Ankara’da Mansur Yavaş kazanabilir mi?

Filiz Aydın Koç*

Mart 2019’da yapılması öngörülen Mahalli İdareler Genel Seçimleri için gözler Ankara’da.

Hatırlanacağı üzere 30 Mart 2014 seçimleri Ankara’da kıyasıya bir mücadele yaşanmıştı.

“Bu seçimde, partiler Ankara adayı olarak kimleri çıkaracaklar?” “AKP- MHP ittifakı, CHP- İyi Parti İttifakı kurulabilecek mi?”

Melih Gökçek’e sadece 31.637 oy fark ile kaybeden Mansur Yavaş CHP’den tekrar aday gösterilecek mi?

Ankara…

Türkiye nüfusunun yüzde 6,7’sinin yaşadığı Ankara'nın nüfusu 5 milyon 445 bin 26 kişi. Nüfusun yüzde 71’i seçmen. Seçmen sayısı 3 milyon 853 bin 894 (2017). Nüfus artış hızı Türkiye ortalamasının üzerinde; Türkiye: binde 12,4; Ankara: binde 18,3. Nüfusu Türkiye ortalamasına göre daha yaşlı; Türkiye ortanca yaşı, 31,7 Ankara’nın ortanca yaşı, 33,4. Dolayısıyla en yoğun olan yaş grupları (35-39), (30-34), (25-29). Ankara’nın 25 ilçesi bulunuyor. Nüfusun yüzde 78’i 6 ilçede (Çankaya, Keçiören, Yenimahalle, Mamak, Etimesgut ve Sincan) yaşıyor.

YEREL SEÇİMLER VE ANKARA

Son üç yerel seçime bakalım. 2004 yerel seçimlerinde sekiz ilçeyi kapsayan büyükşehir belediyesi sınırlarında seçmen sayısı 2 milyon 269 bin 442’ydi. 2004 yerel seçimlerine katılım yüzde 75 oranında gerçekleşti ve 1 milyon 636 bin 633 oy geçerli sayıldı.

Bu oyların yüzde 55,1’ini (901 bin oy) AK Parti adayı M. Gökçek, yüzde 12,6’sını (206 bin 630 oy) CHP adayı Yılmaz Ateş yüzde 21’ini (341 bin 231 oy) SHP adayı Murat Karayalçın yüzde 4,6’sını (74.815 oy) MHP adayı Hamza Hamit Homriş aldı.

2009 yerel seçimlerinde yine sekiz ilçeyi kapsayan büyükşehir belediyesi sınırları içinde seçmen sayısı 2 milyon 979 bin 744’dü. Bu seçimde hem seçmen sayısı arttı hem de katılım oranı yüzde 85’e yükseldi ve 2 milyon 440 bin 455 oy geçerli sayıldı.

Bunun sonucunda, seçimde AK Parti adayı M. Gökçek 940 bin 230 oy (yüzde 39); CHP adayı Murat Karayalçın 763 bin 879 (yüzde 31); MHP adayı Mansur Yavaş ise 667 bin 871 oy ( yüzde 27) aldı.

2014 yerel seçimlerine gelindiğinde, seçimlerden önce yapılan yasa değişikliği ile (6360 Sayılı yasa) büyükşehirlerde bütün ilçe belediyelerinin sınırı mülki sınır olmuş, bu illerdeki belde belediyeleri mahalleye, köyler de mahalleye dönüştürülmüştü. Dolayısıyla 25 ilçenin tamamı büyükşehir belediyesine dahil edildiğinde seçmen sayısı yaklaşık yüzde 21 oranında, yani 629 bin kişi arttı ve 3 milyon 609 bin 48 kişiye ulaştı. 2014 yerel seçimlerinde, seçmen katılım oranı da rekor düzeylere yükseldi. Seçmenin  yüzde 91’i seçime katıldı ve oyların 3 milyon 162 bin 112’si geçerli sayıldı.

AK Parti adayı M. Gökçek 1 milyon 417 bin 212 (yüzde 44,8) oy, CHP adayı Mansur Yavaş 1 milyon 385 bin 576 ( yüzde 43,8), MHP adayı Mevlüt Karakaya ise 245 bin 765 oy (yüzde 7,8) aldı. Bu seçimi de yine, 31 bin 636 oy fark ile M. Gökçek kazandı.

Seçimlere baktığımızda, muhalif partilerin hem kendi içlerinde hem de birbirleriyle ittifak yaparak AK Parti’ye karşı Ankara’yı kazanma çabasına girdikleri görülüyor. Buna karşılık ise AK Parti’nin yasal değişikliklerle kırsal kesimden seçmen sayısını artırmaya ve seçime katılım oranlarının yüksek tutmaya çabalayarak seçimi kazanmaya çalıştığı ve bunu başardığı düşünülebilir.

2014 seçimleri bu çabaların artık başa baş geldiği bir noktayı da göstermekte. Bu nedenle de, Ankara’da 2019 yerel seçimlerinde kimlerin aday olacağı ve ne tür ittifakların kurulacağı siyaset satrancının hamleleri olarak merakla bekleniyor.

2014’ten bu yana, partiler ve Türkiye yapısal dönüşümler yaşadı. Bu nedenle, 2019 yerel seçimlerine yeni bakış açıları ile bakmak mümkün. Ancak, 2014 seçim sonuçlarını baz aldığımızda, MHP kökenli aday Mansur Yavaş’ın seçimi kıl payı kaybetmesi 2019 içinde muhaliflerin yeniden başa güreşmek için mutlaka bir ittifak yapması gerektiği sonucunu çıkarmakta.

Durumu daha iyi anlamak için, 24 Haziran 2018 genel seçim sonuçlarını, 2015’ten bu yana eski genel seçim sonuçlarıyla ile karşılaştırdığımızda AK Parti’nin 1 Kasım 2015 Genel Seçimlerine göre yüzde 17, CHP’nin  yüzde 12, MHP’nin yüzde 5 oy kaybetmesi ve yeni kurulan İYİ Parti'nin 421 bin oy (yüzde 12,3) alması Ankara’da yeni dengeler kurulduğunu gösteriyor. Aşağıdaki tabloda, Ankara’da partilerin 2015 seçimleri ile 2018 seçimi arasındaki oy farkları yer alıyor.

Buna karşın, 2014 yerel seçimlerini hatırlayacak olursak Mansur Yavaş 2014 yerel seçimlerinde, CHP adayı olarak 1 milyon 385 bin 576 oy almıştı.

M. Yavaş’ın 2019’da CHP ve İYİ Parti’nin ortak adayı olması durumunda, genel seçimdeki sonuçlara göre değerlendirilirse, iki partinin toplam oyu 1 milyon 318 bin 996 oy ediyor. Bu oy, 2014’teki oyundan sadece 66 bin 580 oy daha az. Bu sayılara bakıldığında, M. Yavaş ismi üzerinde bir CHP-İYİ Parti ittifakı Ankara’yı kazanma potasına giriyor. Ayrıca, M. Gökçek’in aday olmaması, M. Yavaş'ın İYİ Parti dışında da kendi seçmeninin olması, bu olasılığı güçlendiren faktörler olarak düşünülebilir.

Bunların yanında, Ankara’da 2018 seçim sonuçlarına baktığımızda belli oy geçişlerini görüyoruz. Şöyle ki AK Parti, CHP ve MHP’nin toplam oy kaybı 416 bin 666 iken, İYİ Parti’nin aldığı oy 421 bin 79 oydur. Buna göre, İYİ Parti’nin aldığı oyun yüzde 64’ünü AK Parti’den, yüzde 30’unu CHP’den, yüzde 6’sını MHP’den aldığını söylemek mümkündür.

Ayrıca, aşağıdaki tabloda görüleceği üzere, CHP Cumhurbaşkanı adayı Muharrem İNCE’nin partisinden 341 bin 604 oy fazla aldığı göz önünde bulundurulduğunda Ankara seçmeninin adaya göre oy verme davranışı gösterdiği ve milliyetçi oyların parti değiştirebildiğini göstermektedir.

*İstatistik Uzmanı/Seçim Analisti