Türkiye’de son yıllardaki birçok seçim için “kader seçimi” denildi ama sistem değişikliğinin ardından yapılacak 2019 seçimi bu ifadeyi fazlasıyla hak ediyor. “Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi” adı verilen yeni sistemin resmen yürürlüğe gireceği kasım 2019 seçimi Türkiye için yeni bir dönemin kapısını açacak.
Bu “kader seçimi” için 16 Nisan referandumu akşamından itibaren konuşulmaya başlandı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın sık sık altını çizdiği gibi artık başarı çıtası yüzde 40-50 değil yüzde 50+1. Bu durum parçalı olan muhalefetin referandumda olduğu gibi ortak hareket etmesini, tek bir aday etrafında buluşmasını zorunlu kılıyor.
Ana muhalefet partisi CHP’den gelen açıklamalarda, her ne kadar “aday ismi için daha çok erken” denilse de kulisler cumhurbaşkanlığı seçimine dair senaryolarla dolu. Önce Adalet Yürüyüşü, ardından Adalet Kurultayı’nda kulak verdiğimiz bazı senaryoları paylaşalım.
Referandum sürecinde CHP’nin adalet temalı eylemlerinde muhafazakar camiadan dikkat çeken katılımlar oldu. İlk öneriyi onlardan aktaralım. Bu görüşe göre adalet eylemlerinde farklı siyasi eğilimleri bir araya getiren CHP, Cumhurbaşkanlığı seçimine de bu eğilimleri yansıtan bir “koalisyon” ile girmeli. Konuşulan formülasyona göre Cumhurbaşkanı adayı CHP’li ise Cumhurbaşkanı Yardımcıları HDP, Akşener liderliğindeki yeni parti, Saadet Partisi ve sol gruplardan olmalı. Bu isimler mümkünse ortaklaşılan siyasi partilerin liderleri olsun. Seçim öncesi Cumhurbaşkanı adayı ile birlikte Cumhurbaşkanı Yardımcıları da kamuoyu ile paylaşılsın. Kulislere göre böyle bir birlikteliğin yaratacağı sinerji matematiksel toplamdan da fazlası olur.
Yine kulislerden edindiğimiz bir başka bilgiye göre, cezaevinde bulunan HDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş da kendisini ziyarete gelen bazı CHP milletvekilleri ile benzer bir öneriyi paylaştı. Demirtaş’ın görüşü de üzerinde ortaklaşılan Cumhurbaşkanı adayının yanı sıra Cumhurbaşkanı Yardımcılarının da seçim öncesi belirlenip kamuoyuna ilan edilmesi yönünde. Demirtaş’ın önerisine göre Cumhurbaşkanı Yardımcıları siyasi parti temsiliyetlerine göre değil, farklı toplumsal kesimleri temsiliyetine göre belirlenmeli. Cumhurbaşkanı Yardımcılarından biri muhafazakar, biri azınlık gruplardan, biri kadın olmalı.
Her iki senaryoya göre de belirlenecek 4-5 kişilik “koalisyon”un üstleneceği temel görevi Türkiye’yi parlamenter çoğulcu sisteme yeniden taşımak için gerekli adımları atmak olacak. Bu görev de seçim öncesi ana vaat olarak kamuoyuna açıklanacak.
Birbirine yakın iki senaryo da Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turuna dair. Birinci turda yüzde 51 bulunmayınca 2 hafta sonra 2. tur seçimi yapılacak. Ancak her iki senaryoda da tüm gücün ilk turda yapılacak seçime verilmesi gerektiği belirtiliyor.
Ancak bugün yapılan tartışmalara bakılırsa tüm partiler ilk tura kendi adayları ile girecek. Yeni sisteme göre aday olmak da kolay değil. Cumhurbaşkanı adayı göstermek için ya Meclis’te grubunuz olmalı ya da 100 bin seçmenin imzası gerek. Bu durumda CHP ve HDP’nin aday çıkarmasının önünde engel yok ama Akşener grubu ve Saadet Partisi için Cumhurbaşkanı adayı çıkarmak daha zorlu bir süreç olacak.
Akşener’in yeni parti kurma sürecine katılan Koray Aydın, "2019'da çok adaylı bir seçim göreceğiz. Ve böyle bir tabloda Erdoğan'ın ilk turda şansı yok. Akşener'in kazanacağına inanıyorum" derken Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu da aday çıkarmayı düşündüklerini söyledi. Birinci turda yüzde 51’in yakalanamayacağını düşünen Karamollaoğlu da AK Parti tabanından oy alması bakımından Milli Görüş çizgisinde bir adayın daha etkili olacağı görüşünde. Ancak seçim süreci netleştikçe planların değişme ihtimali de bulunuyor.
Bu arada özellikle CHP’de konuşulan ortak adayla ilgili hiç isim vermedik. Bugüne kadar CHP’nin adayı olarak İstanbul Milletvekili İlhan Kesici, Eskişehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen konuşulan isimler oldu. Kılıçdaroğlu ise aday olmayacağını söyledi. Adalet Kurultayı’nda konuştuğumuz bazı CHP’lilere göre ise aday belli. CHP’nin 2019 seçimlerinde Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu olacak.
Erken seçim olmazsa Cumhurbaşkanlığı seçimine kadar daha çok senaryo konuşacağız.