Afganistan'dan göç koridoru: 40 yıldır savaş var nasıl dönelim?

DUVAR - Afganistan’da devam eden çatışmalar, siyasi çalkantılar, ekonomik zorluklar ve ABD-NATO güçlerinin çekilme kararı sonrası ilerleyişe geçen Taliban, dünyanın farklı ülkelerine gitmek için yola çıkan Afgan mültecilerin sayısını artırıyor. Afganların İran sınırı üzerinden Türkiye'ye giriş çabaları ise sürüyor.

Günlerce yürüyen Afgan göçmenler, Türkiye sınırını geçtikten sonra başta İstanbul olmak üzere çeşitli kentlere ulaşıyor. Birçok kişi ise Avrupa’ya geçmek için Edirne’ye gidiyor. Canlarını kurtarmak ve daha iyi bir gelecek için yollara düşenlerin yakasını ne kaçtıkları ülkeleri bırakıyor, ne de bir umutla sığındıkları yeni ülkeler. 

‘AVUKATLIK YAPTIĞIM İÇİN İŞKENCE ETTİLER’

Afganistan’da avukatlık yaptığı için Taliban tarafından işkence gören Afganistanlı kadın avukat, Taliban’ın kendisine 'kadınların çalışmasının haram olduğu' gerekçesiyle işkence ettiğini, ülkesine dönmesi durumunda öldürüleceğini söylüyor.

‘TÜRKİYE MİLYONLARI BULAN BİR GÖÇ DALGASIYLA KARŞI KARŞIYA KALABİLİR’

Ankara’da yaşayan Afgan M.Z.A. ise, üç gün önce sınırdan kardeşlerini getirdiğini söylüyor. Göçmenlerin yollarda, sınırda, otogarda kötü şartlar altında beklediğini belirten A., “Çok kötü şartlarda yaşamaya çalışıyorlar. Burada öğrenci olarak kayıt yapan Afgan göçmenler, Birleşmiş Milletler Yüksek Komiserliği tarafından dönemsel olarak burs alıyorlar. Ben 6 yıldır Türkiye’de yaşıyorum. Bu süreçte Afganistan’da olan bitenleri yakından takip ediyorum. Araştırmalar yaptım. Eğer bu durum devam ederse, Türkiye milyonları bulan bir göç dalgasıyla karşı karşıya kalabilir. Biz birçok defa dedik. 'Kaçak yollarla gelmeyin, yollarda ölüyorsunuz' diye. Benim abim geldi, Van gölündeki teknenin batması sonucunda öldü. Şu anda sınırda 10 binleri bulan bir yoğunluk var. Gece gündüz arabalarla geliyorlar” diye konuştu.

‘40 YILDIR SAVAŞ VAR, NASIL GİDELİM?’

2017’nin mayıs ayında Türkiye’ye İran üzerinden kaçak gelen F.S., Burdur’da hemşirelik okuyor. Türkiye'ye 7 nüfuslu ailesiyle kaçak gelmiş. İran’da gece yola çıkan aile, 4 buçuk saatlik bir yolculuktan sonra Van’a ulaşmış. Van’dan bir otobüse binerek Ankara’ya geldikten sonra da Burdur’a geçmişler. Dil öğrenmek için bir süre kuaförde çalışan S., şunları
anlatıyor: “Dil öğrendikten sonra üniversite sınavına girdim. Üniversite sınavını kazandıktan sora hemşirelik okumak için kaydımı yaptırdım. Eğer olursa başka bir ülkeye geçeceğiz. Afganistan’da savaş biterse, Afganistan’a geri gideceğiz ama 40 yıldır savaş devam ediyor. Nasıl gidelim? Buraya daha fazla insan gelecek. Çünkü savaş bitmiyor. Akrabalarımız her
gün bizi arıyorlar. Türkiye’ye gelmek istiyorlar.”

GÖÇ KORİDORU HARİTASI…

Yakın zamanda İran’dan Türkiye’ye gelen İranlı bir hak savunucusu da, Afganistan’dan Türkiye’ye uzanan göç koridorunun görmezden gelindiğini söylüyor. Güvenlik gerekçesiyle isminin açıklamasını istemeyen İranlının, iddiasına göre göç koridoru şöyle: “Taliban’dan kaçanlar, Zahedan ve Zaranc’tan başlıyorlar. Kerman kentine giriş yaptıktan sonra Şiraz’a
geliyorlar. Şiraz’dan Kırmanşah’a, Kırmanşah’tan Tahran’ın kırsal şeridini takip ederek Urmiye’ye, Urmiye’den de Van’a geliyorlar. 2 bin 100 ila 2 bin 500 km. uzunluğunda bir koridor bu. Bu koridoru İran görmezden geliyor. İran’ın müdahale etmediğini gören İran’daki Afganistanlı ve İranlı göçmenleri de bu göçe dahil oluyorlar.”

‘ÇOK FAZLA SPEKÜLASYON VAR’

Afgan Mülteciler Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Dr. Zakira Hekmat ise, göç konusunda yoğun bir spekülasyon olduğunu, geçişlerin sanıldığı kadar kolay olmadığını anlatıyor. Hekmat şunları söylüyor: “Çoğu vizeyle İran’a geliyorlar. Kaçak olarak gelenler ise, kaçakçılar tarafından getiriliyor. Afganistan’dan direkt olarak gelenlerin sayısı çok az. Bu gelenler daha önce de geliyordu. Pandemi nedeniyle geçişler yasaklandığı için bir süre gelmediler. Bir de hava
koşullarını bekliyorlardı. Türkiye-İran sınırında çok sayıda insan soğuktan öldü. Bu nedenlerle geçişler durmuştu. Havalar ısınınca ve ABD ve NATO Afganistan’dan çekileceğini açıklayınca bir yoğunluk oldu. Bazı göçmenlerle yaptığımız görüşmelerde, defalarca Türkiye’ye gelmeye çalıştıklarını ancak engellendiklerini söylediler. Ben 1 milyonu aşan bir göçün olacağını beklemiyorum. Çünkü hem önlemler arttı hem de Afganistan’dan Türkiye’ye gelmek için en az 5 bin dolar gibi bir paraya ihtiyaç duyuluyor. İran’dan vize almak zorlaştı. İran hiçbir şekilde vize vermiyor artık. Eğer kaçak gelmek isterlerse,
kaçakçılara 5 bin dolar para vermeleri gerekiyor. Ve bu parayı herkes bulamıyor. Ancak aileler para topluyor, bir kişiyi gönderiyor. Gelen kişi bir süre çalışıp, Afganistan’da olan ailesine para gönderiyor. Ondan sora gelebiliriz diye düşünüyorlar. Biz o kadar ciddi bir göç beklemiyoruz.”

‘BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÖZLEMLİYOR’

Birleşmiş Milletler (BM) ile iletişim halinde olduklarını belirten Hekmat, “Türkiye’deki makamlarla bir iletişim kurulmadı. Gelecek hafta bir ekip olarak Van’a gitmeyi planlıyoruz. BM de şu an durumu gözlemliyor. Gelen göçmenlere yönelik BM ile bir yol haritamız şu an yok. ABD ve NATO, Afganistan’dan tam çekilmedi ama Afganistan’ın durumu çok kötü. Taliban’ın işkencelerini yakından takip ediyoruz. Önümüzdeki hafta bir durum ihtiyaç analizi yaparak gerekli kurum ve kuruluşlarla iletişime geçeceğiz. İnsanların can güvenliği olmadığı için geliyorlar. Kimse kendi ülkesini bırakıp başka bir yere gitmek istemez. Gidilen ülkelere uyum sağlamak da zor bir durum. Burada da büyük sıkıntılarla karşılaşıyorlar ama en azından ölmedik, hayattayız diye Türkiye’ye geliyorlar. Daha çok olayın insani boyutuna odaklanmamız gerekiyor.”