Deniz Kâşifi’nin yeni rotası Akdeniz

DUVAR- Türkiye'de ilk kez kullanılan ve bilimsel çalışmalara destek olmak üzere ODTÜ bünyesindeki Deniz Bilimleri Enstitüsü’ne teslim edilen “Deniz Kâşifi” adlı insansız su altı planörü glider cihazı, Marmara’nın ardından Türkiye-KKTC arasındaki bölgede araştırma yapmak üzere suya indi.

Türkiye İş Bankası ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin (ODTÜ) denizlerdeki kirliliği önleyebilmek hedefiyle hayata geçirdikleri proje kapsamında,  “Deniz Kâşifi”, ODTÜ’ye bağlı Deniz Ekosistem ve İklim Araştırmaları Merkezi’nin (DEKOSİM) mevsimsel olarak yılda 4 kez gerçekleştirdiği seferlere katılacak. Aynı zamanda derin denizlerde daha kapsamlı bir şekilde ölçüm yapacak ve veriler toplayacak.  

AKDENİZ'DE 20 GÜN

Ayrıntılı ve yüksek çözünürlüklü ölçüm çalışması gerçekleştirecek olan "Deniz Kâşifi", Akdeniz'de yaklaşık 20 gün boyunca kalacak. Bu çalışmada, Doğu Akdeniz’de ilkbahar sonu ve yaz başında düzenli olarak gerçekleşen iki doğa olayının daha iyi anlaşılması amaçlanıyor.

Cihaz, iklim değişikliğinin denizlerdeki olumsuz etkileri başta olmak üzere yüksek veri ihtiyacı duyulan sorunların tespiti, takibi, çözüm önerileri geliştirilmesi ve gerekli tedbirlerin alınabilmesi için veri topluyor. 

Deniz altında gemiden bağımsız olarak belirlenen bir rotada 100 güne kadar sürekli ölçüm yapabilen cihaz, yüzeyden bin metre derinliğe kadar inip çıkarak ilerliyor. 

Her salınımın sonunda yüzeye çıktığında topladığı verileri uydu sistemi üzerinden bilim insanlarına aktarabilen cihazın üzerinde denizlerdeki sıcaklık, tuzluluk, oksijen, klorofil, bulanıklık gibi su kolonunun özelliklerini ölçebilen çok çeşitli sensörler bulunuyor.

MARMARA'DA BULGULARA RASTLANDI

İlk araştırma keşfini 12-16 Ocak 2023 tarihleri arasında Marmara’da yapan cihaz, bu keşifte İstanbul Boğazı’ndan Marmara'ya giren akıntının yarattığı değişiklikler ve doğu batı yönündeki oksijen dağılımı dahil su kolundaki değişimleri inceledi. Yapılan inceleme ve elde edilen sonuçlar şu ifadelerle paylaşıldı:

"Keşifte, Boğaz akıntısının 24 saat içinde gücüne göre üst ve alt suyu karıştırarak üst suda sıcaklık ve tuzluluk değişimlerine neden olduğu gözlemlendi. Daha önce modellerle tahmin edilen ve uydudan sinyali görülen bu durum, ilk kez gerçek zamanlı ve yerinde ölçümlerle detaylı bir şekilde ortaya konuldu. Bu değişiklikler, zaman içerisinde tür çeşitliliğinin azalması, besin bulmada zorluk ve deniz canlılarının göç etmesi gibi pek çok soruna neden olabilir.

Doğu-batı ekseninde uzanan kesitte ise ölçümlerin kış aylarında gerçekleştirilmesine ve oksijen çözünürlüğünün yüksek olmasına rağmen batıdan doğuya gittikçe alt tabakadaki oksijenin çok hızlı azaldığı görüldü. Kesitin özellikle batı kısmında kalan bölümünde döngüsel akıntılarla (girdaplar) güney baseni alt suyuna ciddi bir taze su eklendiği anlaşıldı. Bu durum, Marmara dip suyunun kirlilik, iklim değişikliği gibi dış baskılara karşı direncini artırıyor. Ancak yazın başlamasıyla bu durumun ortadan kalktığı da biliniyor." (HABER MERKEZİ)