Bir Agatha Christie çizgi romanı: Kütüphanedeki Ceset

Polisiye edebiyatın dünyaca ünlü ismi Agatha Christie denince akla genelde Hercule Poirot gelir, ama en az Poirot kadar popüler bir dedektif olan Miss Marple da Christie’nin önemli karakterlerinden biridir. Miss Marple ilk olarak Royal Magazine’in Aralık 1927 sayısındaki ‘The Tuesday Night’ Club adlı öyküde boy gösterir. Christie bile onun bu denli sevileceğini tahmin edemez. Ancak birkaç öyküde daha göründükten sonra Miss Marple’ın popülaritesi artar, Christie de onu romana taşır.

Miss Marple’ın ilk yer aldığı roman olan ‘Ölüm Çığlığı’ 1930’da yayınlanır. Bu roman Christie’nin onuncu romanıdır. 1930’dan sonra Miss Marple’ı toplamda 12 roman ve 8 öyküde daha görürüz. Miss Marple’ın var olduğu ve Christie’nin son yayınlanan romanı ise ‘Uyuyan Ölüm’ (1976) adını taşır. Ne kadar da ironik, öyle değil mi?

Christie bir röportajında Miss Marple’ı büyükannesinden esinlenerek yazdığını belirtir. Zira “amatör” bir dedektif olan Miss Marple yaşlı bir kadındır ve tıpkı büyükanne gibi telaşlı, bekâr bir insandır. Herkesin ve her şeyin en kötüsünü bekler ve çoğunlukla da haklı çıkar.

İLK ÇEVİRİ SUAT DERVİŞ’İN

Miss Marple’ın en popüler romanlarından biri de ‘Kütüphanedeki Ceset’ adını taşır. ‘Kütüphanedeki Ceset’ 1942 yılında basılır. Türkçeye ise ilk olarak 1951 yılında Suat Derviş tarafından çevrilir. 1951’den bu yana pek çok kez basılan kitap, şimdilerde ‘Cesetler Merdiveni’ adıyla, Gönül Suveren çevirisi ve Altın Kitaplar etiketiyle raflarda yer almaktadır.
Altın Kitaplar geçtiğimiz günlerde Christie’nin çizgi romanlaştırılan kitaplarını da basmaya başladı. ‘Kütüphanedeki Ceset’ bunların ilki. Dominique Ziegler tarafından uyarlanıp Olivier Dauger tarafından çizilen çizgi romanı Berrak Kayaoğlu çevirmiştir. Serinin diğer çizgi romanları; bir Hercule Poirot klasiği olan ‘Doğu Ekspresinde Cinayet’ ve karıkoca dedektifler Tommy ile Tuppence’in başkarakteri olduğu ‘Gizli Düşman’dır. Bunlarıysa Gökçe Yavaş çevirmiştir.

KÜTÜPHANEDEKİ CESET KİMİN?

Yüksek bir ritme sahip olan ‘Kütüphanedeki Ceset’, Arthur Bantry ve Dorothy Bantry çiftinin malikânesinde açılır. Bir sabah evin hizmetçisi korkuyla yatak odasına dalar ve kütüphanede bir ceset olduğunu söyler. Arthur ve Dorothy ilk başta hizmetçiyi ciddiye almazlar, ancak gidip baktıklarında kütüphanenin orta yerinde sarışın, genç bir kadın cesedinin yatmakta olduğunu görürler ve çok telaşlanırlar. Asıl telaş ettikleri şeyse hiçbirinin bu genç kadını tanımıyor oluşudur. Kimdir bu kadın? Neden öldürülmüştür? Dahası Bantry’lerin kütüphanesinde ne işi vardır?

Komiser Melchett ve Müfettiş Flem olay yerine gelip incelemelerde bulunurken Dorothy Bantry komşuları sayılan Miss Marple’ı da çağırma gereği hisseder. Miss Marple olay yerine geldiğinde kimse onu ciddiye almaz, ama Miss Marple hemen o anda bulunduğu birkaç ipucuyla soruşturmanın seyrini değiştirir ve böylece ilk şüpheliyle konuşmak üzere arabalara binilir.

Soruşturma sürecinde kızın kimliği kısa sürede anlaşılır. Oyunculuk hayalleri kuran dansçı bir kızdır bu. Bir gece dans ederken kıyafet değiştirmek için odasına çıkmıştır, bir daha da kimse ondan haber almamıştır... Bu bilgiler Komiser Melchett’le Müfettiş Flem’i biraz heyecanlandırsa da, zamanla onları daha büyük bir çıkmaza sürükler. Zira ikisi de hep yanlış yere bakan insanlardır. Nereye giderlerse gitsinler Miss Marple’ı hep orada, kendilerinden bir adım önde görürler. Çok sinir olurlar, ama yine de Miss Marple’ın bulduğu ipuçları takip etmekten geri durmazlar. Ancak yanan bir arabanın içinde bir başka genç ve sarışın kadın cesedi bulununca işler hepten karışır…

KİMSENİN CİDDİYE ALMADIĞI BİR DEDEKTİF

Miss Marple sadece ‘Kütüphanedeki Ceset’te değil, boy gösterdiği hemen her macerada aşağılanıp küçük görülerek soruşturmaya dışarıdan dahil olur, fakat insanları çok iyi analiz edebildiği için cinayeti çözüp herkesi kendine hayran bırakır. Bunun en büyük sebebi Miss Marple’ın yaşı ve görünüşüdür. Onu ilk etapta yaşlı, meraklı bir kadın sanan polisler Miss Marple’ı başlarından atmaya çalışırlar. Hatta ‘Kütüphanedeki Ceset’te Müfettiş Flen, “Gidip örgünüzü örün ve bizi rahat bırakın!” diye tersler onu. Miss Marple’sa bütün bunlara alışkın olduğundan ve yaşının verdiği olgunluktan dolayı ses çıkarmaz. Kimseyle kavgaya tutuşmaz, ego yarışına girmez. Doğru bildiği şeyi söyler ve yürür gider. Diğerleri dönüp dolaşsa da sonunda onun peşine takılmak zorunda kalırlar.

Ne büyük koşturmacalara girer, ne silahlı çatışmalarda boy gösterir. Öyle ki insanların önyargılarını haklı çıkaracak denli sakin bir yapıya sahiptir. Zararsız göründüğü için her yere rahatlıkla girer çıkar. Bunu da soruşturmaları için kullanır. Diğer maceralarında olduğu gibi ‘Kütüphanedeki Ceset’in finaline giden yol da bu şekilde açılır.

Bitirirken söyleyelim; ‘Kütüphanedeki Ceset’ birçok kez televizyona ve tiyatroya uyarlanır. İlk uyarlama 1984’te BBC tarafından ‘The Body in the Library’ ismiyle televizyon filmi olarak yapılır. (Joan Hickson’ın oynadığı ilk Miss Marple rolü bu filmdedir.) Ancak en popüler uyarlama 2004’te ITV’de yayınlanan ‘Agatha Christie’s Marple’ adlı dizinin ilk bölümünde yapılır. İrili ufaklı birtakım değişiklikler söz konusu olsa da gayet doyurucu bir uyarlamadır bu. Ayrıca Agatha Christie çizgi romanları serisinde Dominique Ziegler’le Olivier Dauger’in işbirliğiyle hazırlanmış bir başka Miss Marple macerası daha vardır. ‘Cinayetler Oteli’ adlı kitaptan uyarlanan bu çizgi roman da sanıyorum Altın Kitaplar tarafından yakın zamanda yayınlanacaktır. Merakla bekliyoruz.