Bir Diyarbakır mucizesi

Serpil Kurtay

DİYARBAKIR - Ankara'da okurken Hacettepe Dağcılık Kulübü sayesinde tırmanma sporuna gönül veren matematik öğretmeni Volkan Öğdüm, görevli olduğu Diyarbakır'da öğrencilerini de bu sporla tanıştırdı. Volkan Öğdüm'ün tutkusunu paylaşan öğrencileri Türkiye ve yurt dışında katıldıkları çok sayıda turnuvadan madalyalarla döndü.

Yıl 2015… Bir gün koşuya giden Volkan Öğdüm, yıpranmış ve eskimiş bir tırmanış duvarı görür. Bu duvarın 2000’li yılların sonunda askeriye tarafından antrenman amaçlı yaptırıldığını öğrenir. Türkiye Dağcılık Federasyonu Spor Tırmanış Kurulu Başkanı ve Diyarbakır Doğa Sporları Kulübü Başkanı Abdurrahim Ekin’e ulaşır. Hep birlikte duvarı modifiye ettirirler. Yavaş yavaş öğrenciler duvara gelmeye başlar. Zamanla teknikleri gelişir ve Türkiye Dağcılık Federasyonu’nun düzenlediği lider disiplini yarışlarına katılmaya başlarlar. 2016’nın Mayıs ayında Samsun’da yapılan Okul Sporları Yarışı’nda tüm sporcular otelde konaklarken, Diyarbakırlı öğrenciler çadırlarda kalarak, yarışmalara katılırlar. O yarışlarda Diyarbakır’dan bir öğrenci dördüncülük elde eder.

Orhan Asena Anadolu Lisesi’nde görevli Volkan Öğdüm, bu sefer sporcuların teknik gelişimi, güç, kondisyon, dayanıklılık artırımı amacı ile okulun bodrum katına bir yapay tırmanış duvarı yapılmasını sağlar. Bu duvarın yapılması için öğrenciler ve öğretmenler aralarında para toplar, tırmanış camiasından yardım isterler. Duvarı da kendi el emekleriyle hep birlikte yaparlar. Sonunda okullarında bir tırmanış duvarı vardır ve bu duvar tüm başarıların alt yapısı olur.

EN ÇOK MADALYA ALAN İL DİYARBAKIR

2017 yılında çalışmalar daha da artar. Tırmanış takımına yeni öğrenciler katılır. Nevşehir yarışlarında Diyarbakır’dan bir öğrenci Türkiye Üçüncüsü olur. Dereceler geldikçe önce Diyarbakır’da, sonra da Türkiye’de ses getirmeye başlarlar. 2018 yılında Volkan Öğdüm, öğrencilerin beden eğitimi derslerine de girmeye başlar. Antrenmanlarda yapılan seçmelerle birçok öğrenci tırmanışa kazandırılır. Yetenekli ve gelişime açık öğrenciler kısa zamanda kendilerini gösterirler. Diyarbakırlı öğrencilerin birçoğu katıldıkları yarışlarda ilk ona girerken, ikincilik ve üçüncülükler kazanılır. Bu dönemde tırmanış sporu Milli Eğitim tarafından okul sporlarına da girer. 2019’un Haziran ayında Samsun’da yapılan Okul Sporları Yarışı’nda en çok madalyayı alan il Diyarbakır olur.

BALKAN BEŞİNCİSİ DE DİYARBAKIR'DAN

Ancak başarılar gelirken, okula antrenman duvarı yapmak, yarışmaların ulaşım ve konaklama masraflarını karşılamak, tırmanış ayakkabısı almak, eskiyen ipleri yenilemek gibi ekonomik zorluklar da yaşanır. Favori olmalarına karşın bu yıl Malatya’da yapılan Okul Sporları Müsabakası’na katılamazlar. Çünkü ulaşım ücretini bir türlü karşılayamazlar. Katılabildikleri diğer yarışlarda lider, kısa kaya ve hız disiplinlerinde Türkiye birincisi, ikincisi ve üçüncüsü olurlar. Aynı yıl ilk üçe giren öğrenciler, milli takıma da seçilir. Romanya’da yapılan Balkan Yarışmaları’nda ise öğrencilerden Timur Taş, Türkiye’yi temsil eder ve beşinci olur. 2019 yılının Kasım ayında Trabzon’da yapılan Türkiye Geneli Hız Seçmeleri’nde sekiz kişilik milli takım kontenjanının dördü Diyarbakırlı öğrencilerden oluşur.

Sadece yapay duvarlarda antrenman yapan öğrencilerin kaya tırmanışı ile tanışması Volkan Öğdüm’ün bir başka hayalidir. Yaz tatilinde öğrencilerini Aladağlar’a götüren Öğdüm, iki hafta boyunca öğrencilerine kaya tırmanışı eğitimi verir ve Türkiye’nin önde gelen kaya tırmanıcılarıyla sohbet etmelerini sağlar. Volkan öğretmenin yaktığı kıvılcım, 2019’un Kasım ayında alevlenecektir.

Bugüne kadar kaynak sularıyla anılan Diyarbakır’ın Çermik ilçesindeki Sinek Çayı Kanyonu’yla ilgili bir proje hazırlayan Çermik Kaymakamı Nazlı Demir, Karacadağ Kalkınma Ajansı’ndan teknik destek alır. Ardından Türkiye Dağcılık Federasyonu ile görüşmeler gerçekleştirilir. Bölgeyi inceleyen federasyon yetkilileri, kanyonda bulunan kayaların tırmanış açısından önemli bir potansiyele sahip olduğunu belirler ve 2019 faaliyet programında yer alan 'kayada rota açma' eğitimini burada yapmaya karar verir.

Federasyon Boltlama Komisyonu Üyesi ve Şef Boltlayıcı Öztürk Kayıkcı ile Güneş Ergüden, dört gün boyunca ülkenin farklı illerinden gelen on sporcuya Sinek Çayı Kanyonu’nda rota açma eğitimi verir. Eğitim süresince kaymakamlığın sağladığı ekipman ve malzemelerle 15 kaya tırmanış rotası açılır. Böylece onaylanmış bir tırmanış bahçesi, hem spor camiasına hem de bölge halkına kazandırılır.

ULAŞIMIN KOLAYLIĞI BÜYÜK AVANTAJ

Genel olarak delikli ve sarkıtlı bir yapısı olan Sinek Çayı Tırmanış Bahçesi, ulaşım açısından büyük bir kolaylık sunuyor. Dünyadaki birçok tırmanış alanının aksine, aracınızı park ettikten sonra beş dakika gibi kısa bir mesafe yürüyerek rotalara ulaşabiliyorsunuz. Şimdilik çeşitli zorluk derecelerine sahip on beş rotanın bulunduğu kayalar ilçe merkezine de çok yakın. Bölgenin potansiyeli bu rotalarla sınırlı değil.

Federasyonun eğitimine katılan kaya tırmanıcısı Volkan Özkan, Sinek Çayı Kanyonu’nda 50-60 adet daha mükemmel rotanın açılabileceğini belirtiyor. 1500 rotanın bulunduğu Antalya Geyikbayırı’nın tırmanıcıların oylarıyla “Kış Aylarında Tırmanılacak Dünyanın En İyi Üçüncü Bölgesi” seçilen bölgenin her yıl ortalama 25 bin ziyaretçiyi ağırladığına dikkat çeken Özkan, Çermik ve çevresinde yeni açılacak rotalarla ilçenin Güneydoğu’nun tırmanış merkezi haline gelebileceğini vurguluyor.

Çermik Kaymakamı Nazlı Demir de, Çermik’i dağcılar ve kaya tırmanıcıları için önemli bir merkez haline getirmek istediklerini söylüyor. Nazlı Demir, sadece dışarıdan gelen sporcular için değil, Diyarbakır’daki çocuk ve gençlere yönelik çalışmalar da yapacaklarını ve hedeflerinin milli sporcular yetiştirmek istediklerini ifade ediyor.

DOĞAYA AÇILDILAR

Artık öğrencilerin salon sporu dışında bir doğa sporu olarak da tırmanışlarını sürdürdüğünü belirten Volkan Öğdüm, “Okulumuzdaki yapay tırmanış duvarında çok çalıştık. Kışın dahi açık havada lider disiplini çalışmalarını yaptık. Bu imkansızlıklara rağmen elde ettiğimiz başarılar, Çermik’te bir tırmanış bahçesi açılmasını sağladı ve Diyarbakır’a tam teşekküllü bir tırmanış duvarı yapılmasının önünü açtı. Umarız 2020’de bu duvarda çalışabiliriz” diyor.

Diyarbakır’da tırmanan gençlerin kariyerini ve istihdamını spor tırmanışı üzerinden şekillendirmeyi hedeflediklerini söyleyen Öğdüm, bürokratik sıkıntıların, maddi engellerin ve yerel yöneüticiler ile halkın bu spor dalını tam tanımamasının kendilerine zorluk çıkarttığını söylüyor. Öğrencilerin maddi sıkıntı içinde olduklarını anlatan Volkan Öğdüm, “Mesela Türkiye Birincisi ve Balkan Dördüncüsü olan öğrencimiz, hem geçinmek için bir işte çalışıyor hem açıktan liseyi okuyor hem de üniversiteye hazırlanıyor” diyor.

Volkan Öğdüm, Diyarbakır’da yeni filizlenmekte olan spor tırmanışın desteğe ihtiyacı olduğuna dikkat çekerek, şöyle konuşuyor: “2018’de tırmanışa başlayan ve şu an Türkiye’de de ses getiren bir grup öğrencimiz, üniversitede spor bilimlerinde istihdam olup, bu disiplini orada sürdürmek istiyorlar.  Birbirleri ile uyumlu, spor ahlakına sahip, spor tırmanışın geleceğinde söz sahibi olacağına inandığımız bu öğrenciler, Diyarbakır’da ve Türkiye’de bu sporun öncüsü ve taşıyıcı kadrosu olarak belirmektedir.”

DİĞER DOĞA SPORLARI

Türkiye Dağcılık Federasyonu Spor Tırmanış Kurulu Başkanı ve Diyarbakır Doğa Sporları Kulübü Başkanı Abdurrahim Ekin ise, Diyarbakır’ın doğa sporları yapmak isteyenler için şaşırtıcı ve etkileyici mekânlara sahip olduğuna dikkat çekiyor. Ekin, “Çermik ilçesi, hemen yanı başında yükselen Gelincik Dağı, zirvesinde Kapadokya’daki peribacalarını anımsatan yapıları, hemen altından akan Sinek Çayı ve Bintaş Köyünde bulunan kayalıkları ile dağcılık, kaya tırmanışı ve doğa yürüyüşü yapmak isteyenler için mutlaka görülmesi gereken bir ilçedir” diyor.

Çermik’in yanı sıra Diyarbakır’da doğa sporları yapmak için tarih kokan birçok mekan bulunduğunu belirten Ekin’in verdiği bilgilerle tırmanışın yanı sıra doğa yürüyüşü, doğa fotoğrafçılığı, yamaç paraşütü, kanyoning, kampçılık, kayak, snowboard ve su sporları yapabileceğiniz bölgeleri  derledik:

Çınar: Karacadağ Vadileri ile özellikle Çeme Reş Kanyonu, doğa yürüyüşleri ve kanyoning aktiviteleri için çok uygun alanlar.

Çüngüş: Güneydoğu Toroslar üzerinde sırayla Abaza, Akdağ ve Savucak dağları ile çevrili olan Çüngüş, kanyonları, su gözeleri, çayları ve bitki örtüsü nedeniyle “Küçük Karadeniz” olarak anılıyor. Onlarca patika ile doğa yürüyüşçülerinin ilgi odağı olan Çüngüş, kano, yamaç paraşütü ve dağ bisikleti için de uygun parkurlara sahip. Ayrıca gezilerinizde muhteşem fotoğraflar çekebilirsiniz.

Dicle: Piran (Pirejman, Tonekrek, Heredan) Dağları ile Kralkızı Kayalıklar’ında dağ ve kaya tırmanışları, doğa yürüyüşleri, kanyoning yapılabiliyor. Doğa Sporları ve Su Sporları Festivali’nin de düzenlendiği Kralkızı Baraj Gölü ve uzantıları; dalış, su kayağı, jet ski, yelken, tekne yarışı, kano gibi su sporları için son derece müsait. Ayrıca Kuzeydeki Piran dağlarına kayak pisti yapılması da gündemde.

Eğil: Dağcılık, kano, yamaç paraşütü, doğa yürüyüşü, fotoğrafçılık, dalgıçlık, mağaracılık yapabileceğiniz Eğil, aynı zamanda kaya tırmanışı için de potansiyele sahip. Spordan arta kalan zamanlarınızda Eğil Asur Kalesi’ni, Kalecik Kalesi’ni, Selman Cibeb (Cebeb) Kalesi’ni, Asur Kral Mezarları’nı, Taciyan Camisi’ni, Nisanoğlu Türbesi’ni, Şerbettin (Kalkan Köyü) Hanı’nı, Kasım Bey Kümbeti’ni, yeraltı sarnıçlarını, mağaraları, kiliseleri ve hamamları gezebilirsiniz. Diyarbakır’da sıcaklıkların temmuz ve ağustos aylarında 40-50 derecelere ulaştığı düşünüldüğünde serinlemek için Eğil, mükemmel bir seçenek.

Ergani: Dokuz bin yıllık tarihiyle Anadolu’nun en eski köyü olan Hilar Şehri (Çayönü), Ergani’de bulunuyor. Tarihi şehirde yürüyüş, fotoğraf çekimi ve kamp yapabileceğiniz gibi, Zülküf Peygamber (Makam) Dağı’na tırmanabilir, yamaç paraşütü atlayışları gerçekleştirebilirsiniz. Yine Ergani’deki kayalar da, kaya tırmanışı için oldukça müsait.

Hani: Piraziz, Nerip (İnceburun) Dağları, Ambar Çayı (Hatun Köşkü) Kanyonu ile Nerip Dağı’nda dağ tırmanışı, kanyoning ve özellikle son yıllarda yamaç paraşütü aktiviteleri düzenleniyor.

Hazro: Hacertum, Ayindar, Tercil, Mihrani, Biler, Dikan Dağları, Mezre Gölü, Zuğur Çayı Kanyonu, Bazmar (Salat Suyu Kaynağı), Hazro’nun doğal güzelliklerinin başında geliyor. Yemyeşil vadileri ve ırmakları ile dikkat çeken Hazro’da yürüyüş, tırmanış ve kanyoning yapabilirsiniz.

Kulp: Diyarbakır’ın ve Muş ili sınırları içerisinde bulunan Andok Dağı, 2840 metre yüksekliği ile ilin en yüksek dağı. Oldukça etkileyici bir floraya sahip olan Andok Dağı’nda, onlarca doğal su kaynağı bulunuyor. Yüksek irtifa dağcılığı için önemli tırmanma parkurunun bulunduğu Andok, son yıllarda güvenlik nedeni ile tırmanışlara kapatılmış durumda. Yine de tırmanmak isteyenler, her yıl 15 Temmuz’da, zirvesinde bulunan Şeyh Muhammede Andok’un türbesine ziyaret gerçekleştirenlerle aynı anda dağa çıkılabilir.

Lice: Ormanları ve vadileriyle ünlü Lice, Hezan, Dakyanus, Şagur, Cirbir ve Lis Dağları, Ashabı Kehf Mağarası ve Dağı, Birkleyn Mağaraları ve kayalıkları, Eski Lice Akı Tepesi Şelalesi ile ilgi çekiyor. Doğa yürüyüşleri, dağ ve kaya tırmanışı, dağ bisikleti, doğa fotoğrafçılığı, kampçılık ve kanyoning gibi aktiviteler açısından son derece uygun bir bölge.

Silvan: Silvan’da en dikkat çekici yeri Hasuni Mağaraları… Anadolu’nun en eski mağara yerleşim merkezlerinden biri olan Hasuni, doğa yürüyüşü yapmak isteyenler için oldukça etkileyici. Ayrıca çanak şeklindeki yapısıyla yamaç paraşütü yapmak isteyenler için de uygun bir mekân. Silvan’a yaklaşık 15 kilometre uzaklıktaki Malabadi Baraj Gölü ise durgun suda kano yapmak isteyenlere keyifli zamanlar yaşatacaktır.