CHP'den 'iktidarın 2021 karnesi' raporu: Türkiye birçok listede sonda

Ogün Akkaya

ANKARA- CHP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Fethi Açıkel Başkanlığı’ndaki CHP AR-GE Bilim Platformu, uluslararası kurum ve kuruluşların veri ve endekslerinde Türkiye’nin durumunu inceledi ve bir rapor hazırladı. Raporda, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun ‘Türkiye’nin beş sorunu’ olarak sıraladığı sorunlarla birlikte liyakatsizlik ve 'kurumsal imha' sorunları 13 başlık altında merkeze alındı. 

Rapora dair açıklama yapan Açıkel, “Bu kapsamlı çalışmanın sonucunda milletimizi, yaygın yoksullaşmanın ve kurumsal yıkımın eşiğine getiren tek kişilik hükümet sisteminin 20 yıllık karnesini vermiş olduk" dedi. 

'TÜRKİYE YARGIYA VE MAHKEMELERE GÜVEN SIRALAMASINDA 129. SIRADA'

Raporun “Demokrasi, Temel Hak ve Özgürlükler Buzul Çağına Geriledi” başlıklı bölümünde Türkiye’nin 2021 Dünya Adalet Projesi Endeksi’ne göre durumu değerlendirildi. Rapora göre Türkiye, Madagaskar, Angola, Mali gibi ülkelerin gerisinde kalarak hukukun üstünlüğü sıralamasında 128 ülke arasında 117. sırada yer aldı. Aynı zamanda dahil olduğu Orta Asya ve Doğu Avrupa bölgesindeki 14 ülke arasında ise son sıraya düştü ve benzer gelire sahip 40 ülke arasında ise 38. sırada yer aldı. Türkiye ayrıca 2011 yılında 167 ülke arasında yargı sistemine ve mahkemelere güven sıralamasında 53. sırada yer aldı. Türkiye, 2021 yılına gelindiğinde ise aynı listede 129. sıraya düştü.

ERİŞİME ENGELLENEN İNTERNET SİTESİ SAYISI 467 BİNE ULAŞTI

Raporda ayrıca Türkiye’nin Hükümet Kısıtlamaları Endeksi’ne göre son 10 yılda 18 sıra birden gerileyerek 2021’de 167 ülke arasında 157. sırada bulunduğu bilgisine de yer verildi. Gazetecilerin durumunun da değerlendirildiği raporda Sınır Tanımayan Gazeteciler’in Türkiye’deki basın özgürlüğüne ilişkin verileri hatırlatıldı. Buna göre Türkiye, basın özgürlüğü konusunda 2002’de 100. sıradayken, 2021’de 153. sıraya geriledi. Ayrıca 2015 yılında erişime engellenen internet sitesi sayısı 80 bin 533 iken bu sayı Aralık 2020 tarihi itibariyle beş kat artarak 467 bin 11 oldu. Erişim engellemeleri, içerik kaldırmalar, sosyal medya kaynaklı tutuklamalar gibi kriterleri merkeze alarak, Freedom House tarafından hazırlanan İnternet Özgürlüğü 2021 Raporu’na göre ise Türkiye, 100 puan üzerinden sadece 34 puan aldı ve geçen yıllarda olduğu gibi bu yıl da “özgür olmayan ülkeler” kategorisinde yer aldı.

‘TÜRKİYE’DEKİ GERÇEK İŞSİZ SAYISI 97 ÜLKENİN NÜFUSUNDAN FAZLA’

Raporun “Ekonomik Yoksullaşma, Eşitsizlik ve Borç Krizi Derinleşti” bölümünde ise Türkiye’nin ekonomik durumu değerlendirildi. Türkiye’nin gerçek işsiz sayısının 97 ülkenin nüfusundan fazla olduğu belirtilen kısımda, Türkiye’nin OECD ülkeleri 25-64 yaş grubunda işgücüne katılım oranı en düşük olan ülke olduğu belirtildi. Türk lirasının gelişmekte olan ülkelerin para birimleri arasında Arjantin pesosundan sonra en fazla değer kaybeden para birimi olduğu, Türkiye’nin dünya enflasyon liginde 185 ülke arasında en yüksek enflasyona sahip 11. ülke konumunda yer aldığı bilgisi de raporda yer alan veriler arasında yer aldı.

‘AK PARTİLİ YILLARDA EN AZ 28 BİN 380 İŞÇİ HAYATINI KAYBETTİ’

Raporda yer alan bir başka veriye göre Türkiye, 36 OECD ülkesi içerisinde Ekim 2021 itibarıyla gıda enflasyonu en yüksek ülke oldu. Enerji maliyetleri konusunda da ise en yüksek enflasyona sahip 6. ülke konumunda yer aldı. Raporun emekliler ile ilgili veri kısmında “Saray rejiminin yok saydığı düşük ücretli emekliler ve emeklilikte yaşa takılanların artmasına neden olan mevcut emeklilik sistemi, Mercer, CFA İnstitute Global tarafından 2021 yılında yapılan çalışmaya göre, 43 sistem arasında 39. sırada yer alarak, en kötü emeklilik sistemlerinden biri olarak kabul edilmektedir” değerlendirmesi yapıldı.

İş cinayetleri konusunda ise AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılının Kasım ayından 2021 yılına kadar en az 787 çocuğun iş kazası sonucu hayatını kaybettiği bilgisine yer verilirken, “AK Partili yıllarda en az 28 bin 380 işçi hayatını kaybetti” denildi.

‘DIŞ POLİTİKADA İTİBARSIZLAŞMANIN SOMUT ÖRNEĞİ’

Raporda Türkiye’nin Mali Eylem Görev Gücü (FATF) tarafından gri listeye alınması da kendisine yer buldu. Raporda bu konuya ilişkin ”Türkiye, kara para aklama ve terörizm finansmanı gibi ciddi uyarılara kulak asılmaması ve gerekli önlemlerin alınmaması yüzünden büyük bir itibar kaybı yaşamaktadır. AKP iktidarında, bakanlık döneminde rüşvet ve yolsuzluk iddiaları ile gündeme gelen AKP’li bazı siyasetçiler, Türkiye Cumhuriyeti Devletini temsil etme görevi verilerek Büyükelçi atanmıştır. Ülkemizin kurumlarına ve ulusal itibarına büyük zarar veren bu atamalar; dış politikadaki itibarsızlaşmanın somut bir örneği olmuştur” değerlendirmesi yapıldı.

'41 OECD ÜLKESİ İÇERİSİNDE AYRIMCILIĞIN EN ÇOK OLDUĞU ÜLKE'

Raporun “Toplumsal Kutuplaştırma Siyaseti Yüzünden Toplumsal Barış Zedeleniyor. Kimliklere, Yaşam Tarzlarına Hoşgörüsüzlük ve Kadına Şiddet Sorunu Tırmanıyor” bölümündeki verilere göre ise Türkiye, Avrupa’daki 25 ülke içerisinde en barışçıl olmayan ülke konumunda yer aldı.

Diğer verilere göre Türkiye; Ayrımcılığa karşı yasal önlemler ve toplumsal hoşgörü gibi kategorilerle hesaplanan “kişisel özgürlükler” sıralamasında 154. sırada yer alırken, 41 OECD ülkesi arasında ayrımcılığın en çok olduğu ülke konumuna geldi. Türkiye ayrıca dini özgürlükler sıralamasında ise 163 ülke arasında 149. sırada yer aldı. Türkiye, 2020 yılında AİHM’de Rusya’dan sonra aleyhine en çok başvuru yapılan ülke olurken, 115 ülke arasında azınlıkların en çok tehdit altında olduğu 35. ülke olarak gösterildi. Suç oranları, şiddet içerikli gösteriler, komşu ülkelerle gerilimli ilişkiler, istikrarsız siyasi ortam gibi alt başlıklarla belirlenen Toplumsal Güvenlik sıralamasında ise 163 ülke arasında 144. sırada, güvensiz ülkeler arasında yer aldı.

'DEVLET FAALİYETLERİNİN DENETLENEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN SONUNCU SIRADA'

Raporun “Kurumlar Yıkılarak, Liyakat Düzeni Tamamen Çökertiliyor” başlıklı veri değerlendirmesi kısmında ise Türkiye, hâkim ve savcı atamalarını tarafsızlık ve liyakat esaslarına göre yapma konusunda en kötü 5. OECD ülkesi oldu. 2021 Kurumlara Güven Endeksi’nde ise 90. sırada yer aldı.
Konuya ilişkin yapılan değerlendirmede ise “AKP iktidarında, Kamu İhale Kanunu 200’e yakın kez değiştirilmiş, Sayıştay ve MASAK’ın denetim fonksiyonları zayıflatılmış, Teftiş Kurulları etkisizleştirilmiştir. Vatandaşların, STK’ların ve diğer kuruluşların, devletin faaliyetleri ile ilgili hesap vermesi üzerinde etki sorgulama imkânı açısından yapılan değerlendirmeye göre Türkiye, 4,39 puanla 41 OECD ülkesi içinde sonuncu olmuştur” ifadelerine yer verildi.