DEDAŞ’tan sadece halk değil, çalışanı da şikayetçi

Fatma Keber

URFA - Urfa başta olmak üzere sürekli elektrik kesintileri ve çiftçilerin protestolarıyla gündeme gelen Dicle Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’nde (DEDAŞ) işçiler de hak kaybına uğradıkları söylüyor.

Urfa, Batman, Mardin, Diyarbakır, Siirt ve Şırnak’ın elektriğini sağlayan özel şirket DEDAŞ bölgede kaçak kullanım, ödenmemiş faturalar gibi gerekçeleri öne sürerek bölgede toplu elektrik kesintileri yapıyordu. Bir mahallede ödenmemiş faturaları tahsil edemeyince tüm mahallenin elektriğini kesen şirket, elektrik enerjisi ile kuyulardan su çekilen Urfa’da protestoların da odağında olmuştu.

Ancak şirketten şikayetçi olan yalnızca halk değil. Şirket bünyesinde çalışan işçiler; düşük ücret, verilmeyen tazminat, ikramiye ve banka promosyonlarının gasp edilmesi, sendikaya üye olmalarının engellenmesi gibi pek çok hak ihlali yaşadıklarını anlatıyor. İşçiler, şirketin taleplerini karşılamaması halinde iş bırakma eylemine gidebileceklerini söylüyor.

‘ÖRGÜTLENDİĞİMİZDE YETKİLİLER BİZİ TEHDİT EDİYOR’

Baskı kurulduğu ve işsiz kalma tehdidi nedeni ile isim vermek istemeyen işçilerden A. Y, “DEDAŞ bizim hakkımızı yiyor.  Bizim en doğal hakkımız olan sendika hakkımızı kendilerine sunduk ama onlar bizim kurduğumuz ve içerisinde 3 bin kişinin olduğu sosyal medya grubu araştırdılar. ‘Bu grubu kim kurmuş, kim öncülük yapıyor’ diye soruyorlar, bulurlarsa işten çıkaracaklar. Biz hakkımızı talep ediyoruz” diyor.

Ağır ve tehlikeli koşullarda çalıştıklarını vurgulayan A. Y., buna rağmen aldıkları ücretin düşük olduğunu hakları için örgütlendiklerinde ise şirket yetkilileri tarafından tehdit edildiklerini söylüyor.

A.Y., tazminat haklarının ne şekilde gasp edildiğini şu sözlerle anlatıyor: “Elektrik akımına kapılan birçok arkadaşımız var, şirket onların tazminat hakkını vermiyor. Bize diyor ki, ‘aranızda toplayın.’ Biz zaten zar zor geçiniyoruz, biz de vicdanen mecburen toplamak zorunda kalıyoruz. Çalışırken sakat kalan personeli asgari ücretle depolarda çalıştırıyor. Oysa o elemana mesleki iş görmezlik raporu vermen gerekiyor, iş görmezlik maaşı vermen gerekiyor. Böyle şirket olur mu?”

Sendikanın hakları olduğunu söyleyen A.Y., işverenden yana tavır sergileyen sendikaları da eleştiriyor ve örgütlenecekleri sendikanın işçiden yana bir sendika olması gerektiğini belirtiyor.

‘ŞİRKET SORUMLULUK ALMIYOR’

6 ilde 3 bine yakın işçi ile iletişime geçtiklerini ve ulaşacakları daha fazla işçi olduğunu aktaran A.Y., DEDAŞ’ın elektrik kesintilerine ilişkin ise şunları anlatıyor: “Can güvenliğimiz de yok. Bizleri elektriği kesmemiz için köylere gönderiyorlar. Son aşamada jandarma geliyor da canımızı kurtarıyoruz. Bu konuda DEDAŞ hiçbir şekilde sorumluluk almıyor. Elektrik kesmek için gittiğimiz köy ya da ilçelerde ‘başımıza bir şey gelir mi?’ korkusuyla yola çıkmak ayrı bir dert.”

’11 BİN 500 LİRA MAAŞ ALIYORUZ’

Aynı kaygılarla ismini vermek istemeyen işçi A. K. ise Ağır çalışma koşullarına rağmen düşük ücret aldıklarını ifade ediyor: “11 bin 500 lira maaş alıyoruz. Bir de sürekli şirket banka değiştiriyor ve banka promosyonlarımız da maalesef bize vermiyor. İkramiyemiz de yok.”

Koşulların iyileştirilmesi için şirkete taleplerini sunduklarını söyleyen A.K., “Eğer şartlarımız iyileştirilmez, muhatap olacağımız kimse kalmazsa oturma eylemine gideceğiz.  Yani sahaya çıkmayacağız” diyor.

Pek çok bölgeye gittiklerini, iş ayakkabılarının, iş kıyafetlerinin sürekli yıprandığını ve yenilerini kendi paraları ile almak zorunda kaldıklarını aktaran A.K., “Mesela merkez ekibiyiz ama Harran'a gidiyoruz, oraya ayrı bir ekip çıkartmıyor şirket. Oradaki arkadaşımız 60-70 lira yol parasını sürekli kendi cebinden veriyor” diye anlatıyor.

Ayrıca A.K., resmi tatil olan 15 Temmuz’da da çalıştıklarını ve şirketten mesai haklarını istediklerinde ise reddedildiklerini sözlerine ekliyor.

‘DEDAŞ, KENDİ İŞÇİLERİNE KÖLE MUAMELESİ YAPIYOR’

CHP Urfa Milletvekili Mahmut Tanal, DEDAŞ’ın hizmet verdiği 6 ilde çalışan işçilerin ağır ve tehlikeli iş statüsünde çalışmalarına rağmen hak ettikleri ücreti alamadıklarını belirtiyor.

DEDAŞ’ın kendi personeline köle muamelesi yapıp sömürdüğünü vurgulayan Tanal, işçilerin karşı karşıya olduğu sorunları şöyle ifade ediyor: “DEDAŞ’ta arıza, onarım ve bakım personeli olan işçiler, asgari ücretin yüzde 10’u üzerinde maaş veriliyor. DEDAŞ çalışanlarının şu ana kadar aldıkları aylık maaş net, 10 bin 410 TL. Belirlenen asgari ücrete göre yeni maaşlarda sadece yüzde 10’luk bir artış olacak. DEDAŞ’ın kendi çalışanlarını sömürmesi, sadece maaş üzerinden olmuyor. İşçilerin banka promosyonunu da şirket kendine alıyor. İşçiler vardiyalı çalışmalarına rağmen, vardiya tazminatı verilmiyor. İşçilere kıdem tazminatı da ödenmiyor. Emekçilerin yemek ve yol yardımlarında kesintiye gidiliyor. Sürekli arazide araç kullanan işçilere herhangi bir şoförlük ücreti de ödenmiyor. Gece gündüz demeden görev yapan işçilere, mesailer de düzgün verilmiyor. Ağır ve tehlikeli işte çalışıp canlarını tehlikeye atan emekçilerin mesai saati, 34 TL. DEDAŞ, kendi çalışanlarını ikramiyeden de mahrum bırakıyor.”

DEDAŞ’ın işçilerin herhangi bir sendikaya üye olmalarını da engellediğini söyleyen Tanal “Sendikal haklar, anayasal güvence altındadır. DEDAŞ, işçilerin sendikal haklarını engelleyerek anayasayı çiğnemektedir” ifadelerini kullanıyor.

‘MAAŞ YETMEDİĞİ İÇİN İŞÇİLER EK İŞLERDE ÇALIŞIYOR’

Maaşları yetmeyen DEDAŞ çalışanlarının, izin günlerinde özel elektrik işlerinde çalışmak zorunda kaldığını dile getiren Tanal, şöyle devam ediyor: “DEDAŞ, ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırdığı emekçilere, insan onuruna yaraşır düzeyde ücret vermiyor. Emekçiler de mecburen izin günlerinde, paydoslarda gidip özel elektrik işlerinde çalışıyor. Özel işlerde çalışırken hayatını kaybeden emekçilerimiz oluyor.”

Tanal, DEDAŞ işçilerinin, asgari ücretin en az yüzde 60’ı üzerinde maaş, banka promosyonu, 6 ayda 1 maaş ikramiyesi, devletin belirlediği yol ve yemek ücreti, sendikal haklar gibi taleplerinin karşılanması gerektiğini söylüyor.

‘İŞÇİLER EVLERİNE EKMEK GÖTÜRMEK İSTİYOR’

Emek Partisi Urfa İl Başkanı Cemalettin Özmen ise ülkenin içinde olduğu ekonomik krizi anımsatarak “DEDAŞ işçileri, sendikalı olmak için bir araya geliyor. Ekonomik krizin yaşandığı zor günlerde işçiler sendikalı olup evlerine ekmek götürmek istiyorlar ama bunu işveren kabul etmiyor. Kendilerini işten atmak ile tehdit ediyor” diye anlatıyor.

İşçilerin birlik olup direnmesi gerektiğini vurgulayan Özmen, sivil toplum örgütlerini ve siyasi partileri işçilerin yanında durmaya çağırıyor.

Elektrik kesintilerine de dikkat çeken Özmen şunları diyor: “2023 yılındayız, hala elektrik kesintisi yaşıyoruz. O yüzden işçilerin direnmekten başka şansları yok. Bizler de onların yanında olacağız elimizden geldiğince, ses olmaya çalışacağız.”