Büyük ekonomi olacağız derken nasıl zirveden aşağı kayıp fakirleştik?

Bir Öğretmenler Günü daha geride kaldı. Tabii değişen bir şey yok. Yıllar önce bir öğretmen arkadaşım vardı. O zaman da öğretmenler geçinemiyordu. Yaz tatillerinde, çalışmadığı zamanlarda ek iş yapıyordu. Pazarcılık yapıyordu. İç çamaşırı satıyordu. Sordum:

-Nasıl satıyorsun?

- Ne var bunda, bu da iş… Kafama geçiriyorum iç çamaşırını bağıra bağıra satıyorum.

Çok gülmüştüm, ağır politika muhabbetleri yaptığım öğretmen arkadaşımın pazardaki bu halini hayal edince…

Bakmayın, “güldüm” diyorum ama çok da düşündürücü, üzücü bir durum.

Hâlâ da devam ediyor. Eğitim-İş Sendikası’nın 16 bin öğretmen ile yaptığı araştırmaya göre, ek iş arama ihtiyacı hisseden öğretmen oranı yüzde 91, öğretmenlik mesleği ile ilgisi olmayan ek iş yapanların oranı ise yüzde 17…

Bizim arkadaş bu yüzde 17’lik kesimdendi…

ÖĞRETMENLERİN YÜZDE 60’I MESLEĞİ BIRAKMAYI DÜŞÜNÜYOR

Öğretmenlerin yüzde 94’ü giyinme masraflarını, yüzde 90’ı çocuklarının eğitim masraflarını karşılayamıyor, yüzde 90’ı kredi kartı borcunu ödeyemiyor, yüzde 93’ü maaşının düşüklüğü nedeniyle psikolojik sorunlar yaşıyor.

Geliri giderinden az olanlar yüzde 62, her ay borç para arayanların oranı yüzde 43, mesleği bırakmayı düşünenlerin oranı yüzde 60 ve yüzde 83’ü yoksulluk sınırının altında hane gelirine sahip.

TÜRKİYE’NİN FAKİRLEŞMESİNİN ÖYKÜSÜ; TRİLYON DOLARDAN 800 MİLYARA

İşte yine fakirleşmeyi yazdık. Türkiye şu son yıllarda uygulanan ekonomi politikaları nedeniyle müthiş fakirleşiyor. 2013 yılında trilyon dolarlık ekonomi olmaya ramak kalmış iken, bugün 800 milyar dolarlık bir ekonomiyiz.

Bu faiz politikasının, yaşanmakta olan döviz krizinin bir sonucu…

Evet, küresel krizler, sorunlar var; doğrudur. Ama Hindistan’a bakalım mesela; 2013’te 1.8 trilyon dolardan 2021’de 3.2 trilyon dolarlık ekonomi olmayı başardı.

Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) Ekim ayında yayımladığı ve son olarak güncellediği Dünya Ekonomisinin Görünümü (WEO) 2022 raporuna ve buna bağlı veri dizilerine göre, 2021 yılında 817.5 milyar dolarlık Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) ile dünyanın 20'nci büyük ekonomisi olduk.

Hatırlarsınız; bir zamanlar, “2023’te dünyanın ilk 10 ekonomisi arasına girme” muhabbeti vardı. Olacak iş değildi zaten…

Ama şu var; 2013 Türkiye’nin zirvesiydi… O yıl GSYİH’mız 957.5 milyar dolara ulaşmıştı ve dünyanın 16’ıncı büyük ekonomisiydik. Endonezya’yı, Suudi Arabistan’ı, Hollanda’yı geçmiştik. Onlardan daha büyük ekonomiydik. 2021’de bu ülkelerin hepsi bizim üzerimizde.

DOĞRU EKONOMİ POLİTİKALARI OLAN GÜÇLÜ EKONOMİLER ARAYI NASIL AÇIYORLAR?

2013’te Güney Kore ile aramızda ekonomik büyüklük bakımından 410 milyar dolar varken, 2021’de 990 milyar dolar fark var. O zaman sıralamada aramızda 4 basamak vardı, şimdi 10 basamak var. Doğru ekonomi politikaları olan güçlü ekonomiler arayı işte böyle açıyorlar.

Bizim gibi kötü örnekler de var. Brezilya… Orada da popülist liderler sayesinde 2.47 trilyon dolar olan ve 7'nci sırada yer alan ülke ekonomisi, 2021’de 1.6 trilyon dolar ile 13'üncü sıraya indi.

Aşağıdaki tablolardan 2013 ve 2021’de ülke ekonomilerinin nerelerden nereye geldiğini inceleyebilirsiniz.

KİŞİ BAŞI GELİRDE 9 YILDA YÜZDE 23 FAKİRLEŞTİK, KOMŞULAR BİZİ NASIL GEÇTİ?

Gelelim kişi başı gelire… 2013 yılında kişi başı GSYİH’mız 12 bin 490 dolar ile zirvede iken, 2021’de 9 bin 650 dolara indik. 2020’de ise 8 bin 610 dolara kadar gerilemiştik.

2013’teki zirveye göre, 2 bin 840 dolar fakirleştik. Türkiye’nin her bir vatandaşı dokuz yılda neredeyse dörtte bir, yüzde 23 oranında gelir kaybına uğradı.

Döviz krizinin başladığı 2018 yılında önemli bir uluslararası refah göstergesi olan kişi başı 10 bin doların altına indik ve gelecek yıl da bu seviyeye çıkmamız zor. IMF’ye göre 2023’te kişi başı GSYİH, 9 bin 960 dolar olacak.

Biz böyle fakirleşirken, birçok ülke zenginleşiyor. Komşularımıza bakalım; Bulgaristan ve Romanya… Evet, Avrupa Birliği (AB) üyesi oldular, onun da katkısı var ama 9 yılda kişi başı gelirleri yüzde 50’nin üzerinde arttı.

Bulgaristan’ın 2013’te 7 bin 700 dolar olan kişi başı geliri 2021’de 11 bin 750 dolar oldu. Romanya ise, kişi başı gelirini son 9 yılda 9 bin 530 dolardan 14 bin 790 dolara çıkardı. Biz, 9 bin 650 dolardayız, hatırlatıyorum…

Diyeceksiniz, onlar AB üyesi oldular, yardımlar, fonlar vs. zenginleştiler. Aynı dönemde (2013-2021) Güney Kore’nin kişi başı milli geliri 27 bin 180 dolardan 35 bin dolara çıktı. “Fakir” Hindistan 1 bin 450 dolardan 2 bin 280 dolara, son dönemde atılım yapan Gürcistan, 4 bin 620 dolardan 5 bin 10 dolara çıktı.

DÜNYA EKONOMİSİNDE BEKLENTİLER OLUMLU YÖNDE, ENDEKSLER YÜKSELİYOR

Dünya ekonomisine bakacak olursak, geçen hafta olumlu bir hava vardı. Merkez bankalarının korkulduğu oranlarda faiz artırımlarına gitmeyeceği beklentileriyle, Avrupa'da endeksler 6 haftadır art arda yükseliyor. İngiltere'de ve İspanya'da endeksler son 3 ayın en yüksek seviyesine çıktı.

ABD'de Dow Jones endeksi haftayı yüzde 1.8, S&P 500 de yüzde 1.5 yükselişle kapadı. ABD Merkez Bankası'nın (FED) daha düşük oranlarda faiz artırımlarına gideceği ve Çin'de Merkez Bankası'nın bankalar için zorunlu karşılık oranını 25 baz puan düşürmesi beklentilerin olumluya dönmesine neden oldu.

KARA CUMA’DA ONLINE SATIŞLAR 9 MİLYAR DOLAR İLE REKOR KIRDI

ABD’de Şükran Günü’nden sonra gelen ilk cuma günü olan ve 'Kara Cuma' olarak bilinen indirimli alışveriş gününde, online satışların 9 milyar dolar ile rekor kıracağı beklentisi de tüketicilerin ekonomiye olan güveninin göstergesi olarak yorumlanıyor.

Bu hafta ise, bazı FED yetkilerinin konuşmaları ile ABD'de GSYİH verisinin ikinci gözden geçirmesi yakından izlenecek. Ayrıca, imalat sanayi endeksi, tüketici güven endeksi ve kişisel gelir ve harcamalar verileri de açıklanacak. Euro Bölgesi'nde ise enflasyon verileri açıklanıyor. Enflasyonda olası bir düşüş olumlu havaya daha da destek verecek. Ayrıca, Türkiye'nin yanı sıra Kanada, Hindistan, Brezilya ve İsviçre üçüncü çeyrek büyüme verilerini açıklayacak.