Bütçe başlıyor: 'Devlet krizi çözülmeden ekonomi çözülemez'

ANKARA - Meclis Genel Kurulu’nda 12 gün kesintisiz sürecek bütçe mesaisi başlıyor. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilen 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi’nin görüşmeleri 6 Aralık Pazartesi gününden 17 Aralık’a kadar sürecek. 

CHP VE HDP LİDERLERİ KÜRSÜDE OLACAK

Genel kuruldaki bütçe görüşmelerinde ilk gün bütçenin geneli üzerinde gruplar adına konuşmalar yapılacak. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın 2022 yılı bütçe sunumuyla başlayacak görüşmelerde CHP adına Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu, HDP adına ise Eş Başkanlar Pervin Buldan ve Mithat Sancar kürsüye çıkacak. Görüşmelerde AK Parti grubu adına Grup Başkanvekili Numan Kurtulmuş ve İstanbul Milletvekili Nurettin Canikli, MHP grubu adına Grup Başkanvekilleri Erkan Akçay ve Levent Bülbül konuşacak. İYİ Parti adına konuşmaları Grup Başkanvekilleri Müsavat Dervişoğlu ve Engin Usta yapacak. Büyük Birlik Partisi Genel Başkanı Mustafa Destici ve Demokratik Bölgeler Partisi’nden Salihe Aydeniz de 10 dakika boyunca bütçeye ilişkin konuşacak. 

‘TÜRKİYE KARA PARA AKLAMA MERKEZİ HALİNE GELDİ’

CHP tarafından hazırlanan muhalefet şerhi 401 sayfadan oluştu. Tüm bakanlıklarla ilgili sorunları tespit ederek çözüm önerilerine yer veren CHP şerhinde, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine ilişkin eleştiriler dile getirildi. Yeni sistemle siyasi hesap verilebilirlikle beraber mali hesapverilebilirliğin de ortadan kalktığı ifade edilen şerhte, “AKP yönetimindeki Türkiye; bir yolsuzluklar, uyuşturucu ticareti ve kara para aklama merkezi haline gelmiştir" denildi. 

Merkez Bankası’nın 128 milyar dolarının buharlaştığı, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun mafyadan ayda 10 bin dolar alan siyasetçiyi kamuoyuna açıklamayarak suçluyu koruduğu ifade edilen şerhte, “Kendilerine geçici olarak emanet edilmiş kamusal görev ve sorumluluklarına (Türk Ceza Kanunu’nun ilgili hükümleri anlamında) ihanet eden ve suç işleyen siyasetçi ve bürokratlar, bir gün mutlaka adil yargılanma hakkı ilkelerine saygı çerçevesinde yargılanacaklardır" ifadelerine yer verildi.

‘DEVLET KRİZİ ÇÖZÜLMEDEN, EKONOMİK KRİZ ÇÖZÜLEMEZ’

Türkiye’nin üç krizi aynı anda yaşadığını, bunların ekonomik kriz, devlette yönetim krizi olduğunu ve bu durumların pandemiyle birlikte ağırlaştığını belirten CHP şerhinde, “Devlet krizi çözülmeden, ekonomik kriz çözülmez” denildi. Türk lirasında son yıllarda yaşanan değer kaybının Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde artarak devam ettiği belirtilen şerhte, “Yeni sisteme geçildiği 9 Temmuz 2018 tarihinde 4,62 TL olan ABD Doları 3 Aralık 2021 tarihi itibarıyla serbest piyasada 13.50 TL’ye çıkmıştır. 40 aylık bir süre sonunda paramızın değeri yüzde 290 dolaylarında değer kaybetmiştir” ifadelerine yer verildi. 

NORMALLEŞME YOLUNDA ATILMASI GEREKEN ADIM PARLAMENTER SİSTEME GERİ DÖNÜŞ

AK Parti’nin “Partili Cumhurbaşkanıyla” hukuk alanında yapabileceği en büyük reformun, “Bizzat yürürlükteki Anayasa’ya uymaya başlamak” olduğu ifade edilen ana muhalefet şerhine göre, AK Parti her yıl konjonktürel siyasi ihtiyaçlarla hukuk reformunu gündeme getirdi fakat bu reformların içini hiçbir zaman demokratik hukuk devleti standartlarına göre doldurmadı. 

10 maddede etkili hukuk ve yargı reformu için gerekli koşulları sıralayan CHP’ye göre, normalleşme yolunda atılması gereken ilk adım cumhurbaşkanının parti genel başkanlığından çekilmesi. Devleti temsil ve hükümet yetkilerinin birbirinden ayrılması gerektiğini ifade eden CHP, yargı bağımsızlığı ve normlar hiyerarşisinin sağlanması, parlamenter sisteme geri dönülmesi, anayasal kamuoyunun oluşturulması, hâkim ve savcılık atamalarında saydamlık ve mevzuatı OHAL düzenlemelerinden arındırmak gerektiğini ifade etti. 

‘KATILIMCI OLMAKTAN UZAK BÜTÇE’

HDP hazırladığı 240 sayfalık muhalefet şerhinde 2022 yılı bütçesi, “Sarayın Değil Halkın Bütçesi” başlığıyla eleştirildi. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin kriz üretmekten başka bir işe yaramadığını, partili cumhurbaşkanının tüm kurumları talimatla yönettiğini ve tüm yetkilerini “faşizmin kurumsallaşması için” kullandığını savunan HDP Türkiye’nin yaşadığı ekonomik sorunların temelinde sistemin bulunduğunu ifade ederek şunları kaydetti:
“Ortaya çıkan durum kötü ekonomi ve devlet yönetiminden kaynaklı iki farklı Türkiye tablosudur. Bir tarafta devletin tüm imkanlarından faydalanan bir vurgun çetesi, diğer tarafta kronik ve derinleşmiş yoksulluğun içinde yaşam mücadelesi veren milyonlar var. Bütçe sarayın tercih ve kararları doğrultusunda şekillenmiştir. Katılımcı olmaktan uzak, anti-demokratik bu süreç sonucu halkın talepleri değil; savaş ve çatışmayı körükleyen, iktidar ve sermaye gruplarını gözeten, dolayısıyla eşitsizliği derinleştiren ve toplumsal adaleti sağlamaktan uzak tercihler kazanmıştır.”

‘TOPLUMUN GELECEĞİ İPOTEK ALTINA ALINIYOR’

HDP şerhine göre 2022 bütçesinde güvenlik harcamalarına ayrılan pay toplamda 246 milyar lirayı aştı, toplam bütçe ödeneklerinin yüzde 20’sini buldu. Bütçenin harcama kalemleri büyük oranda faiz ödemeleri, garanti ödemeleri ve KÖİ’lerden (kamu-özel işbirliği) oluşuyor. 
HDP’nin hazırladığı şerhte 2022 yılı bütçesine yönelik, “Asgari ücretin net 5 bin TL’ye yükseltilmesi ve vergiden muaf olması”, “En düşük emekli maaşının 4 bin TL olması”, “Üniversite öğrencilerine karşılıksız aylık 2 bin TL bursun sağlanması” ve “Emeklilikte yaşa takılan tüm vatandaşların emekli olabilmesi” gibi öneriler de yer aldı. 
Vergi ve gelir adaletini sağlamak adına da adım atılması gerektiğini ifade eden HDP, “ÖTV, KDV gibi dolaylı vergiler kaldırılması, asgari ücret vergiden muaf tutulması ve temel gıdadaki vergilerin de kaldırılmalı veya düşürülmesi gerektiğini belirtti.

BÜTÇE TAKVİMİ

Bütçe takvimine göre açılış, kapanış ve 2022 Yılı Merkezi Bütçe Kanunu Teklifi'nin maddeleri üzerindeki görüşmeler 4 gün sürecek. Kamu idarelerinin bütçe ve kesin hesapları üzerindeki görüşmeler ise 8 turda ele alınacak. Buna göre;

• 7 Aralık Salı günü TBMM, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Gençlik ve Spor Bakanlığı,
• 8 Aralık Çarşamba günü Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı,
• 9 Aralık Perşembe günü Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı,
• 10 Aralık Cuma günü Tarım ve Orman Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Savunma Bakanlığı,
• 11 Aralık Cumartesi günü Sağlık Bakanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,
• 12 Aralık Pazar günü Milli Eğitim Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı,
• 13 Aralık Pazartesi günü Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı,
• 14 Aralık Salı günü Cumhurbaşkanlığı bütçeleri görüşülecek.

Görüşmeler 17 Aralık Cuma günü yapılacak kapanış konuşmalarıyla tamamlanacak. Bütçe kapanış görüşmesinde de siyasi parti grupları son sözlerini söylerken Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay da eleştirileri yanıtlayacak.