İZMİR - Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın, Brezilya donanmasına ait NAe São Paulo adlı savaş gemisinin Aliağa'da sökümü için Sök Denizcilik adlı firmaya 30 Mayıs 2022'de izin verdiği ortaya çıktı.

Asbest Söküm Uzmanları Derneği (ASUD) Başkanı Mehmet Şeyhmus Ensari, römorkörlar ile çekilecek geminin Rio de Janeiro’dan Aliağa’ya doğru yola çıkmak üzere olduğunu söyledi. Aliağa’da gemi sökümü ve diğer tersanelerdeki duruma dikkati çeken Ensari, “Gemi tamir ve bakımı gerek asbest ve tehlikeli madde maruziyeti açısından, gerekse de iş sağlığı ve güvenliği açısından Türkiye’nin kanayan yarasıdır" dedi. dedi.

‘ALİAĞA, İZMİR VE EGE DENİZİ BÜYÜK BİR RİSK ALTINDA’

Sao Paulo gemisinin ikizi olan 'Clemenceau' gemisinde de 760 ton asbest olduğunu belirten Ensari, diğer tehlikeli maddelerle birlikte bin ton üzeri tehlikeli maddenin ülkeye gireceği bilgisini verdi. Geminin adeta bir bomba olduğunu ifade eden Ensari, “Bu durumda geminin Türkiye’ye söküm için gelmesi, bakanlığın 5 yılda 714 gemi sökümünden bertaraf edildiği ileri sürülen 241 ton asbestin 3 katından fazladır. Bu da gösteriyor ki Aliağa gemi sökümlerinde gerek çalışanlar ve gerekse çevre halkı asbeste maruz bırakılmıştır” bilgisini paylaştı.

Geçen aylarda Ege İşçi Birliği ile birlikte Aliağa’da bir gemiden alınan numunede asbestin en zehirli türlerinden olan amosite rastlandığını hatırlatan Ensari, “Kısaca Aliağa’da yaşayanların tamamını etkileyebilecek ve hatta öldürebilecek miktarda ‘asbest bombası’ geliyor. Aliağa, İzmir ve Ege Denizi büyük risk altındadır. Geminin bugünkü Aliağa Gemi Sökümü şartlarında sökülmesi toplu katliam demektir” uyarısında bulundu.

YAZIŞMA ORTAYA ÇIKTI

Bakanlığın, Brezilya Çevre ve Yenilenebilir Doğal Kaynaklar Enstitüsü ile yaptığı yazışmada, gemide öncelikle radyasyon taraması yapılacağı, eğer ölçüm sonuçları uygunsa geminin tesise yanaşmasına izin verileceği beyan ediliyor. Yazışmada şu ifadelere yer verildi:

“İthalatçı ülke yetkili kurumu olan bakanlığımızın, planlanan taşımanın Basel Sözleşmesi hükümlerine uygun yapılması, mümkün olduğunca atıklardan arındırılmış olması, gemide radyoaktif madde bulunmaması ve geminin radyasyon ölçümlerinin fon seviyesi altında bulunması şartıyla itirazı bulunmamaktadır. Gemi ülkemize geldiğinde yanaşma izni verilmeden yetkili kurum tarafından radyasyon ölçümleri yapılacak ve ölçümlere ilişkin harcamalar Sök Denizcilik ve Tic. Ltd. Şti. tarafından karşılanacaktır. Ölçüm sonucunun beyan edildiği gibi fon seviyesi değerlerinin altında olduğunun ve gemide radyoaktif madde bulunmadığının tespit edilmesi halinde gemi, söküm tesisine yanaştırılacaktır. Ölçümler sonucunda gemide beyana aykırı radyasyon çıkması durumunda gemi ihracatçı ülkeye geri gönderilecektir."

“AKP HALK VE ÇEVRE SAĞLIĞI TEHDİDİ OLMAYA BAŞLADI”

CHP Doğa Hakları ve Çevreden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Ali Öztunç, Nae Sao Paulo adlı uçak gemisinin, Türkiye’de Aliağa Gemi Söküm Bölgesi’ne getirilmesine izin verilmesi ile ilgili yazılı bir açıklama yaptı. Bu konuda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na verilen soru önergesine “Bahse konu geminin Ülkemize getirilmek istendiğine ilişkin Bakanlığımıza yapılan bir notifikasyon (ön bildirim) yapılmamıştır” cevabı verildiğini hatırlatan Öztunç, aynı soruları Bakanlığa tekrar göndereceklerini söyledi.

AK Parti’nin atık yönetimindeki paradoksları nedeniyle Türkiye’nin radyoaktif, asbestli, tehlikeli atık ve kimyasalların tehdidiyle karşı karşıya olduğunu belirten Öztunç, “Aliağa bölgesi, hali hazırdaki sanayi tesislerinden dolayı birçok sağlık sorunun da yaşandığı, kümülatif ve sağlık etki değerlendirmesi raporlarında kirlilik değerleri ve buna bağlı sağlık sorunlarının en üst seviyelerde yaşandığı bir yer. Nükleer denemelerde kullanılmış geminin getirilmesi bir dert, Aliağa’nın mevcut kirlilik yükü ayrı bir dert. Neresinden tutsanız elinizde kalacak bir denklem. AKP, halk ve çevre sağlığı tehdidi olmaya başlamıştır” dedi.

ÖZTUNÇ’TAN ÇEVRE BAKANINA 9 SORU

Öztunç, “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’a TBMM’de geçiştirdiği sorularımı, bu sefer kamuoyu önünde sormak istiyorum” diyerek şu sorulara yanıt istedi:

1- Hindistan’ın sökmeyi reddettiği geminin Türkiye’de sökülmesi işlemiyle ilgili Bakanlığınıza izin başvurusu yapılmış mıdır? Yapılmışsa ne yanıt verilmiştir?
2- Sıfır Atık Kampanyası çalışmaları yürüten kurumunuzun, halk ve çevre sağlığı açısından da tehdit içeren tehlike atıkların Türkiye’ye getirilmesine yönelik izin vermesi bir çelişki değil midir?
3- Bahsedilen geminin nükleer serpinti ve asbest konusunda ölçüm ve analiz yapılmış mıdır? Yapılmış ise sonuçları nelerdir?
4- Söküme getirilen gemide ne tür tehlikeli maddeler kullanıldığına dair envanter çalışması yapılmış mıdır?
5- Söküme getirilen gemiye ait gemi geri dönüşüm planları hazırlanmış mıdır?
6- Söküme getirilen geminin, tehlikeli atıklarından ve kontamine olan yapılardan arındırılması için hangi çalışmalar yapılmıştır?
7- Geminin asbestten arındırıldığına dair herhangi bir bilimsel rapor bulunmakta mıdır?
8- Atık gemilerin ithalatı için bir zorunluluk olan uluslararası geçerliliği olan bir notifikasyon bulunmakta mıdır?
9- Gemi Söküm Yönetmeliği gereğince, söz konusu geminin tüm atıklardan arındırıldığına dair belgesi var mıdır?

NE OLMUŞTU?

Brezilya Donanması'na ait 'NAe São Paulo' isimli uçak gemisinin gövdesi, açık artırmayla Türkiye'deki gemi söküm tersanesi Sök Denizcilik ve Tic. A.Ş.'yi temsilen Rio de Janeiro şirketi Cormack Maritima tarafından satın alındı. Cormack Maritima Müdürü Jorge Cormack, 21 yıllık hizmetinin ardından hizmet dışı bırakılan geminin mayıs-haziran ayları arasında sökülmek üzere İzmir Aliağa'ya gönderileceğini açıkladı. Daha önce de tepkilere neden olan Aliağa'daki gemi söküm faaliyetlerine böylelikle bir yenisi daha eklenirken, uçak gemisinin içerisinde 600 tonun üzerinde asbest barındırdığı iddia edildi. Geminin Aliağa'da sökülecek olmasına birçok sivil toplum kuruluşu ve çevre örgütü tepki gösterdi.