Bitcoincilerin temel derdi vurgun

Bitcoin ve diğer altcoinlerin büyük bölümü birkaç yıl öncekine benzer şekilde sonbahardan bu yana değerleniyor. Bitcoin'e dair büyük sayılabilecek bir adım veya küçük bir yükseliş rallisi haberleri, haberler konuşulma hacmini, konuşulma hacmi fırsatı kaçırmak istemeyenleri, bu istek piyasaya girişi, bu giriş talebi de fiyatı artırıyor. Tam 1 sene önce 50 bin TL civarında olan 1 Bitcoin'in değeri şu an 350 bin TL civarında. Bu tip karşılaştırmalar da tabii ki kolay yoldan para kazanmak isteyenlerin iştahını artırıyor. Yeni yatırımcıların birçoğu kripto paranın ne olduğuna, daha önceki seyrine, avantajlarına, risklerine, kullanım alanlarına dair çok kısıtlı bilgiyle çok yüksek risk alıyorlar. Söz gelimi 1 yılda 5 kat değerlenme ihtimali olan kripto para biriminde, yatırımlarının 5 kat eriyebileceğini muhtemelen hesaba katmıyorlar.

Çok az para ve biraz zekayla kurdukları teknoloji temelli işlerini 1 hafta içinde milyonlarca dolara satan bir sürü insan varmış gibi, istisnai olan bireysel zenginleşme hikayeleriyle kripto para piyasası (modern anlamda bir piyasa olduğundan şüpheliyim) birbirine karıştırılıyor. Kaldı ki ufak bir yatırım ve iyi bir iş fikriyle bile on binlerce teknoloji şirketinin yatırım almayı veya ortak bulmayı beklediğini söyleyebiliriz. Sıfırdan ortaya çıkıp birkaç yüz milyon dolara satılan girişimler bütün dünyada, bir yılda kaç tanedir ki? Yani bir gramlık kripto para alanların Steve Jobs havasına bürünmesi, olası para kaybında canlarını çok sıkabilir.

NEREDEN GELİR KRİPTO PARANIN ASLI DEĞERİ?

Kripto paralar Bitcoin’le başlayan ve bankalarla devletlerin köşelerini tuttuğu paranın değeri ile dolaşım denetimine karşı deneysel bir tepki olarak ortaya çıktı diyebiliriz. Üretilme yöntemi itibariyle sınırı olmayan ancak gittikçe zaman, enerji ve teknoloji kullanımı açısından zorlaşan; kimsenin üretim veya fiyat denetimi tekeline sahip olmadığı bir çeşit dijital hayal. Hayal diyorum çünkü elinizde tuttuğunuz, üzerinde başka başka insanları görebileceğiniz kağıt parçaları da devletin egemen gücü ve diğer devletlerin bunu geçerli bir değer değişim aracı olarak görmesine dayanıyor. Binlerce yıl önce bazı ebatlardaki taşların para yerine geçtiği gibi. Kabul gören herhangi bir şeye antik anlamda para diyebiliriz. Para; alışverişlerde kullanılması itibariyle bir muhasebe ve değer değişim aracı, elinizde tuttuğunuz sürece değeri değişebilmekle birlikte sıfırlanma ihtimali neredeyse olmadığı için de bir yatırım aracıdır. Bugünkü dünyada da bu değişim ve yatırım aracının tutmanın en “güvenli” yolu da bankalardır. Elbette devlet, banka, finans piyasalarının ne kadar güvenilir veya insanların refahının artmasına ne kadar katkıda olduğu başka bir tartışma konusu.

Kripto paralarda ise piyasanın şeffaf olması dışında bir denetim mekanizması söz konusu değil. Buharlaşan milyonlarca dolarlara dair haberlere yılda birkaç kez denk gelmiş olmalısınız. Birkaç yıl öncesine göre kullanımı arttığı oranda insanlara daha da güven veren bir değer edinme aracı olsa da bu değerini temelde sadece talepten ve gördüğü kabulden alır. En basit haliyle talep arttıkça fiyatı da artar. Düşüş trendi başladığında da panikle birçok yatırımcının kripto paralarını “bildikleri” para birimlerine çevirmek istemesiyle dramatik düşüşler yaşanabilir. Değerinin bu kadar oynak olması küçük yatırımcıların irrasyonel davranışlarına dayandığı gibi bir denetim, düzenleme mekanizması olmamasına da bağlıdır.

Kripto parayı asıl değerli kılan, gelecek günlerde daha fazla alanda kullanılabilir olmasına dair pozitif gelişmelerin olmasının yanı sıra yaratılan kıtlık/sınırlılık algısı ve insanların kişisel zenginleşme ihtimalleri açısından büyük bir vurgunu kaçırıyormuş hissine kapılmasıdır.

VARINIZI YOĞUNUZU KRİPTO PARAYA YATIRMAYIN

3 yıl önceli yükseliş ve düşüşün ardından son birkaç ayda büyük sıçramalar yapan kripto paralara dair dünya çapında şu an yasal bir düzenleme henüz mevcut değil. Sadece binlerce insan değer verdiği için değerli olan bir şeye, bu birkaç aylık yükseliş trendinin devam edeceğini var sayarak büyük yatırım yapmak da bana çok mantıklı gelmiyor.

Gerçekten de bu deneysel işe girmek, öğrenmek, belki biraz para kazanmak istiyorsanız yolda düşürdüğünüzde içiniz yanmayacak miktarda paralarla başlamayı deneyebilirsiniz. Kripto paraların getirileri ve risklerine dair öngörüde bulunmak için ortada çok az nüve yokken Elon Musk gibi büyük balıkların büyük miktarda kripto para alarak bir tweet atmasıyla piyasada ciddi bir dalgalanma yaratmasından sonra bizim gibi küçük balıkların daha hızlı, fazla ve kolay para kazanma hırsıyla kripto para alarak değerini yükselteceğini büyük balıklar da bilir. Peki büyük balıklar birkaç saat içinde kârlarını da alarak piyasadan çıkarlarsa bu enkaz kime kalır, tahmin edin. Az sayıdaki başarı/kazanç hikayeleri umut pompalamak için insanlar arasında en çok paylaşılan hikayelerken kimse başarısızlığını, öngöremediği kötü yatırımları kimseye anlatmaz. Anlatsa da ihmal edilebilir bazı küçük başarısızlıklar gibi görülür ancak gerçek bundan biraz daha farklıdır.

Alanı, almayanı, alıp erken satanı, alıp henüz satmayanı, geç alıp erken satanı, almak isteyip cesaret edemeyeni… Bir kısmı fırsatı kaçırdığını, bir kısmı fırsatı kaçıracağını düşünüyor. Üretmeden ve hızla kazanmak isteyen, kimin kaybettiğini kendi kazandığı sürece önemsemeyen küçük vurguncular için kripto para piyasaları vakit geçirebilecekleri bir yer haline geldi.

Herkes aldığı riskin farkında olmalı; Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olmayın.