Afet-Çocuk Koordinasyonu: Kurumlar yükümlülüklerini yerine getirmeli

İZMİR - Afet- Çocuk Sivil Koordinasyon Ekibi, Maraş merkezli meydana gelen depremin ardından hapishanelerdeki çocukların durumuna ilişkin açıklama yaptı. Açıklamada depremin ardından Türkiye’de, 12-18 yaş aralığındaki mahpus çocuklarla birlikte, mahpus annelerinin yanında kalan 0-6 yaş aralığındaki çocukların kapalı ceza infaz kurumlarında tutulmaya devam ettiği belirtildi.

'HAPİSHANELERDEKİ ÇOCUKLAR DEPREMİN ETKİLERİNİ DAHA FARKLI YAŞIYOR'

Hapishanelerdeki çocukların bir kısmının depremden doğrudan etkilendiği, diğer çocukların da bu felakete tanıklık ettiği ifade edilen açıklamada, kamuoyuna yansıyan hapishanelerdeki şiddet vakalarının ise mahpus çocukların güvenlik ihtiyacının karşılanması konusunda ciddi endişelere yol açtığı vurgulandı. Hapishanelerdeki çocukların depremin etkilerini daha da ağır yaşadığı dile getirilen açıklamada şu ifadelere yer verildi;

“Ailelerinden, evlerinden uzakta olan, dışarıdan her an haber alma şansı bulunmayan, güvendikleri yetişkinlerin ilgisinden mahrum kalan, sürekli kapalı ortamda tutulan hapishanelerdeki çocuklar ise depremin etkilerini daha farklı yaşıyor. Deprem sırasında kapalı kurumda bırakılmış olmak, istediği zaman çıkamayacağını bilmek, yeniden deprem olma ihtimalini düşünmek hem kendisi hem sevdikleri için kaygılanmak; çocukların psikolojik iyi olma halinde önlenmesi güç hasarlar bırakma riski taşıyor”

'KURUMLAR YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMELİ'

Açıklamada, Türkiye’nin taraf olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’ye (BMÇHS) göre özgürlüğünden yoksun bırakılan çocukların “insancıl biçimde ve insan kişiliğinin özünde bulunan saygınlık ve kendi yaşındaki kişilerin gereksinimleri göz önünde tutularak ve “durumları ile orantılı ve kendi esenliklerine olacak şekilde” muamele görmesinin çocukların hakkı olduğu da hatırlatıldı. Başta Adalet Bakanlığı olmak üzere; ilgili kurumlara yükümlülüklerini yerine getirme çağrısında bulunulan açıklamada, şu taleplere yer verildi;

-Çocukların tutuklu yargılanmasından ivedilikle vazgeçilmesini, çocuklar için tutuklamanın en son çare olmasına yönelik temel ilkenin dikkate alınması, yaşanılan depremin etkileri göz önüne alınarak çocukların tahliyeleri yönünde harekete geçilmesi, tahliye kararları verilirken çocuğun korunma ihtiyacına ilişkin koruyucu ve destekleyici tedbirlerin alınması

-Anneleriyle birlikte hapishanede tutulan çocukların yüksek yararı için, anne mahpusların ev hapsi gibi hapishane dışı çözümlerle tahliye edilmesi

-Afet bölgelerindeki hapishanelerde olup farklı illerdeki kurumlara sevk edilen ya da afet bölgesinde yargılamaları devam eden mahpus çocukların ve çocuğuyla birlikte kalan mahpus annelerin adil yargılanma haklarının gözetilmesi

-Mahpus avukatlarının da depremden zarar görmesi durumunda, mahpusların hukuki destekten faydalanma haklarının olumsuz etkilenebileceğinin dikkate alınarak bu konuda gerekli tedbirlerin alınması

-Çocukların tahliyeleri gerçekleşene kadar, Adalet Bakanlığından; Çocukların tutulduğu tüm ceza infaz kurumlarında sosyal hizmet uzmanları ve psikologların görev yaptığı kriz masalarının kurularak, her çocuğun afet nedeniyle oluşan ihtiyacının tespit edilmesi ve ihtiyaçlar doğrultusunda çocuğun esenliğini koruyacak adımların atılması; bu doğrultuda, çocukların, afet bölgesindeki yakınlarından haber almalarının sağlanmasını, aileleri ile sağlıklı iletişimlerinin kurulması

-Depremden doğrudan etkilenen çocukların talep etmeleri halinde doğal afet dolayısıyla izinli sayılmasını, ihtiyaçları gözetilerek (ulaşım, harcırah, barınma, sağlık hizmetleri, refakat, şiddetten korunma, ebeveyn/bakım veren/vasi bilgilendirme dâhil içinde bulundukları özellikli durumlar da dâhil tüm ihtiyaçları) güvenli tahliye organizasyonunun sağlanması, çocuğun korunma ihtiyacının olması halinde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bildirimde bulunulması

-Yakınlarını kaybeden çocuklara mazeret izinlerinin verilmesini, yas hakkına saygı gösterilmesini ve gerekli psiko-sosyal desteğin sağlanması

-Deprem nedeniyle korunma ihtiyacı ortaya çıkan çocukların derhal Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bildirilmesi

-Mevzuatın ceza infaz kurumları idare ve gözlem kurullarına tanıdığı, haftalık açık veya kapalı ziyaret süresini uzatma, üst üste kullanılmayan ziyaret sürelerini toplu olarak kullandırma, haftalık telefonla görüşme sayı ve süresini arttırma, kurum içinde nezaret olmaksızın aile görüşmesi yaptırma gibi ödüllendirmeye yönelik uygulama olanaklarından çocuk mahpusların ve anneleriyle tutulan çocukların en üst düzeyde yararlanmasının sağlanması; mevzuatta zaruri hal olara kabul edilen deprem nedeniyle, telefon görüşme süre ve sayılarının artırılması yönünde Bakanlık kararı alınması; mahpusların görüntülü telefon görüşmesi haklarından faydalanabilmeleri için gerekli alt yapıların tüm kurumlarda ivedilikle tamamlanması

-Bütüncül bir yaklaşım benimsenerek, afetten etkilenen çocuk mahpusların yakınlarına sunulması gereken destekler için ilgili kamu kurumlarına yönlendirme yapılması

-Çocukların başka bir kuruma sevk edilmesine karar verilmesi halinde çocuğun yüksek yararı ve katılım hakkının gözetilmesini, çocukların yakınlarının bulunduğu illerdeki kurumlara sevk edilmesinin tercih edilmesini, sevk sürecinden ebeveynlerinin/bakım verenlerinin/vasilerinin ve avukatların haberdar edilmesi

-Deprem bölgesinde olup olmadığı fark etmeksizin hapishanelerde tutulan ve depremden doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenen tüm çocuklara gerekli profesyonel psiko-sosyal desteğin sağlanmasını, her çocuk için rapor ve takip sürecinin işletilmesi

-Tüm bu adımlar atılırken afetten etkilenmiş kurum çalışanlarının da çocuklarla doğrudan temas halleri gözetilerek, esenlikleri için gerekli tedbirlerin alınması

-Depremden zarar gören kurum personel ve uzman sayısının fazla olması halinde çocuklara yönelik hizmetlerin aksamaması için ek görevlendirmelerin ivedilikle yapılması

-Çocukların iyilik hallerinin gözetilmesi için tahliye ve psiko-sosyal destek aşamalarında gönüllü uzmanlar, üniversiteler, sivil toplum örgütleri ve meslek odaları ile işbirliği yapılmasını, bu kişi ve kuruluşların sürece aktif katılımlarının sağlanması

-Acilen hapishanelerin ve çocukların, deprem nedeniyle içinde bulundukları güncel durum hakkında açıklama yapılmasını, afet yönetimi kapsamında hapishanelerde atılacak adımlardan tüm kamuoyunun düzenli haberdar edilmesi

-Bütün bu sürecin çocuğun yüksek yararı doğrultusunda ilerleyebilmesi için izleme ve denetleme sorumluluğunu yerine getirmesi

-Tüm sürecin şeffaf ve kamuoyu bilgilendirilerek yürütülmesi

-Bütün aşamalarda çocukların ebeveynlerinin/vasilerinin/bakım verenlerinin ve avukatlarının bilgilendirilmesi