43 yıllık bağlama ustası: 'Seri üretim sanatkarlığı öldürüyor'
43 yıldır el emeğiyle bağlama üretimi yapan usta Tevhid Topal, günümüzde seri üretimin yaygınlaşması ve daha fazla kâr odaklı yaklaşımın artmasıyla sanatkarlık anlayışının azaldığına dikkat çekiyor.
VAN - Bağlama imalatı ustası Tevhid Topal, mesleğini 43 yıldır sürdürüyor. Babası Erzurumlu Aşık Dermani mahlasıyla tanınan İbrahim Topal'dan bu sanatı öğrenen Tevhid Topal, şimdi de yeni ustalar yetiştirerek mirasını sürdürmeyi amaçlıyor.
Van'da 32 yılını geçiren ve İpekyolu ilçesindeki atölyesinde bağlama üretimi yapan Topal, malzeme temininde yaşadığı zorluklar nedeniyle farklı şehirlerden malzeme getirmek zorunda kalıyor. Ancak, Van'daki üretim kapasitesinin artırılmasına destek verilmesi durumunda, komşu ülkeler de enstrüman ihracatı yapabileceğini belirtiyor.
Topal, bağlama imalatında uzun ömürlü enstrümanlar ürettiğini ve hatta bazı müşterilerinin bakım ve onarım için 30 yıl öncesine dayanan bağlamalarını kendisine getirdiğini ifade ediyor. Bağlamalarını adeta çocukları gibi gördüğünü söyleyen Topal, el emeğiyle ürettiği her bağlamayı özenle hazırlıyor.
'SERİ ÜRETİM KALİTEYİ DÜŞÜRÜYOR'
Ancak, Topal günümüzde kâr amacı güden üretimlerin kalitesinin düştüğünden şikayet ediyor. Seri üretime yönelerek düşük kaliteli bağlamalar üretenleri "tüccar" olarak tanımlayan Topal, sanatına önem veren ustaları ise "sanatkâr" olarak nitelendiriyor. Ona göre, sanatkâr insan, sanatına önem verir ve paraya değil kaliteye odaklanır.
Topal, bağlama ustalarının günümüzde zor günler geçirdiğini vurguluyor. Ekonomik krizlerin en çok etkilediği sektörlerden biri olan müzik enstrümanı imalatının, gençleri bu mesleğe yönlendirmekte endişe verici olduğunu belirtiyor. Topal'a göre, ucuz ve kalitesiz enstrümanlara yönelme eğilimi, kaliteli enstrüman üretimine olan talebi azaltıyor ve seri üretimin yaygınlaşmasıyla birlikte el yapımı ürünlerin sayısı da azalacak.
Ayrıca, Topal Türkiye'de halk müziğine olan ilginin azaldığına ve medyanın daha fazla halk müziğine yer vermesi gerektiğine inanıyor. Bu şekilde, bağlama gibi önemli bir enstrümana olan ilginin artabileceğini düşünüyor.
Tevhid Topal, gelecekte daha fazla genç ustanın yetişmesini umut ediyor. Ancak, günümüzde bu sürecin eskisi gibi olmadığına dikkat çekiyor. Mesleğin ekonomik açıdan sürdürülebilir olmamasının, gençleri bağlama ustası olma konusunda endişelendirdiğini belirtiyor. Topal, el emeğiyle bir ayda 2 bağlama üretebildiğini söylüyor ve bu değerli sanatın geleceğine umutla bakmayı sürdürüyor.