Binalara güçlendirme uyarısı: Karbon fiber 'mucize' değil

DUVAR - Maraş merkezli depremlerin ardından binaların dayanıklı bir hale gelmesi için güçlendirme yöntemleri yeniden gündeme geldi. Son zamanlarda sık konuşulan karbon fiber uygulaması geleneksel yöntemlere göre daha hafif ve pratik uygulanabilir olması açısından daha çok tercih ediliyor.

İstanbul Rumeli Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nden Öğretim Görevlisi Kıvanç İlhan, karbon fiberi yapının mevcut durumundan bağımsız olarak tek başına kurtarıcı ve mucizevi bir malzeme olarak düşünmenin doğru olmayacağını söyledi. Güçlendirilmiş binaların depremde can kaybını minimize edeceğini ancak bu işi yetkin kişilerin yapması gerektiğini de ifade eden İlhan, “Karbon fiber başta olmak üzere tüm yapısal güçlendirme sistemleri, ön inceleme ve projelendirme ile kusursuz bir şekilde uygulanmalıdır” diye konuştu. 

DHA'nın haberine göre, karbon fiberin bir tekstil malzeme olduğunu söyleyen Kıvanç İlhan, “Karbon fiberi, epoksi reçineyle bir araya gelmediği durumda sadece yumuşak bir kumaş olarak elinize alabilirsiniz. Binalarda uygulanması epoksi reçinelerle bir araya gelmesi ve bir dayanım kazanmasıyla mümkün oluyor. Kolonların sargılamasında ya da plaka olarak farklı yapısal elemanlarda güçlendirme malzemesi olarak karbon fiberi kullanıyoruz” dedi.  

'ETÜT YAPILMALI'

Karbon fiberin beton ve çelik gibi geleneksel malzemelere göre hafif olduğunu belirten İlhan, “Bu sebepten dolayı ve uygulama kolaylığı nedeniyle daha avantajlı bir hale geliyor. Klasik betonarme güçlendirme yöntemlerinden daha hızlı ve daha pratik olduğu için süre itibariyle de daha avantajlı olacağını söyleyebiliriz. Karbon fiber uygulamalarında maliyet çok fazla sorulan ve internette araştırılan konuların başında gelmeye başladı. Özellikle trend bir konu olduğu için de insanların genel ilgisi de bu yönde. Ama kamuoyunu şu yönde bilgilendirmek gerekiyor; karbon fiber uygulamalarında yapının durumu incelenmeden metrekare üzerinden hızlıca bir fiyat vermenin ya da ortalama bir mertebe vermenin çok imkanı yok. Yapıların mevcut durumu incelenerek buna bağlı bir etüt yapılmalı. Bu etüt sonucunda çıkacak malzeme miktarları ve uygulama detayları teknik insanlar tarafından karar verildikten sonra bir bütçe oluşturulmalı ve bunun üzerinden ilerlenmeli” ifadelerini kullandı.

Her binaya karbon fiber uygulamanın mümkün olmayabileceğini ifade eden İlhan, “Farklı güçlendirme malzemeleriyle de takviye edilmesi gereken katlar, durumlar ya da özel detaylar olabiliyor. Sadece karbon fiber uygulamasının yetersiz olabileceği durumlar tabii ki olabilir. Teknik personellerin, özellikle inşaat mühendislerinin bu konuda gerekli etütleri yapıp, sonrasında buna karar vermesi gerekiyor. Tabii bununla birlikte daha önemli bir konu, yapının sadece taşıyıcı sistemi değil yapıyı bütünleyen diğer elemanların ve yapının bulunduğu çevrenin de büyük önemi var.  Zeminden yapının taşıyıcı sistemi ve sonrasındaki diğer tüm detayları bu noktada önemli bir parametre olarak düşünebiliriz” diye konuştu. 

'DOĞRU EĞİTİM DOĞRU TEKNİK'

Bu işlemin ezbere yapılacak bir şey olmadığını ifade eden İlhan, şunları kaydetti:

"Mevcut yapının performansını gözlemsel, bilimsel ve deneysel yöntemlerle tespit ettikten sonra buna karar vermek gerekir. Sadece tek başına tüm kolonların sarılması, yapının temelinde de güçlendirmeye ihtiyaç olduğu halde bu işlemlerin yapılmaması bütünde kötü sonuçlar verecektir. Bu konuda kamuoyunu uyarmak gerekiyor. Karbon fiber doğru eğitimi almış kişilerin hesaplamaları neticesinde doğru teknik personelle uygulanmak şartıyla kullanılmalı. İş gücünün de bu anlamda yeterli eğitime sahip olması uygulayan kişinin malzemenin uygulama koşullarına ve uygulama şartlarına özellikle dikkat etmesi gerekiyor." 

Olası bir İstanbul depreminde güçlendirilmiş binaların hızlı bir çözüm getirmesi sebebiyle kayıpların minimize edileceğini düşündüğünü söyleyen İlhan, “Halkımızın çok dikkat etmesi gereken şeylerin başında gelen konu şu; bilinçsiz kararları bilinçsiz uygulayıcılara vermeden, özellikle meslek insanlarına yani bu işi işin ehline vermeliler. Uygulamada doğru kişilerle ve yetkin firmalarla çalışmalılar. Bilinçsiz uygulama karbon fiber uygulamalarında ya da gördüğümüz gibi tüm geleneksel inşaat uygulamalarında olması gereken şartların, olması gereken tekniklerin uygulanmaması ya da maalesef yanlış uygulaması şeklinde karşımıza çıkıyor. Bu da belirtilen detayların dışına çıkan imalat yöntemlerinde özellikle yapılarda, taşıyıcı sistemlerde ya da diğer bileşenlerde yapının beklenen performansı gerçekleştirmemesine sebep oluyor. Bu nedenle yapı depremde etkin bir performans gerçekleştiremez. Bu betonda da böyle, çelikte de böyle. Malzeme her ne kadar iyi bir malzeme olursa olsun doğru şartlarda doğru uygulanmadığı zaman etkin bir performans göstermesi beklenemez” dedi. 

Karbon fiberin çelikten 15 kat kuvvetli 5 kat hafif olduğu yönünde birtakım bilgiler olduğunu söyleyen Kıvanç İlhan, “Aslında karbon fiberin dayanımının ne kadar olduğu önemli. Çelikle karşılaştırılması bir yana genel formatta bu malzemenin yapılardaki etkinliği üzerine yoğunlaşmak doğru olacaktır. Karbon fiberin yetersiz olduğu durumlar ise binaların analizleriyle ortaya çıkar. Tabii ki binanın mevcut durumu karbon fiber uygulamasına müsait değilse bu noktada karbon fiber yetersiz kalacaktır. Karbon fiberi yapının mevcut durumundan bağımsız olarak tek başına bir kurtarıcı olarak bir mucizevi malzeme olarak düşünmek çok doğru olmayacaktır” ifadelerini kullandı. 

'BİNA MÜSAİT DEĞİLSE BU NOKTADA KARBON FİBER YETERSİZ KALACAKTIR'

Karbon fiberin her derde deva bir malzeme olmadığını söyleyen İlhan, “Karbon fiber, belli şartlar ve belli durumlar dahilinde yapıların genel performansıyla ilişkili olarak kullanacağımız bir malzeme. Sıklıkla medyada karbon fiberi sanki tek bir güçlendirme malzemesi olarak duymaya başladık. Aslında karbonla birlikte çelik, betonarme gibi geleneksel malzemelerin de güçlendirmede kullanıldığını söyleyebiliriz. Önemli olan detay teknik insanların mevcut yapılardaki tespitleri sonrasında hangi malzemenin kullanılacağına karar vererek ona uygun yöntem ve tekniklerle doğru bir şekilde malzemeleri uygulamasıdır. Sadece kamuoyunun, karbon fibere bu kurtarıcı gözüyle bakması bizi yanlış yerlere götürecektir. Konuya bütünsel bir çerçevede bakmakta fayda olduğunu düşünüyorum” dedi. (HABER MERKEZİ)