AİHM Başkanı Spano: AYM kararlarını adli diyalog çerçevesinde tartışacağız
Hakim ve Savcı Adayları Eğitim Açılış Töreni'nde konuşan AİHM Başkanı Robert Spano, yargı bağımsızlığını önemli olduğunu belirtti. Spano, "İktidardaki kişiler mahkemeleri kontrol edemez. Kanunlar sadece halka değil, aynı zamanda gücü elinde bulunduranlara da her an uygulanabilmelidir" dedi.
DUVAR - Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Başkanı Robert Spano, Adalet Bakanı Adalet Bakanı Abdulhamit Gül'le görüştü ve Hakim ve Savcı Adayları Eğitim Açılış Töreni'ne katıldı. Törende konuşma yapan ve törene katılan hakim ve savcı adaylarına ders veren Spano, hukukun üstünlüğü ilkesi ve yargı bağımsızlığına vurgu yaptı.
Anayasa Mahkemesi'nin kararlarındaki bazı ifadelerin AİHM'le uyuşmadığını söyleyen Spano, "Son kararlarda, Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi'nde kullanılan ifadeler, yüksek mahkemelerimiz arasındaki bu diyaloğa çok fazla uymuyor. Bu tartışılması gereken bir konu ve adli diyalog çerçevesinde bunu tartışacağımızı ifade etmek istiyorum" ifadelerini kullandı.
Spano törenin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan ve TBMM Başkanı Mustafa Şentop'la görüştü.
Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, daveti üzerine Türkiye'ye gelen AİHM Başkanı Robert Spano ile bir araya geldi. Bakanlıkta, basına kapalı gerçekleşen görüşme yaklaşık bir saat sürdü.
Görüşmeye, Adalet Bakan Yardımcısı Şaban Yılmaz, Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürü Kasım Çiçek, İnsan Hakları Dairesi Başkanı Hacı Ali Açıkgül ile Spano'ya Türkiye ziyaretinde eşlik eden AİHM'de Türkiye adına görev yapan hakim Saadet Yüksel de katıldı.
GÜL: STRATEJİ BELGESİ HAZIRLANIRKEN AİHM İÇTİHATLARI DİKKATE ALINDI
Abdulhamit Gül ve Robert Spano daha sonra, Türkiye Adalet Akademisi'nde düzenlenen 24. Dönem Hakim ve Savcı Adayları Eğitim Açılış Töreni'nde konuşma yaptı. Törene Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca, Danıştay Başkanı Zeki Yiğit, Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) Başkanvekili Mehmet Yılmaz ve Türkiye Barolar Birliği Başkanı Metin Feyzioğlu da katıldı.
Törende konuşan Gül, sosyal ve ekonomik kalkınmanın, öngörülebilir bir hukuk sistemine ve etkili işleyen bir yargı mekanizmasına bağlı olduğuna dikkat çekti. Gül, bireyin hukuka aykırı müdahaleler karşısında korunmasının, yasalar önünde herkesin eşit olmasının, haklara saygının, demokratik hukuk devletinin en önde gelen niteliği arasında bulunduğunu belirtti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan Yargı Reformu Strateji Belgesi'nin "önemli bir taahhüt olduğunu" söyleyen Gül, belgenin hazırlığında, AİHM içtihatları, Avrupa Konseyi belgeleri, Avrupa Birliği (AB) müktesebatı ile diğer ulusal ve uluslararası belgelerin dikkate alındığını ifade etti.
'EYLEM PLANI YENİ YOL HARİTASI OLACAK'
Yeni "İnsan Hakları Eylem Planı" üzerinde de çalışmaların sürdüğünü anlatan Gül, "Eylem planı, hak ve özgürlüklere ilişkin standartları daha da yükseltmek için önemli yeni yol haritası olacaktır." dedi.
"Bireylerin hak ve özgürlükleri üzerinde etki doğuran kararlar verme yetkisine sahip olanların liyakati, kanunların iyi olmasından daha acil bir zorunluluktur" diyen Abdulhamit Gül, Avrupa Konseyi'nin "Hukuk Uygulayıcıları İçin İnsan Hakları Eğitimi Programı"nı 733 hakim ve savcı adayının başarıyla tamamladığını aktardı.
'NEFRETİN, AYRIMCILIĞIN ÜSTESİNDEN GELEBİLİRİZ'
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 70. yılına yaklaşıldığını hatırlatan Gül, şunları söyledi:
"Üzülerek ifade etmeliyim ki sözleşmenin 70'inci yılında bu buluşmayı Avrupa'da yükselen ırkçılık, hoşgörüsüzlük ve nefret suçlarının gölgesinde gerçekleştiriyoruz. İsveç ve Norveç'te kutsal kitabımız Kur'an-ı Kerim'e yapılan saldırıların hemen ardından bu defa Fransa'da bir derginin çirkin provokasyonu sahneye konulmaya hazırlanılmaktadır. İnsan olmanın onurunda, insan haklarının eşit temelinde buluşarak nefretin, ırkçılığın, ayrımcılığın üstesinden gelebiliriz."
SPANO: HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ, AİHS SİSTEMİNİN KUTUP YILDIZI
AİHM Başkanı Robert Spano da, törene katılan hakim ve savcı adaylarına verdiği insan hakları dersi verdi. Dersin başında kendisini davet eden Adalet Bakanı Gül ile Özdemir'e teşekkür eden Spano, AİHM Başkanı olarak ilk kez Türkiye'yi ziyaret ettiğini söyledi.
Hukukun üstünlüğü ilkesinin altını çizen Spano, "Bu ilke, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) sisteminin kutup yıldızı. Bize yol gösteren, ileriye gitmemizi sağlayan parlak yıldız. Hukukun üstünlüğü ilkesi, demokrasi ve insan onuru temel ilkeleriyle birlikte bugünkü hukuki ve ahlaki temeli ortaya koyuyor" dedi.
İç hukuk sisteminde görev yapan hakimlerin, hukukun üstünlüğüyle yönetilen demokratik toplumların inşasında ve korunmasında oynadığı role dikkat çeken Spano, "Türkiye'nin AİHS ile ilişkisi uzun ve zengin bir ilişkidir. Avrupa Konseyi'nin kurucu üyelerinden olan Türkiye, 18 Mayıs 1954’te sözleşmeyi onaylayarak, ilk imza koyan ülkelerden biridir" diye konuştu.
Geçen 70 yıl içinde çok önemli başarılara imza atıldığını belirten Spano, "Ancak, tabii ki çok net bir husus daha var ki o da Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde öngörüldüğü şekliyle Avrupa Konseyi'nin değerleri, bugün aslında geçmişte olduğundan çok çok daha önemli" ifadelerini kullandı.
'HUKUK, BİREYLERİ KEYFİLİKTEN KORUMAYA ODAKLANIR'
Bağımsız yargı ve hukukun üstünlüğü arasındaki ilişkinin temel alındığı ders anlatımında Spano, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne bakıldığında, hukukun üstünlüğünün, siyasi ve idari geleneklerle birlikte Avrupa ülkelerinin ortak mirasının bir parçası olarak görüldüğünü vurguladı.
AİHM Başkanı Spano, hukukun üstünlüğü bağlamındaki değerlerin, özellikle birey ile devlet arasındaki ilişkilerde, bireyleri keyfilikten korumaya odaklandığına dikkati çekti. Spano, hukukun üstünlüğüyle yönetilme ve bunun insan hakları açısından önemine ilişkin, demokratik toplumda, hukukun üstünlüğünün temelinde yatan ahlaki ideanın, insanın bireysel özelliklerine ve otonomisine duyulan saygı olduğunu dile getirdi.
'BAĞIMSIZ VE TARAFSIZ MEKANİZMALAR ÇOK ÖNEMLİ'
Bu hususun sözleşmede de vurgu yapılan konulardan biri olduğuna söyleyen Spano, "Kişinin düşünce bağımsızlığını koruması ve beslemesi, yaşamını dilediği gibi yönetmesi, toplumsal sorumluluklarını anlaması, mutluluk, başarı ve iç huzuruna kavuşması için ve kişinin yaşadığı toplumun şeffaf, istikrarlı ve öngörülebilir olması, uyuşmazlık çözümünde bağımsız ve tarafsız mekanizmalardan istifade edilebilmesi hukukun üstünlüğü çerçevesinde kavramsal açıdan çok önemlidir" dedi.
Ekonomik kalkınma ve refahın devamı için devletlerin hukukun üstünlüğüyle yönetilmesi gerektiğine vurgu yapan Spano, "Toplumda yargının fonksiyonsuz olması, hukukun üstünlüğü ve insan haklarının esas alınmaması sonucu, topluma yabancı yatırım çekilmesi mümkün olmaz" ifadesini kullandı.
'İKTİDARDAKİ KİŞİLER MAHKEMELERİ KONTROL EDEMEZ'
Spano, hükümetin yetkisinin, kişilerin istek ve yetkileriyle değil, hukukla düzenlenmesi ve sınırlandırılması sonucunda, kanunların muğlak ve suistimale açık değil, açık ve anlaşılır olmasını gerektirdiğine işaret etti.
Spano, "İktidardaki kişiler mahkemeleri kontrol edemez. Kanunlar sadece halka değil, aynı zamanda gücü elinde bulunduranlara da her an uygulanabilmelidir. Kanunun üzerinde hiç kimse yoktur" dedi.
Yargı bağımsızlığına da değinen Spano, hukukun üstünlüğüyle yönetilen devletlerde, mahkemelerin kesin ve bağlayıcı kararlarının istisnasız infaz edilmesi gerektiği değerlendirmesinde bulundu. Spano, "Devletlerin, mahkemenin otoritesine saygı göstermesi, yargıya duyulan güven ve daha geniş yorumuyla hukukun üstünlüğü için kaçınılmaz ön koşuldur" şeklinde konuştu.
'AYM'NİN İFADELERİ, YÜKSEK MAHKEMELERİMİZ ARASINDAKİ DİYALOĞA UYMUYOR'
15 Temmuz darbe girişimi sonrasındaki tutuklamalarla ilgili AİHM'e Türkiye'den şikayet ve başvuruların olduğunu hatırlatan Spano, şöyle devam etti:
"Mahkemenin içtihadı çok net şekilde ortaya koymaktadır ki hakimlerin tutukluluğu çok ciddi bir gözetim altındadır. (FETÖ sanığı eski Anayasa Mahkemesi Başkanvekili) Alparslan Altan kararında söylenmiş olduğu gibi 5. madde çerçevesinde tutukluluğun hukuka uygunluğunda üç unsur gözetim altında olacaktır. Birincisi, yargının toplumda önemli bir rolü vardır çünkü adaletin garantörüdür. İkincisi, yargı mensuplarına koruma sağlanması gerekir çünkü ancak böylelikle bağımsız bir şekilde faaliyetlerini yerine getirebilirler. Üçüncü olarak da yargının, demokratik toplumda diğer erkler arasında önemli bir rolü vardır. Bu noktada erkler ayrılığı ve yargı bağımsızlığını sağlayabilmek için mahkemenin yargı mensuplarını korunmasına özellikle dikkat etmesi gerekir."
Bu konuda herhangi bir taraf tutmadığını söyleyen Spano, "Bu noktada, son kararlarda, Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi'nde (AYM) kullanılan ifadeler, yüksek mahkemelerimiz arasındaki bu diyaloğa çok fazla uymuyor. Bu tartışılması gereken bir konu ve adli diyalog çerçevesinde bunu tartışacağımızı ifade etmek istiyorum" dedi.
ERDOĞAN, SPANO'YLA 45 DAKİKA GÖRÜŞTÜ
Türkiye'ye resmi ziyarette bulunan ilk AİHM Başkanı olan Robert Spano, törenin ardından Beştepe'ye gitti. Spano, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'la 45 dakikalık bir görüşme gerçekleştirdi. Görüşmede, Adalet Bakanı Abdulhamit Gül de hazır bulundu.
AYM BAŞKANI ARSLAN: ZİYARET DİYALOG VE İŞ BİRLİĞİNİ GELİŞTİRECEK
Robert Spano, AYM'yi de ziyaret etti ve AYM Başkanı Zühtü Arslan'la bir araya geldi. AYM'nin internet sitesinden yapılan açıklamaya göre, Zühtü Arslan görüşmede, Spano’yu Türkiye’de görmekten duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Arslan, mayıs ayında AİHM Başkanlığına seçilen Spano’yu tebrik ederek görevinde başarılar diledi.
Ziyaretin AİHM ile Türkiye arasındaki diyalog ve iş birliğini geliştireceğine inandığını belirten Arslan, Spano’ya AYM'nin çalışmalarına ve içtihatlarına ilişkin bilgi verdi.
Zühtü Arslan, iki kurum arasındaki ilişkilerin geliştirilmesinde; diyalog ve toplantıların, AYM raportörlerinin AİHM’de görevlendirilmesinin ve Avrupa Konseyi ile yürütülen Anayasa Mahkemesi Kararlarının Etkili İcrası Projesinin önemine vurgu yaptı.
SPANO: GÖRÜŞ AYRILIKLARI OLABİLİR, DİYALOGLA OLUMLU SONUÇLAR ELDE EDEBİLİRİZ
AİHM Başkanı Spano ise iki kurum arasındaki ilişkilerin çok önemli olduğunu, görevi süresince AİHM ile Türkiye arasındaki diyalog ve iş birliğini daha da güçlendirmek istediğini belirtti.
Anayasa Mahkemesine bireysel başvurunun etkililiğini muhafaza etmesinin önemine vurgu yapan Spano, iki kurum arasında münferit konularda görüş ayrılıkları bulunabileceğini ancak diyalog ve iş birliğiyle olumlu sonuçlar elde edileceğine inandığını söyledi.
ŞENTOP: AİHM'İN KARŞILAŞTIĞI SORUNLARIN FARKINDAYIZ
AİHM Başkanı olan Robert Spano, TBMM Başkanı Mustafa Şentop'la makamında görüştü.
Spano’yu TBMM’de ağırlamaktan duyduğu memnuniyeti dile getiren Şentop, "Başkanlığınız döneminde AİHM ile Türkiye arasındaki ilişkilerin daha da gelişeceğini ümit ediyorum. AİHM’in, başta artan iş yükü olmak üzere, karşılaştığı sorunların farkındayız. Bunların üstesinden gelinmesi için Türkiye üzerine düşeni yapmaya devam edecektir" diye konuştu.
TBMM'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne önem verdiğini belirten Şentop, bu kapsamda uluslararası insan hakları sözleşmelerinin kanun hükümleri ile çatışması durumunda, sözleşme hükümlerinin öncelikle uygulanmasına ilişkin 2004'te yapılan anayasa değişikliğini ve 2010'da gerçekleştirilen anayasa değişikliğiyle Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru imkanının getirilmesini hatırlattı.
TBMM Başkanı Şentop, görüşme sonrası Spano ve beraberindekilere 15 Temmuz darbe girişiminde bombalanan yerleri gezdirdi. (ANKARA/AA)