Brezilya'da orduyla görülmemiş kriz: Komutanlar 'Siyasete karışmayacağız' diye Bolsonaro'ya kazan kaldırdı

DUVAR - Latin Amerika ülkesi Brezilya'da, önlem almayı reddederek Covid-19 salgınını derinleştiren aşırı sağcı devlet başkanı Jair Bolsonaro ile ordu arasında görülmemiş bir kriz yaşanıyor. Savunma bakanının aniden görevden alınması sonrasında üç kuvvet komutanı eş zamanlı olarak istifa etti.

Komutanların istifasında, Bolsonaro'nun ordu üzerinde kontrol uygulama girişimlerinin ve askerlere kendisine destek açıklaması yapmaları için baskıda bulunarak anayasayı ihlal etmesinin rol oynadığı belirtiliyor. Bolsonaro'yu Ocak 2019'da göreve gelmesinden bu yana en büyük siyasi kriziyle karşı karşıya bırakan gelişmeler, korona virüsü salgınında son bir günde 3 bin 780 kişi Covid-19'dan ölmesiyle eş zamanlı yaşandı.

'ORDU SİZİN ŞAHSİ GÜCÜNÜZ DEĞİL' TEPKİSİ

Brezilya Kara Kuvvetleri Komutanı Edson Pujol, Deniz Kuvvetleri Komutanı Ilques Barbosa ve Hava Kuvvetleri Komutanı Antônio Carlos Moretti Bermudez'in istifası, savunma bakanı Fernando Azevedo e Silva'nın pazartesi günü aniden görevden alınmasıyla tetiklendi. Brezilya basınına göre, esasında Bolsonaro'nun eski bir dostu ve eski bir asker olan, otoriter yönetimlere desteğini de gizlemeyen Silva, devlet başkanına 'silahlı kuvvetlerin anayasaya sadık olduğunu ve Bolsonaro'nun şahsi gücü olmadığını' söyledi; üç dakika süren bu görüşmeyle de kovuldu. Reuters'a konuşan bir kaynak da, "Bolsonaro silahlı kuvvetlerin hükümete daha fazla müdahil olmasını istiyordu. Kamuoyu önünde destek açıklamaları talep etti. Azevedo e Silva buna karşı çıktı" dedi.

'BREZİLYA TARİHİNDE BİR İLK'

Brezilya basınına göre kuvvet komutanlarıy da, salı sabahı yeni savunma bakanı Walter Braga Netto'yla ilk görüşmelerinde hararetli tartışmalar yaşayarak istifa kararı aldı. Folha de São Paulo gazetesi, Brezilya tarihinde ilk kez üç kuvvet komutanının birden bir devlet başkanıyla anlaşmazlık yaşayarak aynı anda istifa ettiğini yazdı.

Bolsonaro'nun, Kara Kuvvetleri Komutanı Edson Pujol'un görevden alınmasını daha önceden de talep ettiği belirtiliyor. Pujol, Brezilya'da ordunun politize edilmesine kamuoyu önünde karşı çıkmış, 314 binden fazla Brezilyalının ölümüne yol açan Covid-19 salgınında Bolsonaro'nun karşı çıktığı halk sağlığı tedbirleri için de baskı yapmış bir isimdi.

'ORDUDA DİRENİŞ VAR'

Estado de São Paulo gazetesinin yazarlarından Eliane Cantanhêde, son gelişmelere ilişkin yorumunda, Bolsonaro ile ordu arasında bir otoriterlik krizi yaşandığını belirtti. Savunma bakanının görevden alınması için "Bu durum bize, silahlı kuvvetlerin önemli bir kanadının -ordu, donanma ve hava kuvvetlerinin- otoriterliği, darbeleri ve anayasa ihlalini kabul etmediğini gösteriyor" diyen Cantanhêde şöyle devam etti: "Bolsonaro herkesin kendisine tabi olmasını ve ne talimat verirse bunu yerine getirmesini istiyor. Ve şimdi ordudaki birçok kişi 'Hayır efendim, bunu yapmayacağız' diyor. Bu son derece önemli çünkü silahlı kuvvetlerde herhangi bir darbe tellalığı ve Bolsonaro'nun otoriter projesine karşı direniş olduğu anlamına geliyor."

KİLİT SORU: SEÇİM SONUÇLARINI KABUL ETMEZSE 'YENİ' ORDU NE YAPACAK?

Eski sosyal iletişim bakanlarından Thomas Traumann ise yaşananları 'gerçekten tarihi' diye niteleyerek şu yorumu yaptı: "Brezilya gibi bir ülkede ve Bolsonaro'nunki gibi bir yönetimde ordu komutanını değiştirmek normal değil. Bu gerçekten ciddi bir durum çünkü Bolsonaro'nun adamlarından birinin, askeri darbe müdahale tehdidinde bulunan bir yönetimin döneminde fiilen ordunun başına geçmesi anlamına geliyor. Gerçi bu tehditlerin ne kadarının gerçek, ne kadarının siyasi tabanını ateşleme amaçlı olduğunu bilmiyoruz. Bu durum şu ana kadar söylemden ibaret kaldı. Fakat ordunun en tepesindeki ismi değiştirirseniz, bunu gerçeklik haline getirmeye bir adım daha yaklaşırsınız."

Traumann, "Eğer Bolsonaro seçimleri kaybeder ve sonuçları kabul etmezse silahlı kuvvetler ne tepki verecek? Benim için kilit önemdeki soru bu" dedi.

LULA'NIN DÖNÜŞÜ HEYECAN YARATTI

Bolsonaro'nun gelecek yılki seçimlerde yeniden seçilme umudu, eski solcu devlet başkanı Luiz Inácio Lula da Silva'nın hakkındaki yolsuzluk suçlamalarından aklanarak geçen ay siyaset sahnesine dönmesiyle ağır bir darbe aldı. Bir dönemin popüler devlet başkanı Lula'nın, 2022'deki seçimlerde adaylığını koyması yönünde ülkede büyük bir beklenti var.

Son anketlere göre, Bolsonaro'nun destek oranları yüzde 30'a düştü. Devlet başkanını salgında yaşanan trajediden şahsen sorumlu tutanların oranı ise yüzde 43.

BİR GÜNDE 3 BİN 750 KİŞİ ÖLDÜ

Brezilya'da son bir günde 3 bin 870 kişi Covid-19'dan ölürken, toplam can kaybı 314 bine yaklaştı. Ülkedeki teyit edilmiş vaka sayısı da 12.5 milyonu geçti. (DIŞ HABERLER)