Adalet Gözlem Raporu: Gazeteciler haberleri nedeniyle yargılanıyor
Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği'nin ağırlıklı olarak gazetecilerin yargılandığı 71 davadan izleyerek oluşturduğu rapora göre suçlamaların yüzde 77'sini gazetecilerin yaptığı haberler oluşturuyor. Davalarının önemli bir kısmında sanıklar tutuklu yargılanıyor, duruşmalara getirilmiyorlar ya da SEGBİS ile davalar görülmeye çalışılıyor.
DUVAR - Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği özellikle 15 Temmuz darbe sürecinden sonra sayıları artan Türkiye’de ağırlıklı olarak gazetecilere, insan hakları savunucuları ve avukatlara açılan 71 davayı izleyerek bu davalarda öne çıkan hukuksuzlukları içeren bir rapor hazırladı.
Derneğin "Adalet ve Gözlem" projesi kapsamında “Türkiye’de ifade özgürlüğü davaları” başlığını taşıyan son altı aydaki davaları izleyerek oluşturduğu raporu avukat Veysel Ok ile Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği Eş Direktörü Barış Altıntaş sundu.
Derneğin ağırlıklı olarak medya mensuplarına açılan davaları izleyerek oluşturduğu raporda önemli başlıklar var. Toplantının açılış konuşmasını yapan Barış Altıntaş 1 Haziran 2018 ile 31 Aralık 2018 tarihleri arasında 71 davanın 82 duruşmasını çoğunluğu gazetecilerden oluşan 30 gözlemci ile izlediklerini anlattı.
Avukat Veysel Ok’un sunduğu raporda öne çıkan bulgular, Türkiye’de yargılanan gazeteciler, avukatlar ve sivil toplum kuruluşları üyelerine yöneltilen suçlamalar ve duruşmalarda savunmalarına yönelik kısıtlamaların neler olduğunu ortaya koyuyor.
SANIKLAR AĞIRLIKLI OLARAK TUTUKLU YARGILANIYOR
Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği'nin izlediği 71 davanın yüzde 49’unda sanıklar tutuklu olarak yargılanıyor. Sanıkların tutuklu yargılandığı bu duruşmaların yüzde 34’ünde ise sanıklar fiziki olarak duruşma salonuna çeşitli gerekçelerle getirilmemişler. Veysel Ok sanıkların yüzde 36’sının ise duruşma salonuna kelepçeli olarak getirildiğini bunun ise peşinen bu kişileri suçlu olarak görüldüğünün göstergesi olduğunu belirtiyor.
Rapor, Türkiye’de tutuklu olarak bulunan gazeteci sayısının özellikle 15 Temmuz darbe sürecinden arttığını gösteriyor. Buna göre raporun sunulduğu gün itibari ile Türkiye’deki cezaevlerinde 56’sı hükümlü olmak üzere 148 gazeteci bulunuyor. Avukat Veysel Ok, 15 Temmuz darbesinden önce bu sayının 33 olduğunu söyleyerek aradaki yükselişe dikkat çekiyor.
Derneğin izlediği bu 71 davadaki sanıkların yüzde 78’inde gazeteciler yargılanırken, yüzde 11’inde avukatlar, yüzde 2’sinde öğrenciler, yüzde 2’sinde sanatçılar, yüzde 1’inde ise insan hakları aktivistleri yargılanıyor.
Yine bu sanıklara yüzde 72 bir oranda "terör suçu" yöneltilmiş. "Terör suçu" olarak yöneltilen bu suçlamaların ağırlığını ise "terör örgütü propagandası yapmak", "örgüt üyeliği" ya da "örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek" gibi suçlar oluşturuyor.
YAZDIKLARI HABERLER KANIT OLARAK GÖSTERİLİYOR
Bu suçlamaların kaynağını ise yüzde 77 gibi yüksek bir oranda bu kişilerin yazdığı haberler, söyledikleri sözler, köşe yazıları, yaptıkları röportajlar, çektikleri fotoğraflar ya da haber kaynakları ile yaptıkları görüşmeler oluşturuyor.
Tutuklu olarak yargılanan sanıkların karşılaştığı en büyük zorluklardan birisi ise yargılandıkları davalar ile tutuklu olarak bulundukları cezaevlerinin farklı illerde olması. Bu ve başka nedenlerle tutuklular duruşmalara getirilmek yerine SEGBİS (Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi) ile savunma yapmak durumunda kalıyorlar. Bu ise ses ve görüntü kalitesinin yetersizliği, yaşanan teknik arızalar nedeniyle savunmalarını yapamamalarına neden oluyor. Veysel Ok bazı duruşmalarda teknik nedenler ileri sürülerek müvekkillerinin duruşmalara katılmalarının engellendiğini belirtiyor.
MAHKEME HEYETLERİ SIK SIK DEĞİŞİYOR
Duruşmalarda yaşanan en büyük olumsuzlardan birisi ise mahkeme heyetlerinin sık sık değişmesi. Veysel Ok’un aktardığı bilgilere göre bu duruşmaların yüzde 41’inde mahkeme heyeti en az bir kere değişmiş.
Tutuklu yargılanan sanıkların tutukluluk süreleri de en az 2 aydan başlayarak 3.5 yıla kadar uzuyor. Veysel Ok tutukluluk sürelerinin uzunluğunun Avrupa İnsan hakları Sözleşmesi'nin 5'inci maddesini ve Anayasa'nın 19'uncu maddesini ihlal ettiğine dikkat çekiyor.
İKİ YILDIR MAHKEME SALONUNA ÇIKARTILMAYAN GAZETECİLER VAR
Dernek adına duruşmaları izleyen gözlemciler duruşmalarda savunmanın engellendiğine ilişkin gözlemlerini de aktardılar. Raporda yer alan izlenimlere göre; bazı duruşmalarda avukatlara söz hakkı verilmemesi, avukatların hakimlerce duruşma salonunun dışına çıkartılması gibi olaylar yaşandı.
Raporda yer alan somut olaylardan en çarpıcı olanı iki yılı aşkın süredir Trabzon Cezaevi'nde tutuklu bulunan gazeteci İdris Sayılgan’ın yaşadıkları. Veysel Ok, gazeteci Sayılgan’ın iki yıldır yargılandığı davaya bir kez bile fiziki olarak katılmadığını söyledi. Hakim karşısına çıkartılmayan Sayılgan’ın 23 Mayıs 2018 tarihindeki duruşmasında SEGBİS'de yaşanan teknik arıza nedeniyle duruşmaya bağlanamadığı söylenmiş. Duruşma sonunda ise tutukluluğuna devam kararı verilmiş. Ancak daha sonra İdris Sayılgan’ın ifade vermek için SEGBİS’e hiç çağrılmadığı ortaya çıkmış.