CHP'li Çakırözer: Kurdaki artış yüzünden 5 televizyon, 900 gazete kapandı

DUVAR - CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, 2021 Basın Özgürlüğü Raporu’nu yayımladı. Raporda, döviz kuru artışından basın kurumlarının da etkilendiği ve 5 televizyon yaklaşık 900 gazetenin kapandığı belirtilerek, şunlar kaydedildi:

“Kurdaki artış nedeniyle aralık ayında en az 5 televizyon kanalı süresiz ya da geçici olarak yayınlarını durdurmak zorunda kaldı. Gazete kâğıdı Türkiye’de üretilmediği için dövizdeki tırmanış ulusalda ve Anadolu’da gazeteleri kapanma noktasına getirdi. Kâğıt ve baskı maliyetlerini karşılayamayan gazeteler sayfa sayılarını azaltırken, Anadolu’nun birçok yerinde gazeteler hafta sonu çıkmama ve yayın günlerini azaltma kararı aldı. 1800 olan gazete sayısı son beş yılda 900’e düştü. Bu durum işsiz gazeteci sayısını da arttırdı.”

Çakırözer’in raporunda geçtiğimiz yıl gazetecilerin yazıları, yorumları, paylaşımları nedeniyle en az 475 kez hakim karşısına çıktığı, 36 gazeteciye 80 yıl hapis cezası verildiği açıklandı. “Basın kuruluşları ve gazetecilere yönelik fiziksel saldırı ve baskı da arttı” denilen raporda, en az 31 gazetecinin haber takibi sırasında gözaltına alındığı ve 105 gazetecinin ise fiziksel şiddet, engelleme ve tehditle karşı karşıya kaldığı belirtildi.

HABERLERE ERİŞİM ENGELİ

Raporda haberlere gelen erişim engellerine de değinilerek, “Sezgin Baran Korkmaz ve Türkiye Varlık Fonu Genel Müdürü ile ilgili tweetlerin yanı sıra İYİ Parti ve CHP’li milletvekillerinin sosyal medya paylaşımları ile haberlerinin de aralarında bulunduğu en az 163 farklı içeriğin bulunduğu yüzlerce haber ve sosyal medya paylaşımı erişime engellendi. Yılın son aylarında, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin AKP tarafından yönetildiği dönemden kalan borçları nedeniyle belediyenin hesaplarına haciz işlemi uygulatan inşaat şirketiyle ilgili 120 habere erişim engelli getirildi” denildi.

'HALKIN HABER ALMA HAKKINI YOK ETTİ'

Çakırözer rapora ilişkin yaptığı değerlendirmede, “Gazetecilerin nefesi kesildi. Görevini yapan gazeteciler ölümle tehdit edildi. 2021’de erişim engellemeleri yolsuzluk, istismar, kadın cinayetleri, rüşvet gibi birçok gerçeğin üstünün örtülmesi için kullanılırken; gazetecilerin cezaevine girmesi, haber yapmasının engellenmesi kadar haberlere getirilen erişim engelleri de basın özgürlüğü ve halkın haber alma hakkını yok etti” diye gazetecilere yönelik baskının halkın haber alma hakkını da ilgilendirdiğini açıkladı.

'BASINI ENGELLEMEK İÇİN GENELGE'

Rapordan satır başları şöyle:

"Protestolarda ses ve görüntü kaydını almasını engellemek amacıyla Nisan ayında çıkarılan Emniyet Genel Müdürlüğü genelgesi, Danıştay tarafından yürürlüğünün durdurulduğu aralık ayına kadar basın özgürlüğünü ve halkın haber alma hakkını kısıtlamak için sonuna kadar kullanıldı.

1 Mayıs eylemlerini, basın toplantılarını, kadına şiddet protestolarını, onur yürüyüşünü, Boğaziçi Üniversitesi’nde atanan rektöre yönelik protestoları izlemek isteyen gazeteciler genelge gerekçe gösterilerek engellendi. İstanbul’daki Onur Yürüyüşü’nü takip eden AFP foto-muhabiri Bülent Kılıç boğazına basılarak, ters kelepçe ile gözaltına alındı.

FOX, Halk TV ve Reuters muhabirlerine yangın bölgesinde akreditasyon engeli getirildi. Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un Marmaris ziyaretini takip eden BirGün gazetesi muhabiri Sarya Toprak’ın, köylüler ile kamuya açık olarak yapılan görüşmeleri kayıt altına alması engellendi. FOX muhabiri Barış Kaya, AKP Sözcüsü Ömer Çelik'in basın toplantısına alınmadı. Cumhuriyet, FOX TV ve Anka Haber Ajansı muhabir ve kameramanlarının Anıtkabir’de 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı dolayısıyla düzenlenen töreni takip etmesi Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından akreditasyon gerekçesiyle engellendi.

Ankara’da sokak röportajı yapmak isteyen gazeteciler Büşra Taşkıran ve Öznur Değer polis tarafından engellendi. Yine sokak röportajı yapan 3 ‘youtuber’, ‘Kendine Muhabir’ hesabının sahibi Hasan Köksoy, ‘İlave TV’nin sahibi Arif Kocabıyık ve ‘Sade Vatandaş’ın sahibi Mehmet Koyuncu, gözaltına alındı ardından ev hapsi ile cezalandırıldı.

Gazeteciler tazminat davaları ile sindirilmek susturulmak istendi. Demirören Grubu’nun Doğan Grubunu satın alırken Ziraat Bankası’ndan çektiği kredileri haberleştiren gazete ve gazetecilere tazminat davaları açıldı.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (BDDK) suç duyurusu üzerine İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, aralarında gazeteciler Şeref Oğuz, Alican Uludağ, Emin Çapa, Mustafa Sönmez’in de bulunduğu 26 kişi hakkında soruşturma başlattı.

AKP iktidarı önceki yıllarda olduğu gibi 2021’de de gerçeklerin ortaya çıkması ve halkın haber alma hakkı için çaba gösteren basın yayın kuruluşlarına resmi kurumlar eliyle ve dolaylı yollardan baskı altında tuttu. İktidarın kanal yönetimine yaptığı baskı sonucu yayın hayatına son vermek zorunda kalan Olay TV’de çalışan 180 medya emekçisi işsiz kaldı.

Basın İlan Kurumu (BİK) yerel ve ulusal gazetelere yüzlerce gün resmi ilan kesme cezası verdi. BİK yargı kararına rağmen, Saygı Öztürk’ün 2 köşe yazısı için, gazeteye resmi ilan kesme cezası verdi. Cumhuriyet Gazetesi’ne 74 günü 2021’de olmak üzere, 2 yılda 129 gün ilan kesme cezası verildi. BirGün’e sadece Eylül ayında tam 22 gün ilan kesme cezası uygulandı. 2019 yılından bu yana 835 gündür ilan alamayan Evrensel Gaztesi’ne toplamda 103 gün ilan kesme cezası verildi. AYM, Basın İlan Kurumu’nun Korkusuz Gazetesi’ne verdiği ‘ilan kesme’ cezasını 'İfade ve basın özgürlüğü ihlali' olarak değerlendirerek Anayasaya aykırı buldu. Bu karara rağmen, aynı ay içinde gazetelere ceza yağdırmaya devam eden BİK, Birgün Gazetesi’ne 2, Evrensel Gazetesi’ne 5 gün ilan kesme cezası verdi.

2021 yılında da RTÜK televizyon kanallarına ceza yağdırdı. RTÜK üyesi İlhan Taşçı’nın hazırladığı rapora göre, Halk TV’ye 23, TELE 1’e 21, FOX TV’ye 15, KRT’ye 8, Habertürk’e 4 olmak üzere iktidarı eleştiren kanallara 21 milyon 500 bin lirayı tutan toplamda 71 ceza verdi. İktidar yanlısı kanallar ise, 100 bin şikayete rağmen hiç ceza almadı. RTÜK Halk TV'de yayımlanan bir programda söylenen ‘Cemo’ türküsünü “terör örgütü propagandası” sayarak Halk TV’ye 3 kez program durdurma cezası ve idari para cezası verdi.

Temmuz ayında Cumhurbaşkanı imzasıyla yayınlanan kamuda tasarruf tedbirleri genelgesi kapsamında kamu kurumlarına gazete alımının yasaklanması gazetelerin satış ve ilan gelirlerini olumsuz etkiledi. Genelge ile, kamu kurum ve kuruluşlarının basını izleme ile ilgili birimleri ve kütüphane dokümantasyon merkezleri hariç günlük gazete alımı ve ilan vermesi yasaklandı.” (ANKA)