Bir seçim dönemi böyle geçti: Ketıldan keke, süpermenden zeybeğe...
Kek, buzdolabı polemiklerinden sosyal medya savaşlarına, bisiklet binilen zeybek oynanan, tülbent toplanan mitinglerden animasyonlara, video gösterilerine bir seçim daha geride kalıyor. İlk kez bir tutuklu Cumhurbşkanı adayının da yarıştığı seçim kampanyasının yaklaşık 2 ayında öne çıkan başlıkları derledik.
ANKARA - 18 Nisan’da ilan edilen erken seçim kararıyla başlayan 66 günlük seçim kampanyası sürecinde sona gelindi. 24 Haziran’da Türkiye’nin yeni bir sistem geçeceği seçim, kampanya süreciyle de bir çok yeniliğe sahne oldu. İşte 24 Haziran Cumhurbşkanlığı ve Milletvekilleri seçim kampanyasından derlediklerimiz:
İYİ PARTİ’YE ENGELE CHP FRENİ
Erken seçim kararının hemen ardından gözler süreci yürütecek Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) çevrildi. Seçime girme yeterliliğine sahip partileri ilan etmeye hazırlanan YSK İYİ Parti konusunda ikiye bölündü. Bunun üzerine 22 Nisan’da CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun talimatıyla 15 CHP'li milletvekili istifa ederek İYİ Parti'ye katıldı. Meclis’te grup kuracak sayıya ulaşan İYİ Parti böylece seçime katılma hakkı kazandı. Bu hamlenin ardından YSK’nın kararı da İYİ Parti’nin seçime katılabileceği yönünde oldu.
İLK İŞ İTTİFAK KURMAK OLDU
Erken seçim tarihi ilan edildikten sonra gözler yeni seçim kanunu doğrultusunda kurulacak ittifaklara ve partilerin cumhurbaşkanı adaylarının kimler olacağına çevrildi. İlk kurulup kamuoyuna ilan edilen ittifak, AK Parti ve MHP’nin yer aldığı, BBP’nin desteklediği Cumhur İttifakı oldu. Cumhur İttifakı metninde, “Adayımız Recep Tayyip Erdoğan” ifadesi yer aldı. Muhalefet cephesinde uzun süren temasların ardından ise CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi’nin pusulada yer alacağı, Demokrat Parti’nin İYİ Parti listelerinden gösterildiği “Millet İttifakı” ilanı geldi.
MUHALEFETTE “ÇATI ADAY” TARTIŞMASI
Erken seçim kararının ardından muhalefet cephesinde yürütülen ittifak görüşmelerinde ortak cumhurbaşkanı adayı da gündemdeydi. Saadet Partisi’nin 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül önerisi üzerine yapılan temaslardan sonuç alınamadı. CHP’de tartışma yaratan öneriye İYİ Parti de karşı çıktı. Gül de "Geniş bir mutabakat oluşsaydı üstüme düşeni yapardım" diyerek aday olmayacağını ilan etti. Böylece “çatı aday” tartışmaları kapandı.
EN SON CHP ADAYI AÇIKLANDI
Çatı adayı tartışmasının son bulmasının ardından muhalefet partileri arka arkaya kendi adaylarını ilan etmeye başladı. “İYİ Parti, Meral Akşener, Saadet Partisi Temel Karamollaoğlu, HDP ise Selahattin Demirtaş” dedi. CHP de birçok isim konuşuldu en son 4 Mayıs’ta daha önce CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’na genel başkanlıkta rakip olan Yalova Milletvekili Muharrem İnce CHP’nin Cumhurbaşkanı adayı olarak açıklandı.
PARTİLERİN KAMPANYA SLOGANLARI
AK Parti’nin seçim sloganı, “Şimdi Türkiye vAKti”, “Yaparsa AK Parti yapar”, MHP’nin seçim sloganı, “Cumhur İttifakı Millet Aklı” oldu. CHP, “Millet için geliyoruz, Artık Tamam” derken İYİ Parti “Yüzünü Güneşe Dön Türkiye” sloganını kullandı. Saadet Partisi “Değiştir”, HDP, “Senle Değişir” sloganlarını kullandı.
PARTİLERDE ADAY LİSTESİ DEPREMİ
Partilerin milletvekili aday listelerinde de yarı yarıya değişiklik oldu. AK Parti’de yaklaşık 150, CHP’de yaklaşık 60 milletvekili liste dışı kaldı. MHP 13 milletvekilini liste dışı bırakırken, HDP de yeniden aday gösterilen milletvekili sayısı 22 oldu. Listeler nedeniyle özellikle CHP’de tartışmalar yaşandı. Tepkiler üzerine CHP listesinin sıralamasında birçok değişiklik yapılırken İstanbul Milletvekili Ali Şeker de listeye sonradan eklendi.
SOSYAL MEDYA SAVAŞLARI
Seçim kararının ardından sosyal medya da önemli bir kampanya aracı oldu. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 8 Mayıs’ta yaptığı konuşmada, “Milletimiz tamam derse çekiliriz” sözleri üzerine “Tamam” etiketi twitter’in dünya gündeminde ilk sıraya yerleşti. Adaylar kampanya süresince sosyal medyayı etkili şekilde kullandı. Sık sık mesajların paylaşımı ve mitinglerin izlenme oranlarıyla ilgili veriler yayınlandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın önde olduğu verilerde son haftalarda İnce öne geçti.
SİYASET LİTERATÜRÜNE E-MİTİNG GİRDİ
24 Haziran seçimleri ile siyaset literatürüne E-miting kavramı da girdi. Muhalefet partilerine dönük medya ambargosunu delmek için sosyal medya kullanılarak yapılan e-miting’leri Saadet Partisi Cumhurbşkanı Adayı Temel Karamollaoğlu başlattı, tutuklu Cumhurbaşkanı adayı Selahattin Demirtaş devam ettirdi.
MİTİNG REKORU İNCE’NİN OLDU
24 Haziran seçimlerinin miting rekorunu yaklaşık 50 günde 110 kadar mitingle CHP’nin adayı Muharrem İnce kırdı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın miting sayısı yaklaşık 40’ta kaldı.
İADE, APOLET, BUZDOLABI, KEK POLEMİKLERİ
24 Haziran seçimlerinde liderler ve adaylar arasında çok sayıda polemik de yaşandı. Bunların içinde “FETÖ lideri Gülen’in iadesinin usulüne uygun yapılmadığı iddiası”, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın programında İnce’yi eleştiren sözleri alkışlayan II.Ordu Komutanı İsmail Metin Temel için “Apoletleri sökeceğim” tepkisi uzun süren polemik konuları oldu. Erdoğan’ın ekonomiyle ilgili eleştirilere refah seviyesinin göstergesi olarak buzdolabı satış rakamlarıyla verdiği yanıt uzun süre meydanların konusu oldu. Erdoğan’ın kek ve çayın ücretsiz sunulacağı Millet Kıraathanesi projesi de muhalefet cephesinde hem eleştri hem de espri konusu oldu.
OHAL, BEDELLİ, HAYVAN HAKLARI VAAT OLDU
Kampanyalar devam ederken siyasi partilerin açıkladığı seçim beyannamelerine yeni vaatler eklendi. Bunlar içinde 2 yıla yaklaşan OHAL’in uzatılmayacağı, Bedelli askerlik için çalışma yapılacağı önemli başlıklar oldu. Küçük bir köpeğe yapılan işkence de 24 Haziran sonrası ele alınacak ilk kanun teklifi vaadini beraberinde getirdi.
BİSİKLET BİNDİ, ZEYBEK OYNADI, ÇAPA YAPTI
Miting rekoru kıran Cumhurbaşkanı adayı İnce hem performansı hem de renkli kampanyası ile ilgi odağı oldu. İnce, Samsun mitinginde bisiklete bindi, Aydın mitinginde zeybek, Ordu mitinginde horon oynadı. Traktör kullanan, saman balyalayan, çapa yapan görüntüleri ile de ilgi odağı olan İnce sık sık Erdoğan’la polemik yaptı. Cumhurbaşkanı adayı Demirtaş’ı ziyareti dikkat çeken İnce’nin partisinin milletvekili çıkaramadığı Hakkari, Diyarbakır gibi doğu illerindeki mitinglerine katılım da beklentilerin çok üzerinde oldu. İnce’nin katıldığı televizyon programlarındaki performansı da hem izlenme oranları hem de verdiği cevaplarla günlerce konuşuldu.
AKŞENER’DEN TÜLBENTLİ MİTİNGLER
Tek kadın Cumhurbaşkanı adayı Meral Akşener de yoğun bir seçim kampanyası yürüttü. Akşener’in mitinglerine kadınların tülbenti damga vurdu. Kadınların kavgayı bitirmenin simgesi olarak sunduğu yüzlerce tülbenti toplayan Akşener, “Tülbent Devrimi yapacağız” dedi. Elektrik kesintisi, program iptali, yol kesme gibi engellerle gündeme gelen Akşener medya ambargosuna tepki olarak “TRT’yi satacağız” vaadi ile de çok konuşuldu.
DEMİRTAŞ’IN ADAYLIĞI POLEMİĞİ
24 Haziran seçimleri bir tutuklu siyasetçinin Cumhurbaşkanı adaylığı ile de Türkiye siyasi tarihine geçti. CHP’nin Cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce’nin Demirtaş’ı cezaevinde ziyaret etmesi, ardından Akşener ve Karamollaoğlu’nun “aday olması mümkünse propagandasını da serbestçe yapabilmeli” çıkışları geldi. Erdoğan ise bu çağrılara tepki gösterdi, “24 Haziran'dan sonra adaylık için düzenleme getireceğiz. Tutuklular da aday olamayacak” vaadinde bulundu.
DEMİRTAŞ’TAN KETIL’LI KAMPANYA
Tutuklu Cumhurbaşkanı adayı Demirtaş ise kampanyasını avukatları aracılığıyla sosyal medya hesabı üzerinden paylaştığı mesajlarla yürüttü. Mesajlar ilk atılmaya başlandığında hücrede tweet araması yapılması üzerine tweetlerin hücredeki tek elektrikli alet ketıldan atıldığı esprisine yol açan durum seçim boyunca da ketıl esprilerine yol açtı. Demirtaş “ketıllı seçim kampanyası”nda 10 dakikalık ailesiyle telefonla konuşma hakkını seçim propagandası için kullandı, bu konuşma 2 milyona yakın kişi tarafından izlendi. Demirtaş’ın ayrıca aday olarak yasal hakkı olan TRT’deki propaganda konuşması da cezaevinde çekildi.
BİLGE BAŞKAN, TEMEL REİS, SÜPERMAN OLDU
Siyasi literatüre e-miting kavramını yerleştiren Saadet Partisi Cumhurbşkanı adayı Karamollaoğlu da renkli bir kampanya yürüttü. Yumruğunu kaldırdığı bir fotoğrafı “Che pozu” olarak sosyal medyada gündem oldu. Erdoğan’ın direksiyonunda uçuruma sürüklenen Türkiye’yi Superman olarak gelip kurtardığı animasyon da bir o kadar ilgi gördü. Onlarca e-miting, miting yapan, çok sayıda televizyon programına katılan Karamollaoğlu’nun merak edilen ailesi de ilk kez bu dönemde yakından tanındı.
ÇIRAK, KALFA, USTALIK ARDINDAN BÜYÜK USTALIK
Önceki seçimlere göre daha az miting yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan kampanyasında CHP lideri ve Cumhurbaşkanı adayı için “Bay Kemal”, “Bay Muharrem” ifadelerini kullanmasıyla dikkat çekti. Adaylar arasında en çok CHP’nin adayı İnce’yi hedef alan Erdoğan, Millet Kıraathaneleri Projesi ile konuşuldu. Çıraklık, kalfalık ve ustalık dönemlerinin ardından gelecek dönemi “Büyük Ustalık” olarak isimlendiren Erdoğan, daha önceki seçimlerde olduğu gibi mitinglerde rakipleriyle ilgili videolar izletti. Erdoğan’ın yayınladığı videolara İnce de videolarla yanıt verince iki isim arasındaki polemiklere video savaşı da eklenmiş oldu. Erdoğan’ın katıldığı televizyon programlarının düşük reytingi tartışma konusu oldu. İnce, birlikte televizyona çıkma teklifini, “Üzerimizden reyting sağlayacak kendine” sözleriyle reddeden Erdoğan’a “Hava durumu bile Erdoğan’dan fazla izlenmiş. Reytingi sana ben katarım. Gel benimle televizyona çık da havan olsun biraz” yanıtı verdi.
SANDIK TAŞIMA TARTIŞMASI
YSK, Valiliklerin güvenlik gerekçesiyle yaptığı sandık taşıma taleplerinin büyük kısmını kabul etti. Yaklaşık 20 ilde 120 bine yakın seçmenin taşınmasına onay verildi. Bu karar YSK’nın bugüne kadar aldığı en yüksek seçmen taşıma kararı oldu.
SANDIK GÜVENLİĞİ İÇİN PARTİLER STK’LAR ELE ELE
Seçim öncesi Cumhur İttifakı dışındaki tüm siyasi partiler ve sivil toplum örgütleri sandık güvenliği için yan yana geldi, “Adil Seçim Platformu” kuruldu.