Ayvalık'ta Koruma Amaçlı İmar Planları'nın iptaline tepkiler sürüyor

Cihan Başakçıoğlu

İZMİR - Balıkesir'in Ayvalık ilçesinde bulunan Alibey Adası (Cunda) ve Çamlık Kentsel Sit Alanları'na ait Koruma Amaçlı İmar Planları, Balıkesir Koruma Bölge Kurulu’nun 26 Ekim 2020 tarih ve 2161 sayılı kararı ile iptal edildi. Kararla birlikte kentin doğal güzelliklerinin bulunduğu önemli alanlarda rant amaçlı betonlaşmanın önü açılırken, daha önce de Yellice, Pınar, Hasır, Tavuk, Güvercin, Çiçek ve Çıplak Ada'nın koruma derecesinin 1’den 2’ye düşürülmesi ciddi tepkilere neden olmuştu. Ayrıca kararla Cunda Adası’nın önemli bölümü ile Pateriça ve çevresi de imara açılmak isteniyor.

SİYASİ PARTİ, SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI VE ÇEVRE ÖRGÜTLERİ TEPKİLİ

Konu ile ilgili olarak ise aralık ayının ilk günlerinde 34 siyasi parti, sivil toplum kuruluşu ve çevre örgütleri karara ilişkin ortak bir açıklama yayınladı. Bireysel olarak açılmış ve 2018 yılında sonuçlanan bir dava ile Ayvalık merkez, Alibey Adası ve Çamlık Kentsel Sit Alanlarına ait Koruma Amaçlı İmar Planları'nın, Balıkesir Koruma Bölge Kurulu’nun kararı ile iptal edildiğinin duyurulmadığı için yeni ortaya çıktığı kaydedilen açıklamada, "İki yıl önce gerçekleşmiş fakat duyurulmadığı için bizlerin de yeni farkına vardığımız bu kararla kentimiz, sadece rantı artırma hedefiyle hareket eden ve bu eşsiz doğayı yok ederek betonlaştıracak çevrelere karşı korumasızdır. Planın iptal gerekçesi olarak kabul edilen Ayvalık’ın üst ölçekli planlarının olmaması iddiası tartışmalı bir durumdur. Aslında Ayvalık’ın dönemin İller Bankası tarafından yaptırılan ve kentsel sit alanı sınırının da belirli olduğu 1988 yılı onaylı 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ile 1/25000 ölçekli nazım imar planı bulunmaktadır. Ayrıca söz konusu kentsel sit alanları içinde yeşil karakterli kentsel sit ile doğal sit alanları da bulunmaktadır" denildi.

Açıklamaya göre Ayvalık şu risklerle karşı karşıya kalabilir:
- Zeytinlikler kontrolsüz bir şekilde imara açılabilir.
- Koruma altında olması gereken tabiat alanları yapılaşmaya açılabilir ve var olan yapılaşma hakları arttırılabilir.
- Zaten alt yapısı (ulaşım, kanalizasyon, su vb. gibi) oldukça yetersiz olan Ayvalık’ın yapılaşma yoğunluğu daha da arttırılarak kentimiz yaşanamaz hale gelebilir.
- Tarihi ve doğal dokuyu bozabilecek planlar kentin sürdürülebilir turizm beklentilerine zarar verebilir.
- Nüfus ve yapılaşma yoğunluğunun artmasına sebep olabilecek plan kararları Ayvalık’ın kentsel kimliğini olumsuz etkileyecektir. Oysa; mevcut dokunun kimliğini korumak, koruma planının esas ilkesidir.
- Ayvalık’ın yapı yoğunluğunu arttıracak planlar kent kimliğini bozacağı için Ayvalık yerel ekonomisini güçlendirmek bir yana, mülkiyetin el değiştirmesine, yerel yatırımcının yerini yabancı yatırımcının almasına neden olabilecek tehditler içermektedir.
- Ayvalık’ın yararınaymış gibi tanıtımı yapılan mega projeler ve büyük ölçekli yatırım kararları sadece dışarıdan gelecek büyük sermaye gruplarını ihya edecek, küçük ölçekli yerel girişimcinin önü kesilecek ve Ayvalıklılar sadece bu projelerin hizmetlisi olacaktır.
- Ayvalık’ın tarihi dokusu içinde kalan yeşil alanlar, eğitim alanları, parklar, meydanlar gibi halka açık kamusal alanların amacı dışında kullanılma yanlışlığının yeni planlarla yasallaştırılması, kent kimliğine kalıcı zarar verecektir.
- 2017 yılında Endüstriyel Kültürel Peyzajı tanımıyla UNESCO Dünya Miras Geçici Listesine alınan Ayvalık’ın bu niteliği göz önünde bulundurulmadan oluşturulacak her planın bu sürece ve adaylığa vereceği zararlar büyüktür.

BELEDİYE BAŞKANI: 'KAMUOYUNDA GERÇEKTEN UZAK ALGI OLUŞTURMA ÇABALARI'

İsmet İnönü Kültür Merkezi’nde düzenlenen bir basın toplantısında konuşan Ayvalık Belediye Başkanı Mesut Ergin ise Ayvalık halkının talep ve hassasiyetlerinin takipçisi olduklarını söyleyerek, “Mahkeme kararı sadece koruma amaçlı imar planlarını iptal etmiş olup Ayvalık ilçemizde var olan koruma statüleri halen devam etmektedir. Bu kapsamda Ayvalık adaları tabiat parkı, doğal sit koruma alanları, kentsel sit alanları, arkeolojik sit alanlarına ait sınırlar halen yürürlüktedir. Zeytin Yasası ile getirilen koruma hükümleri de yerli yerinde durmaktadır” ifadelerini kullandı.

Ergin şöyle devam etti:

“Ayvalık sahipsiz ve korumasız değildir. En başta da belirttiğimiz gibi yeni Koruma Amaçlı İmar Planlarını Ayvalık halkının iradesinin tecelli ettiği Ayvalık Belediye Meclisi yaparak, onaylayacaktır. Kimse merak etmesin, Ayvalık Belediye Meclisimiz Ayvalık halkının taleplerinin ve hassasiyetlerinin takipçisidir. Ayvalık her platformda ifade edildiği üzere Ayvalık’ın denizine, toprağına, ağacına, havasına sahip çıkmaya adanmış bir Ayvalık Belediyesi yönetimine ve her türlü kişisel ikbalden ve beklentiden uzak koşulsuz Ayvalık’ı seven ve korumayı şiar edinmiş çevreci insanlara da sahiptir. Belediyemiz tarafından hazırlanacak olan koruma amaçlı imar planları ile kentimizin sahip olduğu doğal, tarihi, kentsel ve kültürel tüm değerlerin korunması ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlayacak kararlar üretilecektir” dedi.

'CUNDA VE PATERİÇA DOĞAL KALSIN'

Konu ile ilgili konuşan Ayvalık Tabiat Platformu Sözcüsü Nebahat Dinler, Balıkesir Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’nun 11 Eylül 2020 tarih ve 2244-2245-2246 no’lu kararları ile Geçiş Dönemi Koruma Esasları ve Kullanma Şartları belirlenerek, Ayvalık Kentsel Sit Alanı içerisindeki imar ve yapılaşma kurallarının tamamen Balıkesir Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’nun inisiyatifine bırakıldığını söyledi. Balıkesir iline ait "Ekolojik Temelli Bilimsel Araştırma Projesi" sonuç raporunu ise bakanlıktan defalarca istemelerine rağmen alamadıklarını belirten Dinler şöyle konuştu:

"Ayvalık Tabiat Platformu olarak Ayvalık’ın geleceğini şekillendirecek ve belirleyecek yeni planlar sürecinde kentimizin korumasız kalmamasını, boşluktan yararlanmak isteyenlere izin verilmemesini ve bu sürecin şeffaf ve katılımcı bir anlayışla yürütülmesini istiyoruz. Ayrıca Ayvalık’ta Doğal Sit Alanlarıyla ilgili olarak kararlar alınıp Resmi Gazete'de yayınlanıyor. Ancak DSA’nın yeniden değerlendirilmesine esas olan Balıkesir İli Ekolojik Temelli Bilimsel Araştırma Projesi sonuç raporunu bakanlıktan üç¸ kez istememize rağmen alamadık. EKOİZ firmasına hazırlattırılan bu raporun bakanlık tarafından kamuoyuna açıklanmasını talep ediyoruz. Ayvalık Adaları Tabiat Parkı, Cunda ve Pateriça doğal kalsın, betona boğulmasın."

'AYVALIK RANT VE TALANA MARUZ KALABİLİR'

Mimarlar Odası Balıkesir Şube Başkanı Betül Dikici ise Ayvalık'ın süresi belli olmayan zaman diliminde plansız ve korumasız kaldığının altını çizerek, bu dönemde rant ve talana maruz kalabileceğini vurguladı. Planlarla ilgili teknik bilgiler veren Dikici, şunları kaydetti;

"Hal böyle iken; 2017 yılında Balıkesir’in 18 ilçesinin 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planları ile Ayvalık, Havran, Sındırgı, Gömeç/Karaağaç ve Edremit/Altınoluk Kentsel Sit Alanlarının 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planları Balıkesir Büyükşehir Belediyesi tarafından ihale edilmiştir. Söz konusu planların yapım süreçleri ihaleyi alan şirketler tarafından halen sonuçlandırılmamıştır. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi yetki alanındaki 1/5000’lik planlar tamamlandıktan sonra ise Ayvalık Belediyesi yetki alanında olan 1/1000, 1/500 ölçekli Kentsel Sit Alanlarına ait Koruma Amaçlı İmar Planlarının yapımına başlanacaktır. Ayvalık’ın geleceğini şekillendirecek ve belirleyecek söz konusu koruma amaçlı imar planları sürecinde; Mimarlar Odası olarak toplum için Ayvalık için Mimarlık Hizmeti verebilmek adına bilim ve uzmanlığımız alanında katkı sunma çabasındayız."

'AYVALIK KENTSEL SİT ALANLARI YOK OLMA TEHLİKESİ İLE KARŞI KARŞIYA'

Yaklaşık iki yıldır hukuki anlamda Ayvalık’ın adı geçen Kentsel Sit Alanlarına yönelik Koruma Amaçlı İmar Planı bulunmadığını söyleyen Dikici son olarak şunları belirtti:

"Bu süre boyunca Balıkesir Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu, ilgili yönetmeliğe ve mevzuata uygun düzenlemeler yapmadığı gibi yaklaşık iki yıldır birçok taşınmaz için Koruma Kurulu onayı sonucunda yapılaşma uygulamaları ve en önemlisi Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı tadilatları gerçekleştirilmiştir. Ayvalık Kentsel Sit Alanları her geçen gün fiziksel şartların olumsuz etkisi sonucu yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Geleneksel kent dokusunun korunması için birtakım önlemlerin alınması gerektiği aşikardır. Ülkenin yönetim sistemi ile birlikte İmar Hukuku, imar yönetmelikleri, toplumsal yarar gözetilmeden Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile torba yasalar ile hızla değişiyor. Ülke kaos içinde Ayvalık korumasız."