Bolşevikler Duma’da: Nasıl yapmalı?

"Burada, biz işçi temsilcileri, düşmanla; işçi sınıfını sömürenlerle yüz yüze duruyorduk. Bahanelere ya da parlamenter hilelere başvurmaksızın kitlelerin düşündüğü her şeyi doğrudan ve açıkça ifade etmeliydik, kitlelerin özlemlerini dile getirmeli ve mevcut rejimin temsilcilerine kitlelerin yönelttiği suçlamaları haykırmalıydık."

'Çarlık Dumasında Bolşevikler' kitabı geçtiğimiz günlerde Kor Kitap tarafından yeniden basıldı. Kitabın yazarı Badayev, 4. Duma'ya(1) seçilen 6 Bolşevik işçi vekilinden biridir. Metal işçisi yazar, Duma göreviyle birlikte pek çok işçi örgütünde ve Pravda gazetesinde Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (RSDİP)(2) Merkez Komitesi'ne bağlı olarak görevler de yürütmüştür.

Kor Kitap, "Bir asır önce yaşanmış bir deneyimi bugünlerde tekrar neden yayınlamak ihtiyacı duymuştur?". Burjuvazi tarafından bizde ve tüm dünyada işçi sınıfının bağımsız siyasetinin karşısına çıkarılan engelleri, bugünkü çalışma koşullarını düşünelim. Kapitalistler ve gericilerin iş birliğiyle oluşturdukları parlamentolarda kendi sınıflarının çıkarına tüm politikalarını… Seçim sistemlerini, barajları, siyaset yasakları, sahte oy, seçmen baskıları ve oy sonuçlarına müdahale ile hilelerini, kayyumları, ihtiyaç duymadıklarında parlamentoların feshedilmesini düşünelim. 100 yıl önceki Çarlık Rusyası ile günümüzün ortak çok yönünün olduğunu göreceğiz.

Her harekete geçtiğinde "durun, seçimi bekleyin" çağrısı ile önüne ket vurulan ya da koşullarının sadece seçimlerle düzelebileceğini düşünen, elinde oy kullanmaktan başka bir güç göremeyen, siyasetten dışlanmış ülkemiz işçi sınıfı ve sınıf politikacıları açısından da faydalanılması gereken büyük bir deneyim.

4. DUMA SEÇİMLERİ ÖNCESİNDE RUSYA’DA DURUM

Rusya işçi sınıfı, 16 saate varan ağır çalışma ve sömürü koşullarındadır. Fabrikalarda salgın hastalıklar, patlamalar, iş cinayetleri, baskılar eksik olmaz. Köylüler ise topraksızdır, açlıkla, kıtlıkla baş etmeye çalışmaktadır. Çarlık rejiminin sansür, polis takibi, gözaltı, tutuklama ve Sibirya sürgünleri koşullarında her türlü sendikal ve siyasal faaliyet ise illegal olarak sürdürülmektedir. 1910’lu yıllarda sanayileşmenin gelişmesiyle birlikte özellikle metal ve tekstil sektörlerinde işçi kitlelerinin sayısı artarken, işçi sınıfı ağır sömürü koşullarına karşı mücadele etmektedir.

DUMADA İSTENMEYEN TEK SINIF: İŞÇİ SINIFI

Büyük toprak sahipleri ve kapitalistlerin çoğunluğu sağlayamadığı ilk iki Duma vaktinden önce dağıtılmış, 2. Duma'ya seçilen Sosyal Demokrat vekiller tutuklanmıştır. 3. Duma seçimlerinden önce, özel bir seçim yasasıyla Duma’da istenilen çoğunluk güvenceye alınır. 3. Duma egemen sınıfının çıkarlarını hayata geçirebildiği için olağan süresini tamamlayan ilk ve tek Duma olur. 4. Duma seçimlerinden önce ruhban sınıfına da özel kontenjanlar açılır. Temsiliyeti istenmeyen işçi sınıfına karşı ise özel tedbirler konulur. İşçi nüfusun yoğun olduğu pek çok bölge seçime hiç dahil edilmez. Dahil edilen bölgelerde ise işçilere 6 aydır aynı işyerinde çalışıyor olmak şartı koşulmuşken, valilere seçilmiş delegelerin düşürülebilmesi yetkisi verilmiştir. Seçim sürecine katılabilen işçiler ise her an işten çıkarma, gözaltı, tutuklanma ve sürgünle karşı karşıyadır.

RUSYA İŞÇİ SINIFININ DUMADA TEMSİL MÜCADELESİ

Mücadelenin geri çekildiği 3. Duma seçim dönemine karşılık, 4. Duma seçimleri işçi sınıfının devrimci mücadeleye tekrar atıldığı bir süreçte yapılacaktır. İşçi toplantılarının Çarlık hükümetince yasaklandığı koşullarda, güvenlik için semtlerde, kır ve orman gezilerinde yapılan toplantıların gündemi sadece seçimler değildir. Bolşevikler, işçi gazetesinin önemi, hareketin durumu, örgütlenme ve mücadele sorunlarının aşılması gibi konularla birlikte Duma’nın bir kürsü olarak devrimci kullanımının önemini anlatmaktadır. Bunu yaparken, işçi vekillerinin partiye ve işçi sınıfına karşı görevlerini kapsayan politik platform etrafında adaylarını tüm toplantılarda işçilerin onayına sunmaktadırlar.

Seçim biçimi işçilerin delegeleri, delegelerin Duma’ya gidecek vekilleri seçmesi biçiminde iki aşamalıdır. Partinin yayın organı Pravda ise işçilere, seçmen listelerinin kontrol edilmesi ve 3 işçi arkadaşını ya da 3 komşuyu kazanarak Bolşevik adaylara oy vermek üzere seçime katılma çağrıları yapmaktadır.

İşçi kategorilerindeki seçimler sürerken, Petersburg valisi otuza yakın fabrika ve atölyenin seçtiği delegelerin geçersiz olduğunu açıklar. Seçimlerini güçlükle yapmışken iptal kararını duyan Putilov fabrikası ve Nevski tersanesinden 20 bin işçi bu karara karşı iş bırakarak yürüyüşe geçer. 10 gün içinde Petersburg’da bu politik grev ve gösterilere katılan işçi sayısı 70 bini bulur. Nihayetinde Çarlık rejimi "iptal edilen seçimlerin yenilenmesi, seçime hiç dahil edilmemiş başka fabrikaların da listeye eklenmesi" kararını almak zorunda kalır. Zafer kazanan işçiler "oy hakkının sınırlanmasına karşı" mücadeleyi seçim kampanyası boyunca durmaksızın sürdürürler.

Duma’da kendi politik temsilcileriyle yer alması istenmeyen Rusya işçi sınıfının ortaya koyduğu bu mücadele işçi kategorisinden tüm seçim çevrelerinde 6 Bolşevik vekilin kazanmasıyla sonuçlanır.

İŞÇİ SINIFI TEMSİLCİLERİNİN GÖREVLERİNİ BELİRLİYOR

Rusya işçi sınıfı, temsilcilerini tam anlamıyla dövüşerek seçtirmiştir. Şimdi sırada temsilcilerinin görevlerini belirlemek, yol göstermek, işçi vekillerini partinin ve kendilerinin denetimine tabi kılmak vardır. Bolşevik ilkeleri daha seçim sürecinde karar altına alan işçiler seçilen vekillerin sorumluluklarına dair deklarasyonlar yayınlar. Petersburg delegelerinin kararlarından bir bölüm şöyledir:

“Kara Duma’nın düşman kampı karşısında
İşçi sınıfının bayrağını yüksekte tutma çağrısında bulunuyoruz.
Geniş kitlelerle sürekli temas hâlinde bulunarak güç toplansın.
Rusya işçi sınıfının politik örgütüyle omuz omuza yürünsün.”

'SEÇTİRDİK, ARTIK BİTTİ' DEMEYEN MÜCADELE

4. Duma, 15 Kasım 1912 tarihinde açılır. Duma başkanlık seçimlerine katılmayı reddeden işçi vekillerinin ilk sözleri "Bizler bu kürsüyü halkın çıkarları için kullanacağız" olurken, Kışlık Saray’ın duvarlarının hemen ardındaki Petersburg işçilerinden başlayarak tüm Rusya’da 250 bin işçi büyük bir greve çıkar. Sınıfın Duma’ya etki etme mücadelesi ilk günden başlayarak Bolşevik vekillerin Rusya’nın Birinci Emperyalist Savaşa katılmasını ve savaş bütçesini onaylamayarak işçi sınıfının burjuvaziye karşı savaşı anlamına gelen "savaşa karşı iç savaş" çağrısı yapmaları nedeniyle tutuklanacakları sürece kadar devam eder.

4. Duma’da etkili bir ajitasyon aracı olarak kullanılan soru önergelerinin tamamı, fabrikalardan, atölyelerden, grev alanlarından, yani işçi toplantılarından gelir. Çarlık rejiminin suçları, seçimlerin sahteliği, sendikalara yönelik baskılar, sigorta yasası gibi bütün önergeler, vekillerin işçi sınıfına, kurtuluşun devrimle mümkün olduğu çağrılarıyla son bulur. Önergelerin görüşülmesi sırasında ise işçiler eş zamanlı olarak "sosyal demokrat grubun önergesini destekliyoruz" açıklamaları ile grev ve mitingler düzenlerler.

Bolşevik milletvekilleri karşılaştıkları her engeli Rusya işçi sınıfı mücadelesiyle aşar. Duma’daki her konuşmalarının ve önergelerinin etkisi, Petersburg işçilerinin ve onun önderliğini takip eden Rusya’nın diğer bölgelerindeki işçilerinin eylemleriyle daha da artar. "Bu mücadele öyle etkili bir şekilde yürütülüyordu ki," der yazar Badayev, "Kışlık Saray’ın içinde dahi hissediliyordu."

BOLŞEVİK VEKİLLERİN DEVRİMCİ GÖREVLERİ

Parti içindeki Menşevik tasfiyeciler, Duma grubunu partinin üstünde görerek, parti disiplinini çiğnerken Bolşevik vekiller tamamen partinin merkez komitesine bağlı kalır. Bolşevikler için Duma grubu, diğer parti örgütlerinden sadece biridir ve onların Duma dışında da devrimci mücadeleyi güçlendirme görevleri vardır. Bu nedenle işçi vekilleri Duma dışındaki tüm zamanlarını işçi basını Pravda’nın bürosunda, yeni parti örgütlerinin kurulmasında, eskilerinin yenilenmesinde, fabrikalarda, sendikalarda işçi buluşmalarında, grev ve gösterilerde, ajitasyon ve propaganda faaliyeti içinde geçirirler. İşçilerden gelen öneri ve talimatları yerine getirmek, taleplerinin formüle edilmesi, gazete aboneliği ve bağış kampanyaları örgütlemek de içinde olmak üzere devrimci faaliyetin yoğunlaşması için çalışırlar. Nihayetinde bilinmektedir ki; işçi sınıfının zaferi, Kışlık Saray’da kazanılmayacaktır.

BOLŞEVİK PARTİNİN ROLÜ VE SEÇİM TAKTİĞİ

Elbette Rusya işçi sınıfı bu gelişmeleri kendiliğinden başarmadı. Mücadele; partinin tüm birim örgütlerinden merkez komitesine, her düzeyde uyum ve karalılıkla bütünlük halinde sürdü. Parti merkezi, bütün örgüt ve üyelerine, öncelikli sanayi kentleri, fabrikalar, atölyeler ve sendikalar başta olmak üzere sınıfın tüm örgütleri içerisinde örgütlenme ve partiyi yeniden inşa etme çağrısı yaptı.

Bolşevikler, proletaryanın partisinin bağımsızlığını ortaya koyacak biçimde işçi kategorilerindeki tüm seçimlerde hiçbir anlayışla ittifak kurmadan seçimlere katılma kararı aldı.

4. Duma seçimleri için, partinin politik platformuna bağlı olarak Rusya işçi sınıfı ve köylülüğün en temel üç talebi; i) demokratik cumhuriyet, ii) 8 saatlik işgünü ve iii) büyük toprak sahiplerinin elindeki topraklara el konulması olarak belirlendi. Çarlık rejimi ve onu destekleyen kapitalistlerin ve büyük toprak sahiplerinin partileri ile proleter olmayan tüm partilere karşı teşhir ve mücadele seçim çalışmalarının temelini oluşturdu. Seçim kampanyası, devrimci propaganda ve ajitasyon faaliyeti için kullanılacaktı.

Gelişen işçi sınıfı hareketi ile bağları güçlendirmek üzere 4. Duma seçimlerinin ve işçi basının kullanılması platformunun haklılığı daha işçi kategorisindeki tüm seçimlerde Bolşevik adayların kazanması ile doğrulandı. Rusya işçi sınıfı içinde hak edilmiş bir güven kazanan Bolşevik Parti, işçi sınıfı hareketinin hızına uygun olarak her yıl konferanslar düzenleyerek, Rusya işçi sınıfı hareketinin bilimsel sosyalizmle birliğinin sağlanması sürecini, Büyük Ekim Devrimi zaferini hazırlayan atılım yıllarında adım adım yönetmiştir.

BOLŞEVİK POLİTİKALAR YÖN GÖSTERMEYE DEVAM EDİYOR

Bolşevik partinin seçimlere ve parlamentoya ilişkin tutumu, seçim taktiğini belirleme ve seçim çalışmalarını örgütleme pratiği bugünde işçi sınıfına ve partilerine yol gösterici bir birikim sunuyor.

Yine Duma’ya seçilen işçi vekillerin meclisi bir mücadele alanı olarak değerlendirmeleri, işçi sınıfının çıkarlarının kararlılıkla savunulduğu bir kürsü olarak kullanmaları ve işçi sınıfının mücadelesi ile meclisteki mücadeleyi birbirini güçlendiren temelde ele alma konusundaki tutumları bugün açısından da oldukça öğretici özellikler taşıyor.

Dolayısıyla işçi sınıfı partileri ve onların burjuva parlamentolarda yer alan temsilcileri için Bolşeviklerin Duma deneyiminin birçok açıdan zengin bir deneyim olarak bugünde güncelliğini koruduğunu söylemek abartı olmayacaktır.

Dipnotlar

1. Duma, 1905 ve 1917 yılları arasında Rus İmparatorluğu’nun yasama meclisine verilen addır.
2. “Sosyal demokrat” bugünden farklı olarak, 19. yüzyılda ve 20. yüzyıl başında sosyalist işçi partilerinin kullandığı bir siyasi terimdi.