Bursa'da üretici dertli: Plansız ekildi, ürünler elde kaldı

BURSA - Bu yıl çiftçilerin ektikleri ürünler tarlada kaldı. Üreticiler, mağduriyet yaşanmasının temel sebebini geçen yıl kazanç getiren ürünlerin bu yıl daha fazla ekilmesi olarak gösterdi. Yurt dışı satışlarının durması, iç piyasada arz-talep dengesizliği oluşmasına ve fiyatların düşmesine neden oldu. Çiftçiler, planlı ekimin fiyatları dengeleyebileceğini savunuyor.

Son iki yıldır çiftçiler hangi ürünü ne miktarda ekeceğini Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) ile Tarım İl Müdürlüklerine bildiriyor. Fakat çiftçinin bildirimi dışında yaş sebze-meyve üretiminde herhangi bir planlama söz konusu değil.

Çiftçilerin bu sene yaşadığı mağduriyetten dolayı planlı üretimin yapılması Tarım Bakanlığı’nın da gündeminde. Bakanlık planlı üretim konusunda bir çalışma yürütse de bu uygulamanın ne zaman hayata geçirileceği bilinmiyor.

‘ARZ İLE TALEP DENGELENİRSE FİYATLAR MAKUL SEVİYEDE BULUŞUR’

Bursa Yenişehir Belediyesi Kooperatifler Birliği Temsilcisi Hayrettin Serinol, plansız üretimin çiftçilerin karşılaştığı en büyük sorunlardan biri olduğunu belirtti. Bir önceki yıl kazanç getiren ürüne çiftçilerin yöneldiğini, bu yüzden arz fazlası oluştuğunu ve fiyatların düştüğünü ifade etti. Kooperatiflerin üretimi planlamaya çalıştığını ancak bunun sadece tavsiye düzeyinde kaldığını söyleyen Serinol, “Toplumun tüketimine göre bir planlama yapılabilse mutlaka faydası olur” dedi.

Türkiye genelinde veri tabanı oluşturulması gerektiğini söyleyen Serinol, “Çiftçinin kayıt sisteminde hangi ürünü ekeceğine dair bir beyanı var zaten. Bu beyana göre Tarım İl Müdürlükleri de yönlendirme yapabilir. Fiyatın düşmesinin sebebi arz-talep dengesizliği. Arz ile talep dengelenirse fiyatlar daha makul seviyede buluşur, bu da hem üreten hem tüketen için anlamlı olur” diye konuştu.

‘TARIMDA PLANLAMA TOPYEKÜN BİR ÇALIŞMA GEREKTİRİYOR’

Karacabey Ziraat Odası Başkanı Erhan Erdem, tarımda planlamanın tek bir kurumla yapılamayacağını, bunun topyekün bir çalışma gerektirdiğini belirtti. İstatistik Kurumu’nun verileri derlemesiyle başlayacak sürecin, Tarım, Ticaret ve Maliye bakanlıklarıyla birlikte yürütülmesi gerektiğini söyleyen Erdem, “50 senedir planlama deniliyor ama tek başına Tarım Bakanlığı’nın yapabileceği bir şey değil. Planlama, İstatistik Kurumu, Tarım Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı'nın topyekün bir çalışmayla başarabileceği bir şey. İstatistik Kurumu, son 10 yılın verilerini derleyecek, Ticaret Bakanlığı ithalat ve ihracat yönünden bakacak” dedi.

Erdem, kayıt dışılığın da bu sürecin önemli bir parçası olduğunu ve bu sorunun çözülmesiyle tarımın daha iyi seviyelere ulaşacağına inandığını söyledi.

‘DÜNYA PİYASASINDA FİYATLAR DÜŞTÜ, ÇİFTÇİ MAĞDUR OLDU’

Karacabey’de bu sene domates ve karpuza yönelen üretici umduğunu bulamadı. Karacabey’den ismini vermek istemeyen bir üretici, planlı ekimin Çiftçi Kayıt Sistemi'ne (ÇKS) dayalı olarak yapılabileceğini belirtti. Maliyetlerin yükselmesi nedeniyle kâr getiren ürünlere yöneldiklerini belirten üretici, “Maliyetler yükseldi, mısırı yurt dışından getiriyorlar, fiyat düşüyor maliyetini kurtarmıyor. Ama domateste kurtarıyor. O yüzden çiftçi kendini kurtarabileceğini düşündüğü domatese, karpuza yöneliyor” dedi.

Adana, Antalya, İzmir ve Karacabey’de aynı zamanda karpuzun hasat edilmesinin fiyatların düşmesine neden olduğunu söyleyen üretici, “Önceden Adana bitiyor Antalya başlıyordu, Antalya bitiyor İzmir başlıyordu, İzmir bitiyor Karacabey başlıyordu. Arada dengeleme fiyat oluyordu. Şimdi kuraklık, iklim değişikliği derken her yerde aynı anda oluyor ama kim ne ekmiş denetim olmuyor. 6 liraya satılan biberin kilosu bir marketin tezgahında 46 lira. Ziraat mühendislerine veya TARSİM’in eksperlerine görev verilse çiftçilerin ürünleri kaça toplanıyor, kaça satılıyor bunları araştırabilir” diye konuştu.

Çiftçilerin serbest piyasada fiyatlar iyi oluyor diye kooperatiflerle sözleşme yapmadığını belirten üretici, “Geçen sene ürünler satıldı diye çiftçi bu sene umutlandı ama hepsi kötü oldu. Önceden Rusya, Ukrayna, İran’a çok mal gidiyordu ama şimdi gitmiyor. Bu sene dünya piyasasında fiyatların düşmesi çiftçiyi her yerde mağdur etti. İncir üreticisi de ‘Kilosu 80 liraya verdiğim ürün 30 liraya düştü’ diye ağlıyor. Karadeniz’de fındıkçı, Bursa’da domatesçi ağlıyor. Bakan da bu ürünlerin hepsinin dünya piyasasında fiyatının düşük olduğunu söylüyor. Bakan, ‘Bu nedenle yurt dışına pahalı veremiyoruz, orada da ucuz, rekabet edemiyoruz’ diyor” ifadelerini kullandı.

‘PLANLI VE ÖRGÜTLÜ ÜRETİM ÜLKEYİ KENDİ KENDİNE YETEBİLEN KONUMA GETİRİR’

Yenişehir’de yeşil biber üreticilerinin mağduriyetini önlemek amacıyla toplantılar düzenleyen Yenişehir Belediye Başkanı Ercan Özel, bu yılın çiftçiler için oldukça zorlu geçtiğini belirtti. “Coğrafi işaret belgesi alan biberin piyasa değeri ne yazık ki 3 liraya kadar düşmüştü” diyen Özel, plansız üretimin sorunların temelinde yattığını belirtti. Özel, “Geçen yıl Yenişehir’de çok fazla tohumluk mısır ekilmiş ve üretilmişti. Ancak bu yıl, çiftçi tohumluk mısırı geçen yılki kadar fazla ekmedi tarlasına, onun yerine biber ekmeyi tercih etti. İhracat noktasında yaşanan sıkıntılar da ortaya çıkınca talebin az, arzın fazla olduğu bir durumla karşılaştık. Bu yıl özellikle hasat zamanının da iklim değişikliği nedeniyle erken gelmesi piyasanın oldukça düşmesini sağladı” dedi.

Özel, tarımsal kooperatiflerle birlikte planlama yaptıklarını belirterek şunları söyledi: Yenişehir’de tüm üretici örgütlerini bir araya getirerek bir “birlik” oluşturmayı hedeflediklerini söyledi. Çiftçinin de hangi ürünün kaç dönüm ekileceğini bilmesinin piyasayı dengede tutmak ve kazanç sağlamak açısından önemli olduğunu belirten Özel, “Planlı ve örgütlü bir üretim ile hem kendi kendine yetebilen bir ülke haline gelebilir, hem de Avrupa ve dünyanın en önemli tarım ürünleri ihracatı yapan ülke konumuna gelebilir. Geçtiğimiz yıllarda yaşanan pandemi, bizlere bir kez daha gösterdi ki gelecek, tarımı doğru kullanabilen ülkelerin elinde şekillenecektir.".