Askeri mahkemenin 'zaman aşımı' AYM'den döndü

Şaban Çoban

ANKARA - Suriye tarafından düşürülen uçakta ölen askerlerin ailelerinin tazminat başvurusunu zaman aşımı gerekçesiyle reddeden Askeri Yüksek İdare Mahkemesi (AYİM) kararı Anayasa Mahkemesi’nden (AYM) döndü.

22 Haziran 2012 tarihinde Türk Hava Kuvvetleri’ne ait F4 keşif uçağı Akdeniz'de düşürüldü. Pilotlar Yüzbaşı Gökhan Ertan ve Teğmen Hasan Hüseyin Aksoy'un öldüğü olayla ilgili Genelkurmay Askeri Savcılığı soruşturma başlattı ve gizlilik kararı getirdi. 20 Şubat 2014 tarihinde iddianameyi tamamlayan savcılık, birden fazla askeri personel hakkında ‘taksirle ölüme neden olma, gerçeğe aykırı rapor düzenleme, görevi kötüye kullanma’ suçlamalarıyla kamu davası açtı.

MSB BAŞVURUYU REDDETTİ

O tarihe kadar çocuklarının uçağın düşürülmesi sonucu öldüğünü, soruşturma üzerinde gizlilik kararı olduğundan idari kusur ve sorumluluk olduğunu bilmediklerini iddia eden aileler, Milli Savunma Bakanlığı’na (MSB) manevi zararın karşılanması için başvurdu. MSB’nin başvuruyu reddetmesi üzerine aileler 30 Haziran 2015 tarihinde Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nde dava açtı.

AYİM: 1 YIL İÇİNDE DAVA AÇILMALI

AYİM 2. Dairesi davayı 26 Ağustos 2015 tarihinde karara bağladı. AYİM’in 1602 sayılı dava açma süresine ilişkin hükümlerinin hatırlatan 2. Daire, uçağın düşürüldüğü tarihten itibaren 1 yıl geçtiği gerekçesiyle başvuruyu reddetti. Aileler konuyu Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı.

Anayasa Mahkemesi’ne yapılan başvuruda da askeri savcılığın iddianameyi tamamladığı tarihe kadar olayda idari ihmal ve kusur olduğunu bilmediklerinin altını çizen aileler, adil yargılanma ve mahkemeye erişim haklarının ihlal edildiğini, zararlarının tazmin edilmesini talep etti. Başvuruyu karara bağlayan mahkeme, ailelerin talebini kabul edip yeniden yargılanmaya hükmetti.

'UYGULAMALAR KATI ŞEKİLCİ VE AŞIRI ESNEK OLAMAZ'

Mahkeme gerekçesinde şu ifadelere yer verildi: "Mahkemeler usul kurallarını uygularken yargılamanın hakkaniyete zarar getirecek ölçüde katı şekilcilikten kaçınmaları gerektiği gibi, kanunla öngörülmüş usul şartlarının ortadan kalkmasına neden olacak ölçüde aşırı esneklikten de kaçınmaları gerekir. Bu kapsamda mevzuatta öngörülen dava açma süresine ilişkin kuralların hukuka açıkça aykırı olarak yanlış uygulanması veya bu sürelerin hatalı hesaplanması nedenleriyle kişilerin dava açma ya da kanun yollarına başvuru haklarını kullanmasına engel olunması mahkemeye erişim hakkını ihlal edebilir."

YENİDEN YARGILAMAYA HÜKMEDİLDİ

Özellikle askeri görev esnasında yaşanan ölüm, yaralanma, kaybolma gibi vakalarda kusur olup olmadığının ancak idari soruşturma neticesinde anlaşılabileceğini belirten AYM, dava açma süresinin uçağın düşürüldüğü tarihten itibaren hesaplandığını ve bunun mahkemeye erişim hakkının ihlaline neden olduğuna hükmetti. Yeniden yargılama kararı alan mahkeme, ailelerin tazminat başvurusunu ise reddetti.