500 ışık yılı uzaklıktaki devasa boşluk: Barnard 68

Mirza Newton

Birisi, evrenin bir parçasını yırtmış olabilir mi? Gökyüzüne bakıp sayılamayacak kadar çok yıldız gördüğünüzü hayal edin. Ardından, hiç beklenmedik bir şekilde, teleskopunuzda yıldızlarla çevrili ve içinde hiçbir şeyin görülemediği siyah bir bölge ortaya çıkıyor.

HİÇLİĞİN RESMİ

Pek çok yıldızın çevrelediği bu tekinsiz karanlık bölge bir kara delik gibi görünüyor olabilir ama gerçekte çok daha rahatsız edici bir şey. Uzayda ‘Barnard 68’ adıyla bilinen bu bölge, hiç şüphesiz kozmosun en tenha, karanlık ve soğuk bölgesi.

Yukarıdaki resim, Barnard 68’in görünür ve yakın kızılötesi fotoğraflarının bir renk bileşimi. Mart 1999’da ‘8.2-m VLT ANTU’ teleskobu ve çok modlu ‘FORS1’ cihazı vasıtasıyla çekildi. Bu küçük bulut, merkezinde bulunan toz parçacıklarının engelleyici etkisi yüzünden bu dalga boylarında tamamen mat halde. Bilim insanları, Barnard 68’i bir ‘siyah soğurma bulutsusu’ ya da kısaca ‘SSB küresi’ olarak nitelendiriyorlar.

Güney takımyıldızı olan Ophiuchus’un (Yılancı) yakınlarında, kendi galaksimizin içinde ve yaklaşık 400 ışık yılı mesafede bulunan bu tuhaf karanlık parça, Dünya dışı bir medeniyetin evrenin dokusunu parçaladığı bir yer gibi görünebilir. Buna karşın, muhtemelen böyle değil. Bileşiminden ötürü, Barnard 68 aşırı derecede siyah ve soğuk görünüyor.

BİR GAZ VE TOZ BARİYERİ

Barnard 68 o kadar çok toz ve gazdan meydana gelmiş ki arkasında kalan her şeyi karanlıkta bırakıyor. Onunla Güneş arasında görünür olan tek bir yıldız dahi yok.

NASA’ya göre:

Daha önceleri gökyüzünde bir delik olarak kabul edilen şey, artık gökbilimciler tarafından karanlık bir moleküler bulut olarak görülüyor. Burada, yüksek yoğunluktaki toz ve moleküler gaz, geri plandaki yıldızlardan yayılan görünür ışığın hemen hemen hepsini emer. Bu ürkütücü karanlık ortam, moleküler bulutların iç bölgelerini evrende bulunan en soğuk ve en yalıtılmış alanlardan biri haline getirmeye yardımcı olur. Bu karanlık soğurma bulutsularının en dikkat çekici olanlarından biri, yukarıda görseli paylaşılan ve ‘Barnard 68’ adıyla da bilinen Ophiuchus takımyıldızına yakın bir bulutsudur. Merkez bölgede hiçbir yıldızın görünmemesi, Barnard 68’in kısmen yakın olduğunu gösterirken, ölçümler, yaklaşık 500 ışık yılı uzaklıkta ve yarım ışık yılı genişliğinde olduğunu ortaya koyuyor. Barnard 68 gibi moleküler bulutların nasıl oluştuğu henüz tam anlamıyla bilinmiyor fakat bu bulutların kendilerinin yeni yıldızların oluşması için muhtemel adaylar olduğu biliniyor.

 Barnard 68’in görünür ışık dalga boylarında tamamen mat olması dikkat çekici. Bilim insanları, Cerro Paranal’da bulunan Çok Büyük Teleskop’u kullanarak Samanyolu dahilindeki ve 1000’i kızılötesi dalga boylarında görülebilen en az 3 bin 700 karartılmış geri plan yıldızını saptadılar. Bilim insanlarının aktardığı kadarıyla, Barnard 68, Güneş’in yaklaşık iki katı kütleye ve yarım ışık yılı çapa sahip.

Bilim insanları Barnard 68’in tam olarak tanımlanmış sınırları ve diğer özellikleri sebebiyle, bu moleküler bulutun kütle çekimsel çöküşe doğru ilerlemekte olduğunu düşünüyorlar. Uzmanlara göre, Barnard 68 önümüzdeki iki yüz bin yıl içerisinde, izole biçimde üretilen, dağınık ve sıcak yıldızlararası plazmayla çevrili düşük kütleli güneş tipi yıldızlar oluşturmaya yoğunlaşacak.

Yazının orijinali Physics-Astronomy sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)