ABD'de petrol fiyatları neden düşüyor?

Önder Kalaycı* – Twitter: @O_Kalayci

1983'ten beri New York Ticaret Borsası'nda vadeli işlem gören ham petrol, Pazartesi günü -37.63 ABD doları seviyelerine düştü. Amerikan tipi ham petrol yani kısa adıyla WTI (Western Texas Intermediate) olarak bilinen Batı Teksas petrolünün Salı günü vadesi dolacak kontrat fiyatlarının eksiye düşmesi tarihte ilk defa görülen bir durum.

Aslında eksiye düşen petrolün fiyatı değil, 21 Nisan tarihine kadar petrol alıp Mayıs'ta satmak isteyenler için petrolün future endeksinin fiyatlanması olduğu bilinen bir gerçek. Hiç kimse vadesi çok yaklaşmış petrol kontratını almak ya da bulundurmak istemiyor. Yükselen depolama maliyetlerinden kaçınmak isteyen 'trader'lar satın aldıkları ham petrol kağıtlarını elden çıkarmak için alıcılara para ödemiş oluyor.

Salgın sonrası düşen talep nedeniyle de Mayıs ayında kimin ne kadar petrol ihtiyacı olacağını hesaplamak bu koşullarda çok zor. Geçtiğimiz yıla göre küresel ekonomide gerçekleşen petrol talebi günlük 30 milyon varil azaldı. Geçtiğimiz günlerde toplantı yapan OPEC+ koalisyonunun almış olduğu günlük 10 milyon varillik petrol arzındaki kesinti kararı düşen talebi dengelemeye yetmiyor. ABD'nin liberal piyasa koşullarından dolayı üretime müdahalede bulunmaması da oluşan bu tablonun başlıca sebepleri arasında yer alıyor.

Tüm bu olumsuzlara rağmen ABD'de üreticiler petrol üretimine devam ediyor. Üretici, yüksek maliyetten dolayı durduramadığı ham petrol üretimini zararına devam ettirmek istiyor. Bunun sonucu olarak ABD'nin kısa süre içerisinde stok tutma kapasitesini aşacağı ve bu nedenle reel fiyatların daha da düşebileceği öngörülüyor. Krizin ardından Trump, "ABD olarak, stratejik petrol rezervimize 75 milyon varil petrol alacağız. Şu anda 75 milyon varil alacak kapasitemiz var" şeklinde açıklama yaptı. Fakat bu ölçekteki bir alımın sektörün yaralarına uzun vadede derman olamayacağı ifade edilirken kalıcı bir çözüm bulunamadığı takdirde ise petrol firmalarının daha büyük zararlardan kaçınmak için varilleri yok pahasına ellerinden çıkarmak isteyecekleri belirtiliyor. Bu durum petrol fiyatları üzerinde aşağı yönlü bir baskı oluşturuyor. Son olarak brent petrolü varil başına 20 dolar seviyelerine inmiş bulunmakta.

BU DURUM POMPAYA YANSIYACAK MI?

Ham petrol kontrat fiyatlarında yaşanan sert düşüşün petrol fiyatlarını baskılayarak dolaylı yoldan tüketicilere indirim olarak yansıyacağı kesin. Fakat söz konusu indirimin petroldeki düşüşle aynı oranda olması mümkün değil. Zira kuyudan çıkarılan petrolün geçirmiş olduğu taşıma, depolama ve işleme evrelerinin maliyetinden dolayı benzin fiyatlarında dramatik bir değişiklik görmeyi beklememek gerekiyor.

BU DURUMUN UZUN VADEDE SONUÇLARI NE OLUR?

Küresel resesyon ve devam eden karantinalar sebebiyle talebin bir müddet daha düşük seviyelerde gerçekleşeceği aşikar. Petrol arzı çok ciddi miktarlarda azalmadığı müddetçe petrol fiyatlarının daha da düşeceğini tahmin etmek zor değil.

Bununla beraber talep düşüklüğü sebebiyle önümüzdeki günlerde üretim daha da azalacak. Yüksek maliyetli petrol üretim tesisleri bir bir kapanmak zorunda kalabilir. Salgın bittikten sonra eski haline dönmek isteyen küresel ekonomiye yetecek petrol üretiminin sağlanamaması durumunda ise petrol fiyatlarının hızla yükselişe geçeceği yüksek bir olasılık olarak görünüyor.

*Yatırım Danışmanı