AYM’den 2 yıl denetimi: 91 başvuru, 11 karar, 6 ret

ANKARA- Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişle birlikte devlet kurumları neredeyse yeniden yapılandırıldı. Bu kapsamda 63 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayımlanırken Meclis’ten de çok sayıda kanun çıktı. CHP yeni sistemde çıkarılan bu kararname ve yasalarla ilgili başta Anayasaya aykırılıklar olmak üzere Anayasa Mahkemesi’ne 91 başvuru yaptı.

Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ve Meclis’te çıkarılan kanunların denetimini Anayasa Mahkemesi yapıyor. Anayasaya göre 120’nin üzerinde milletvekili bulunan CHP’nin de bu başvuruyu yapma hakkı ve sorumluluğu bulunuyor. CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel de CHP’nin anayasa ile kendisine verilen denetim yetki ve sorumluluğunu hakkıyla yerine getirebilmek için bu başvuruları yaptığına dikkat çekiyor. Ancak CHP’nin söz konusu başvurularına AK Parti ve MHP’den çok sayıda itiraz geliyor. Özel, bu itirazlara da, “Bu yetkinin kullanımını eleştirmek 'anayasa ihlallerine ses çıkarmayın' demektir” yanıtı veriyor.

AYM 11 BAŞVURUYU KARARA BAĞLADI, 5 DÜZENLEMEYİ İPTAL ETTİ

Anayasa Mahkemesi, CHP’nin son 2 yılda yaptığı 91 başvurudan bugüne kadar sadece 11’ini karara bağladı. 6 başvuru reddedilirken, 5 başvurunun 4'ünde iptal, 1'inde kısmen iptal kararı verilerek düzenlemeler kaldırıldı. Bu düzenlemelerden biri Devlet Arşivleri Başkanlığı, İletişim Başkanlığı, Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığının genel bütçe kapsamına alınmasına dair Cumhurbaşkanı Kararnamesiydi. Mahkeme yürütme yetkisine ilişkin konular dışında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenleme yapılamayacağını, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmanın TBMM'nin görev ve yetkileri arasında olduğunu belirtip bunu iptal etti.

Yüksek Mahkeme “Türkiye'nin tanıtımına yönelik yurt dışında yapılacak mal ve hizmet alımlarında turizm bakanının onayı ile yüklenme tutarının tamamına kadar yükleniciye bütçe dışı avans olarak ön ödeme yapılabileceği” yönündeki Cumhurbaşkanlığı Kararnamesini de kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarılamayacağını belirterek iptal etti.

Ekim 2018’de bir torba kanun içinde güvenlik soruşturmasıyla ilgili Meclis’te düzenleme yapıldı. Anayasa Mahkemesi bu kanunla ilgili kararında düzenlemeyle güvenlik soruşturması yapmakla görevli olanların, kişisel veri niteliğindeki bilgilere ulaşmasının öngörüldüğünü belirterek, bu bilgilerin ne şekilde kullanılacağına, hangi mercilerin soruşturma ve araştırmayı yapacağına, bu bilgilerin ne surette ve ne kadar süre ile saklanacağı gibi konulardaki belirsizliğe dikkat çekti. İptal gerekçesinde ayrıca elde edilecek verilerin kullanılmasına ilişkin keyfiliğe izin vermeyecek düzenleme yapılması zorunluluğu vurgulandı. AYM'nin bu kararından sonra Meclis'e 2 kez daha güvenlik soruşturması için düzenleme geldi. Biri son anda geri çekilirken, son gelen komisyondan geçti, ancak Genel Kurul'a indirilmedi.

AYM’nin iptal ettiği bir başka düzenleme ise Ahlat’ta Cumhurbaşkanlığı Köşkü yapılması ile ilgili Meclis’ten çıkan kanun oldu. AYM’nin Kıyı Kanunu’na aykırı bularak iptal ettiği düzenleme bir süre sonra benzer bir içerikle yeniden getirilerek ikinci kez Meclis'ten kanunlaştırıldı. CHP bunu da AYM'ye taşıdı.

AYM'nin iptal ettiği düzenlemelerden biri de 31 Mart yerel seçimlerinin öncesinde milletvekili ve mahalli idareler seçimlerinde aday olmak için görevinden ayrılan TOBB başkanı ve yönetim kurulu üyeleri ile oda ve borsa yönetim kurulu başkan ve üyelerine seçilemedikleri takdirde eski görevlerine dönme imkan tanıyan kanundu. Mahkeme anayasanın eşitlik ilkesine aykırı bularak bu düzenlemeyi de iptal etti.

'CUMHURBAŞKANI YETKİSİNİ AŞIYOR'

Anayasa Mahkemesi’nin en son Cumhurbaşkanlığı’na bağlı 4 kurumun Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle genel bütçe kapsamına alınması düzenlemesini oy birliği ile iptal ettiğine dikkat çeken CHP Grup Başkanvekili Özel şunları söyledi:

“Partimizin, son dönemdeki anayasa ihlallerine yönelik en önemli argümanı Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle, cumhurbaşkanının yetkisini aştığı yönündedir. Anayasa Mahkemesi’nin oybirliğiyle verdiği bu son karar da tezimizi güçlendirmektedir. Anayasa Mahkemesi’nin gündemindeki diğer kararnamelerde de bu tezimizin paralelinde, cumhurbaşkanının yetki aşımı yaptığı yönünde kararlar verileceğine inancımız tamdır. Bu anayasaya aykırılıklara partimizin susması beklenemez.”

'AYM KARARLARI ANAYASA AYKIRILIK ISRARININ KANITI'

CHP’li Özel, 'rejime kasteden anayasa değişikliği'nin yürürlüğe girdiği 24 Haziran 2018’den bu yana Anayasa Mahkemesi’nin karara bağladığı 11 başvurudan 5’i için iptal kararı vermesiyle ilgili de, “Bu oran, önceki dönemlere kıyasla yüksek bir orandır. Bu, iktidar partisinin Anayasaya aykırı düzenleme yapma noktasındaki ısrarını kanıtlamaktadır” dedi.

80 BAŞVURUDA KARAR BEKLENİYOR, SOSYAL MEDYA BAŞVURUSU YOLDA

CHP’nin çok sayıda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin yanı sıra, infaz yasasından çoklu baro kanununa, AYM’ye yaptığı 80 başvuru incelemede. CHP önümüzdeki günlerde de sosyal medya düzenlemesiyle ilgili Yüksek Mahkeme’ye başvuru yapmaya hazırlanıyor.