Cumhurbaşkanı adaylarına 'maliyet' uyarısı!

DUVAR - Anayasa değişikliğiyle gelen, 100 bin imza toplanarak cumhurbaşkanı adayı önerme sisteminin, noter aracılığıyla yapılması durumunda 15 milyon liralık dev bir masraf ortaya çıkabilir. Bu 100 bin imzanın nasıl toplanacağına ilişkin arayış ise devam ediyor. Siyasi partilerin delegeleri, kongreye gitmek için noter yoluyla imza topluyor. Benzer bir yöntemin uygulanması durumunda da imza toplamanın milyonluk bir maliyeti ortaya çıkıyor.

Referandumda kabul edilen Anayasa değişikliğine göre, Cumhurbaşkanlığı’na, siyasi parti grupları ile en son genel seçimlerde toplam oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5’ini alan siyasi partiler aday gösterebilecek. Bunun yanı sıra en az 100 bin seçmenden imza toplayan kişiler de Cumhurbaşkanlığı’na aday olabilecek. Gazete Habertürk'ten Saliha Çolak'ın haberine göre 100 bin imzanın nasıl toplanacağına ilişkin yöntem üzerinde arayış devam ediyor. Siyasi partilerin olağanüstü kongre çağrıları noter aracılığıyla toplanan imza ile gerçekleştiriliyor. Siyasi partilerde kongrenin olağanüstü toplanmasını isteyen delegeler, notere giderek imza veriyor.

TEK NOTERDE Mİ OLACAK ÜLKE GENELİNDE Mİ?

Bu nedenle seçim barajı, ittifaklar gibi konuların yanı sıra siyasi kulisler, “imzanın milyonluk maliyeti”ne ilişkin ayrıntıların da ortaya çıkmasını bekliyor. Bu konudaki belirsizlik ya da soru işaretleri, Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin yasayla ya da Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikte giderilecek.

100 bin imzanın “noter şartı olması halinde” Ankara’da bir noterde mi, yoksa ülke genelinde her seçmenin kendi bölgesindeki noterde mi onaylanacağına ilişkin ayrıntılar da çıkarılacak yasa veya yönetmelikle belirlenecek. Tek noterin görevlendirilmesinin işin yokuşa sürülmesi anlamına geleceği değerlendiriliyor. “Siyasetüstü” aday için Ankara’da bir notere Türkiye’nin değişik yerlerinden gelip imza vermenin çok maliyetli olacağı kaydediliyor.

AZERBAYCAN'A DA BAKILACAK

Cumhurbaşkanı adayının bu yöntemle belirlenmesi durumunda, 15 milyon TL’ye kadar bir masraf kaleminin ortaya çıkabileceği hesaplanıyor. Bu konuda çalışma yapan kaynaklar, “Noter tarifelerinde bu spesifik işleme ilişkin bir kalem henüz yok. Buna benzer bazı işlemler için noterler 60 TL’ye kadar masraf çıkarıyor. Bu işlemin özelliği nedeniyle daha yüklü bir tarife söz konusu olabilir. Kişi başına en fazla 150 TL’ye kadar çıkabilir. Tabii, bunun altında bir fiyat da belirlenebilir” bilgisini veriyor. Kişi başına en fazla 150 TL belirlenmesi durumunda 100 bin imza için 15 milyon TL’lik noter masrafı gündeme gelecek. Konuyla ilgili çalışma yapan kaynaklar, “Belli sayıda imza ile aday belirleme uygulaması Azerbaycan’da bulunuyor. Bu süreçte Azerbaycan’a da bakılacaktır” dedi.

2018’DE SEÇİM OLASILIĞI

Kabine değişikliğinin ardından siyasi kulislerde, 2019 yılında yapılması öngörülen Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerine yönelik senaryolar ve olası gelişmeler de konuşulmaya başlandı. AK Parti’nin bu seçimleri 2019 yılını beklemeden 2018’in sonbaharında yapabileceği ve böylece 2019 Mart ayındaki yerel seçime, genel seçimin rüzgârıyla girebileceği kulislerde güçlü biçimde dile getirilmeye başlandı. Bu doğrultuda olası bir erken seçim için siyaset yönünü uyum düzenlemelerine çevirdi. Uyum kapsamında Seçim ve Siyasi Partiler Yasaları ile Cumhurbaşkanı Seçim Yasası’nda da değişiklik yapılacak.

100 bin imza ile aday olunabiliyor

Anayasa’nın 101. maddesinde Cumhurbaşkanı adaylığı ve seçimi şöyle tarif ediliyor:

“Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.

Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüzbin seçmen aday gösterebilir.

Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer. Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir.

İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilir. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenir.

Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin diğer usul ve esaslar kanunla düzenlenir.”