Bingöl’deki barajda üretim durdu, çökebilir uyarısı yapıldı

Fırat Bulut

BİNGÖL - Peri Suyu üzerinde 1998 yılında yapımına başlanan Kığı Barajı ve HES projesi 2,4 milyara mal oldu. Yapımı Özaltın Holding tarafından üstlenen barajda 2018 yılında elektrik üretimine başlandı. Yıllık 400 milyon gelir elde edilmesi planlanan Kığı Barajı’nda, heyelan sonrası barajın girişinde yer alan palyelerin (şev) çökmesinden dolayı 19 aydır elektrik üretimi yapılmıyor.

Onarım ihalesi öncesi Saadet Partisi İl Başkanı M. Fatih Tiryaki “Baraj çökebilir, Yeşilyurt Köyü su altında kalabilir’’ diyerek yetkililere çağrı yaptı.

ONARIM İHALESİ ARALIK AYINDA

DSİ 9. Bölge Müdürü Mahmut Dündar çöken santral şevlerinin onarımı için aralık ayı içerisinde ihale yapılacağını belirtirken, Saadet Partisi Bingöl İl Başkanı M. Fatih Tiryaki ise cebri boruda oluşan çatlakların büyüdüğünü iddia ederek uyarılarda bulundu. Konunun uzmanlarına göre; baraj veya hidroelektrik santral tesislerinde regülatör, denge bacası, yükleme havuzu gibi açık su yüzeyinde kalan rezervuardan alınan suyun iletilmesini veya enerji üretilmesini sağlayan cebri boru, yüksek basınç altında olduğundan malzeme kalitesi yüksek olmalıdır.

İHALELER AYNI FİRMAYA

2,4 milyara mal olan barajın 20 yılda tamamlanabildiğine dikkat çeken Tiryaki “Kığı HES barajı, EÜAŞ’a (Enerji Üretim Anonim Şirketi) bağlı yani Enerji Bakanlığı’na. Geçen yıl yaşanan heyelandan dolayı çalıştırılmıyor. Çünkü santralin çalıştırılması durumunda titreşim olacağından tekrar heyelan olabilir. Santralin yukarısındaki duvarlar özel firma tarafından yapılmış fakat çok ince, dayanıksız olduğundan dolayı çöktü. Baraj 20 yılda tamamlanmış olmasına karşın üstelik sadece bir yıl üretim gerçekleştirilmiş olmasına rağmen bölgedeki birçok ihale aynı firmaya veriliyor. Peki bu barajı yapanların sorumluluğu yok mu?” ifadelerini kullandı.

 ‘KÖY SU ALTINDA KALABİLİR’

Barajın kendi masrafını bile çıkaramadan üretimin durdurulduğunu belirten Tiryaki “Denge bacasının olduğu yerde, tepeden aşağı doğru cebri boru diye adlandırılan 20 bar basınçlı suyla dolu bir yapı var. Onun etrafındaki çatlakların her geçen büyüdüğü biliniyor. Patlaması durumunda orada çalışan işçilerin hiçbiri hayatta kalmaz ve santral tarumar olur. Yeşilyurt Köyü (Selenk Köyü) su altında kalır. Yetkilileri buradan uyarıyoruz” diye konuştu.

Yetkililere çağrıda da bulunan Tiryaki şunları söyledi: “İddialarımıza ‘yanlıştır’ diyorlarsa bağımsız, tarafsız heyetler gelip inceleme yapabilir. Yetkililer, konunun uzmanlarını getirtip baraj ve çevresini inceletebilir. Olası riskler üzerinde kamuoyunu bilgilendirmelidir. Barajın gövdesi fay hattının üzerinde, baraj ve santralin yapımı, oluşan çatlaklar, 19 aydır üretimin durdurulması, yıkılma tehlikesi… Yetkililer bütün bunların farkında olmasına rağmen yıllardır devleti zarara uğratılmasına göz yumuyor. Kamu zarara uğratıldığı için bu görevi kötüye kullanmaktır.” Baraj yakınındaki yol ihalesinin de Özaltın firmasına verildiğini söyleyen Tiryaki, parti olarak da konuyu meclise taşındıklarını belirterek takipçisi olacaklarını söyledi.

ŞEV YIKILMASI BARAJI ETKİLER

İnşaat Mühendisleri Odası Bingöl İl temsilcisi Ayetullah Keskin santral şevinde yaşanan kaymalar nedeniyle üretimin durdurulduğunu, konuya ilişkin ayrıntılı değerlendirme yapmak için jeoloji mühendislerince inceleme yapılması gerektiğini belirtti. Keskin, "Santral binası sağ sahil şevinde denge bacasının altında bir kayma yaşanmış. Şevler tasarlanırken zemin analizinin iyi bir şekilde yapılması gerekirdi. Şev eğimi, palyelerin sıklığı, betonlanarak gömleklenmesi, ankajların yapılması, zeminin sağlamlaştırılması için izlenecek yöntemlerdir. Bu işlemlerin biran önce yapılması gerekir aksi takdirde şevlerdeki kayma devam ederse santral binası zarar görebilir" dedi. Konunun uzmanlarından alınan bilgilere göre şev, eğimli yüzey demek. Palye ise iki şev arasındaki düz alan demek, şevdeki basamaklar olarak tarif edilebilir. Dolguda platformun dış kenarıyla doğal arazi arasındaki eğimli yüzey olarak adlandırılan şevler, inşaat alanındaki kazmalar sonucu oluşabilecek çökmelerin engellenmesine yarar. Kığı Barajı ve HES kazı şevlerinin önemi, barajda biriken suyu santrale aktaran cebri borunun çöken şevlerin altından geçmesi. Dolayısıyla bu alandaki kayma ve çökmelerin engellenmemesi durumunda hem suyun iletildiği borular, santral binası ve diğer yapılar da zarar görebilir. Şev eğimleri, yapıda kullanılan malzeme ve toprağın yapısına göre farklılık arz eder.

ONARIM İŞİ İÇİN 95 MİLYON BÜTÇE AYRILDI

İddialara ilişkin telefonla aradığımız DSİ 9. Bölge Müdürü Mahmut Dündar, ihalenin aralık ayı içerisinde gerçekleştirileceğini ve duyurusunun yapılacağını söyledi. Cebir borusunda çatlak oluştuğu iddialarını yalanlayan Dündar, barajın gövdesinin garanti kapsamında olduğunu ancak çöken santral şevlerinin garanti kapsamında olmadığını belirtti. Şevlerin onarım ihalesi için 95 milyon ödenek ayrıldığı öğrenilirken, Bingöl Kığı Barajı ve HES Santral Kazı Şevlerinde Oluşan Kaymaların Önlenmesi Proje Yapımı Hizmet Alımı işine ait sözleşme, DSİ 9. Bölge Müdürü Mahmut Dündar ile yüklenici firma Temelsu Uluslararası Mühendislik Hiz. A.Ş. arasında 25 Kasım 2020 tarihinde imzalanmıştı.

YOL İHALESİ DE ÖZALTIN’A

Saadet Partisi Konya Milletvekili Abdulkadir Karaduman 6 Aralık’ta, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı’na yönelttiği soru önergesinde; baraj çalışması devam ederken aynı bölgede yol ihalesinin de aynı firmaya verildiğini belirtti. Karaduman “2012 yılında Kığı- Yedisu Yolu ihalesi de aynı firmaya 370 trilyona verildi. Yol için 8 Nisan 2021 tarihine kadar 669 milyon lira harcanmış olmasına rağmen yapımı tamamlanmadı ve aynı firmaya tekrar 745 milyon liraya davet usulü ile verildi” dedi. Karaduman şu soruları yöneltti: “Peri Suyu üzerindeki HES ve Kığı- Yedisu Yolu’nun yapım ihalesinin defalarca aynı firmaya verilmesi bakanlığınız bilgisi dâhilinde mi olmuştur? Gecikmeden dolayı yapımı üstlenen firmaya yönelik herhangi bir yasal işlem başlatılmış mıdır? Milletin kaynaklarının boşa harcanmasının sorumlusu kimdir? Yapılan inşaat çalışmasının garantisi yok mu?”