendirilen seçim sonucunda bir önceki seçime göre katılım oranında yüzde 10’u bulan düşüşün başat etken olduğu konuşuluyor. Bu görüşe göre sandığa gitmeyen seçmenin büyük kısmı AK Parti seçmeni. Seçmenlerin sandığa gitmeme nedeni ise başta ekonomik zorluklar. Ama aday tercihlerinde yapılan hataların da bu kararı pekiştirdiği söyleniyor. Adıyaman, Kırıkkale gibi AK Parti’yi şaşırtan, hatta “şok edici” bulunan kayıplarda yanlış aday tercihlerinin de çok etkili olduğu kaydediliyor. AK Parti seçmeninde parti teşkilatlarına çeşitli nedenlerle kızgınlığın da cezalandırma isteğini artırdığı konuşuluyor.
AK PARTİ YÖNETİMİNDE DEĞİŞİM BEKLENTİSİ
AK Partililere göre “CHP’nin başarısı” DEM Parti, İYİ Parti seçmeninden, bir miktar da ilk kez oy kullanan genç seçmenden kaynaklandı. Sınırlı da olsa AK Parti ve MHP seçmeninden de geçiş oldu. Ama asıl sonuca katılım oranındaki düşüş yol açtı.
İktidar cephesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın seçim sonrası yaptığı balkon konuşması “Çok olumlu” değerlendirildi. Hatta “Seçmenden çok sert bir uyarı, hatta ceza aldık. Ciddi bir iç muhasebe zamanı. Bu sonuçlar detaylı incelenir, doğru müdahaleler ile değişim gerçekleşir ve yeni bir yol haritası ortaya çıkabilir. AK Parti bu dönüşüm potansiyeline sahip bir parti. Bu iradeyi gösterebilir. Bir süre seçim gündeminin olmaması da önemli. Bu süreç iç tartışmalar ve değişim için fırsat. Türkiye’nin sakinleşmeye ihtiyacı var” yorumları yapıldı.
AK Parti seçim sonrası ilk toplantısını bugün yapacak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında yapılacak MYK toplantısının ardından veya bir süre sonra kongreye gitmeden parti yönetiminde bir değişim beklentisi yüksek.
CHP NASIL KAZANDI?
Seçimin kazananı CHP de temkinli bir süreç yürüteceğini seçim akşamı yapılan açıklamalarla ortaya koydu. Yapılan ilk değerlendirmelerde öne çıkan noktalar şunlar oldu:
“AK Parti seçmeni sandığa gitmeyerek partisini cezalandırdı. CHP oy artışında DEM Parti, İYİ Parti, AK Parti, MHP gibi farklı seçmen kümelerinden gelenler var. Kemal Kılıçdaroğlu gidince bazı CHP’lilerin oy vermeyeceği algısının doğru olmadığı görüldü. CHP yaşanan değişimle kendi seçmenini sandığa götürdü, üstüne yeni seçmen ekledi. Yeni gelen bu seçmenlerin bir kısmı ekonomik sorunlara tepki olarak, bir kısmı da İYİ Parti’nin 'hür ve müstakil' kararına itiraz, AK Parti’ye kaybettirme gibi politik duygularla geldi.”
Seçim başarısını yeni dönem için büyük bir kredi olarak değerlendiren CHP kurmayları, “Sorumluluğumuz arttı. Birincisi 2028’de yapılacak genel seçimde iktidar olabilmek için bize emanet edilen belediyelerde başarılı olmamız gerek. İkincisi kurultayda bir değişim oldu ama bu değişim yeterli değil. Tüzük kurultayı ile de yapısal bir dönüşüm sağlamamız gerek” diyor. Özel’in seçim akşamı yaptığı açıklama da “alınan sorumluluğun farkında olunduğu” şeklinde değerlendiriliyor.
Seçim sonrası CHP’nin Adıyaman, Manisa, Uşak, Amasya, Kastamonu, Kırıkkale gibi birçok ili uzun yılların ardından kazanması “büyük sürpriz” olarak değerlendirildi. Ancak CHP’de bu tablo için “Birçok il bizim için sürpriz olmadı. Anketler bunu gösteriyordu. Kayıplar açısından baktığımızda da sürpriz yok. Hatay ve Kırklareli riskli görünüyordu. Bu iki il açısından yaşanan sorunlar kamuoyunun gözü önünde gerçekleşti” yorumu yapılıyor.
CHP VERİLERLE HAREKET ETMEYİ ÖĞRENDİ
CHP’nin seçim başarısında “verilerle hareketi öğrenmesinin” de etkili olduğu kaydediliyor. Seçim kampanyası sürecinde sürekli yapılan anketlerin rota ve söylem için kullanıldığı bu anlamda rasyonel bir seçim kampanyası yürütüldüğü kaydediliyor. CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in Kırıkkale ve Adıyaman gibi adayın öne çıktığı kentlere gitmemesinin de oy düşüşü riski bulunan İzmir ilçelerini dolaşmasının da, aday belirleme sürecinde yaşanan kriz nedeniyle kaybetme riski doğan Artvin’de program yapmasının da bu verilerle şekillendiği kaydediliyor.
2023 yenilgisi sonrası, bu yenilginin sorumluluğunu alarak değişen CHP’ye seçmenin destek verdiği, bu desteğin yapısal dönüşüm de sağlanarak iktidar alternatifi haline gelerek, 2028 seçiminde bir büyük başarıya taşınabileceği kaydediliyor. CHP’liler daha çok yolumuz var diyor.
İYİ PARTİ KURULTAYA GİDİYOR
Seçim sonuçlarına bakıldığında Demokrat Parti, Saadet Partisi ve DEVA Partisi seçmen nezdinde bir alternatif olarak görülmedi. Seçmenin desteğini çektiği partilerden biri de mayıs seçiminde yüzde 10’a yakın oy alan İYİ Parti oldu. İYİ Parti’nin biri il, yaklaşık 30 belediye alabilmesi ve oylarının yüzde 3’e düşmesi siyasi analistlerce “hür ve müstakil siyaset kararının onaylanmadığı” yorumuna neden oldu.
Ağır bir yenilgi alan İYİ Parti’de olağanüstü seçimli kongre kararı verildi. Ancak İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener açıklamasında yeniden aday olup olmayacağı ile ilgili bir değerlendirme yapmadı. “Akşener’in sorumluluğu alıp aday olmayacağını açıklamaması” parti içinde tartışmayı başlattı.
İYİ Parti’de kuruluşundan bu yana görev alan ama bugün parti kurullarında yer almayan birçok siyasetçi “Akşener sorumluluk üstlenip görevi bırakmalı, yeniden aday olmamalı” diyor. Ancak görünen o ki Akşener’i “devam” diyerek ikna eden, desteğini sürdürecek çok sayıda kurmay var. Bu tabloda partinin öne çıkan bazı isimlerinin genel başkanlığa adaylığını koyabileceği konuşuluyor. Ekonomist Bilge Yılmaz, grup başkanı Koray Aydın en çok konuşulan isimler. Akşener’in alacağı tutuma göre daha başka isimlerin de ortaya çıkması sürpriz olmayacak. Akşener’in aday olmaması durumunda farklı grupları bir araya getirerek, geçiş sürecini yönetecek Cihan Paçacı gibi bir “abi formülü” de bugünden konuşulmaya başlandı. Önümüzdeki günler bu tartışmaların daha da artması bekleniyor.