Bölgenin ‘kayıp kiliseleri’ belgesel oluyor

DUVAR - Bölge illerindeki Ermeni ve Süryanilere ait bazı kilise, manastır gibi yapılar ve mezarlıklar ayakta duruyor olsa da birçoğu harabe durumunda. Bazılarının geriye sadece duvarları kalmışken bazılarının da geriye sadece temel taşları kalmış.

Kilise ve manastır gibi ibadet yerlerinin harabe durumunda olmasının esas nedeni, elbette bu mekanların cemaatsiz kalması. Bir vakitler buralarda ibadet eden insanlar, dünyanın birçok ülkesine dağıldı. Sahipsiz kalan ibadet mekanları bakımsızlıktan, duyarsızlıktan ve açgözlülükten tahrip edildi. Kiliselerin birçoğu buralarda ibadet eden insanlar gibi zamanla unutuldu. Kiliseler gibi inanç da göç etti.

Gazeteci, yönetmen Şiyar Dicle, bu kiliseleri “Kayıp Kiliseler” adıyla belgeleme hazırlığı içinde. Dicle, bu belgesel çalışması için, “'Kayıp Kiliseler', bu coğrafyada büyük bir çoğunluğun dile getirdiği, ‘Bizim orada da bir kilise vardı’ sözleri üzerine ortaya çıkan bir fikir” dedi.

'ÇALIŞMANIN BİR AYAĞI, İNSANLARIN İNANÇ GEÇMİŞİNİN ARAŞTIRILMASI OLACAK'

Daha önce bölgede yaşayan Ermeni ve Süryanilerle ilgili çalışmaların içinde yer alan ve Müslümanlaştırılmış Ermeniler ve Sayfo katliamını konu alan belgesellerde görev alan Şiyar Dicle, yakın zamanda çekmeye başlayacağı "Kayıp Kiliseler" belgesel filmiyle ilgili şunları söyledi:

“Bu arşivleme çalışmasının diğer bir ayağı, özellikle kırsal bölgelerde bulunan ancak günümüzde ibadet gerçekleşmeyen ya da yapısal olarak yok olmuş/edilmiş kilise ve manastırlarla aynı coğrafik bölgeyi paylaşan insanların inanç geçmişinin araştırılması ve insan hikâyelerinin derlenmesi olacak. Öte yandan proje kapsamında toplanacak görsel ve işitsel malzemeler, oluşturulacak bir web sitesinde harita tabanlı olarak gösterilecek.”

BELGESEL ÜÇ BÖLÜMDEN OLUŞACAK

Ekip, özellikle kırsal bölgelerde yaşayan insanların inanç geçmişleri hakkında incelemeler yaparak bunu kayıt altına almayı hedefliyor. 3 bölüm halinde hazırlanacak çalışmanın ilk ayağı Tunceli, Elazığ, Malatya ve Erzurum illerini kapsayacak. 2. bölüm, Diyarbakır, Muş, Mardin, Urfa, Batman ve Siirt; 3. bölüm ise Bitlis, Hakkari, Van, Ağrı, Kars şeklinde tamamlanacak.

Çekimlerine haziran ayında başlanacak olan belgesel, yaklaşık 2 yıl sonra izleyiciyle buluşacak. Tunceli, Malatya ve Elazığ kentlerinin yer aldığı ilk bölümün tüm post prodüksiyon aşamalarının 2022 Ocak ayında tamamlanması hedefleniyor. 

KAYIP İNANÇLAR DA BELGELENECEK

Kayıp kiliseleri belgesel yapma fikri hakkında bilgi veren Dicle, “Aslında yakın bir zaman önce çıkan bir düşünce değil. Bu coğrafyada büyük bir çoğunluğun dile getirdiği  ‘Bizim orada da bir kilise vardı’ sözleri üzerine ortaya çıkan bir fikir bu. Ancak bu yapılar hakkında çok az fikir sahibi olduğumuzu düşününce somut bir şeyler yapmak gerektiğine inandık” dedi.

Dicle, kiliselerle birlikte kayıp inançların da peşine düşeceklerini belirtti: “Bu topraklarda geçmişte Ermeni ve Süryani halklarına ait çok fazla ibadet yeri olduğunu biliyoruz elbet ama büyük bir kısmının neye benzediğini dahi bilmiyoruz. Sadece mimari açıdan değil tabii, bulunduğu bölgede yasayanların inanç geçmişlerinden de pek emin değiliz. İşte bu yüzden kaybedilmiş inançların da peşine düşmüş bulunduk.”

Kayıp kiliseler bölgesinde yaşayan insanların ruh hallerini de merak ettiklerini söyleyen Dicle, “Proje, ilk bakışta sadece günümüze ulaşmayan mimari yapılardan bahsediyormuşuz gibi gelebilir ancak bizim için bir o kadar önemli olan ve hatta birincil önceliğimiz haline gelen inanç geçmişleri meselesi de var” şeklinde konuştu.

Dicle, “Günümüze ulaşmayan bir kilisenin bulunduğu bölgede yaşayanlar da belgeselimizin konusu, tıpkı diğer yüzlerce köyde olduğu gibi. Bu ibadethane çevresinde yaşayan insanların gözünden orayı anlamak istiyoruz. Farklı yaş grubundakiler ile yapacağımız görüşmelerde o insanların nasıl bir ruh hali ile o yapılara yaklaştığını da merak ediyoruz” ifadelerini kullandı.

ÇEKİMLERİ 2 YIL SÜRECEK BELGESEL İÇİN KAMPANYA BAŞLATILDI

Büyük bir coğrafyada çekim yapacaklarını belirten Dicle, 2 yıl gibi bir süreye ihtiyaçları olduğunu söyledi.

"Biz sadece bir harita çıkarmanın ötesinde insan hikâyeleri de derlemiş olacağız” ifadelerini kullanan Dicle, tamamlanan belgeselin sonunda ne göreceğimize dair öngörüsünü ise şöyle dile getirdi: “Öngörünüz nedir sorusu, bu coğrafyada hemen herkesin yanıt vereceği bir soru. Şöyle ki; bu topraklarda yüzyıllardır ne yaşandığını bilmeyen yoktur. Ve bu çok uzak olmayan tarih okumasını yapabilecek herkesin rahatlıkla yanıt verebileceği bir soru. Bu yüzden belgeselin sonunda ne çıkacağını aslında bir bakıma herkes biliyor. Biz sadece kayıt altına almak istedik.”

Çekimleri geniş bir coğrafyada yaklaşık iki yıl sürecek belgesel için bir kampanya başlattıklarını belirten Şiyar Dicle, her kesimden destek beklediklerini de dile getirdi. 

Kampanyanın buradan destek verilebilir.