Deprem enkazı işçileri öldürüyor: Kayda geçmiyor

Burcu Özkaya Günaydın

HATAY - Hatay’da depremin dokuzuncu ayında yıkım ve enkaz kaldırma çalışmaları devam ediyor. Yıkma, toplama, demir ayıklama, ayıklananların kamyonlara yüklenerek enkaz toplama alanına götürülmesi gibi işleri yapan çok sayıda firma var ve enkaz kaldırma çalışmaları geçici de olsa birçok işçiye istihdam alanı oldu.

Bununla birlikte deprem bölgesinde yıkım ekiplerinde çalışan işçilerden iş esnasında ölen ya da yaralanan sayısı da azımsanmayacak seviyede. Deprem bölgesinde çalışan yıkım ekiplerinin sorunlarını, ölüm ve yaralanmaların nedenlerini Toplu İş Makinaları ve İş Kamyonları Operatörleri Sendikası (TİMOSEN) Başkanı Ahmet Sert ile konuştuk.

‘ÖNLEM ALINMADI, ÖLÜMLÜ KAZA OLDU’

Deprem bölgesinde yıkım ekibinde yer alan ondan fazla işçinin çalışmalar esnasında yaşanan kazalardan dolayı hayatını kaybettiğini, kayda geçmeyenlerle beraber bu rakamın daha fazla olduğunu söyleyen Sert, bir ay önce Hatay’da yıkım esnasında yaşanan kazanın göz göre göre geldiğini söyledi. Sert bunun nedenini şöyle anlattı: “Bir ay önce Hatay’da bir meslektaşım vefat etti. Kazadan bir hafta önce orayı Hatay Vali Yardımcısı, Antakya Kaymakamı, Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığı (YİKOP) Müdürü’yle ziyaret ettim, buradaki sorunu anlattım. Önlem alınmadığı için kaza göz göre göre geldi diyebiliriz.”

Tüm deprem bölgelerini gezdiği  için sorunları da yakından takip eden Sert, yaşanan kazaların en büyük nedeninin yönetmeliklerin uygulanmaması olduğunun altını çizdi. Yıkımın tehlikeli olduğunu, iş makinesi operatörlüğünün uzman olmadan yapılabilecek bir iş olmadığını aktaran Sert, bu işi sahanın tüm sorunlarını bilen, üniversite bitirmiş, gerekli yerlerden operatörlük belgesini almış kişilerin yapması gerektiğini söyledi.

Birçok şirketin operatörlük belgesi olmadan eleman çalıştırdığını söyleyen Sert, şu iddialarda bulundu: “Deprem bölgesinde yıkım, toplama çalışması yapan onlarca şirket var. Bu şirketler yüksek maaşlara rağmen eleman bulmakta zorlanıyor. Çünkü asbestten tutun sakat kalmaya kadar birçok tehlike var. Şu an deprem bölgesinde operatör olarak çalışanlar ağırlıklı olarak belgesi olmayanlar, yabancı uyruklular ve madde bağımlıları... Çünkü bu bölgede çalışma şartları çok ağır. Kimse dayanamıyor. Madde bağımlıları daha rahat çalışıyor. Bu çok tehlikeli. Yıkım esnasında çok tehlikeli hareketler yapıyorlar, bunu da sosyal medyada ‘gurur verici’ şekilde paylaşıyorlar. Bu tür hareketler sağlıklı bir zihniyetle yapılan hareketler değil” şeklinde konuştu.

‘MUTFAK BIÇAĞI İLE CERRAHİ AMELİYAT YAPILIYOR’

Yine en önemli sorunlardan biri ekipman. Özellikle deprem bölgesinde inşaat malzemeleri çok önemli. Bina yıkımında kullanılan makine ile normal bir inşaatta kullanılan makine aynı değil. Fakat hiçbir deprem bölgesinde buna dikkat edilmiyor. Yapılanın adeta mutfak bıçağı ile cerrahi ameliyata girişmek olduğunu söyleyen Sert, bölgedeki ekipmandan yetersizliğinden çalışan işçiye dek yaşanan sorunları CİMER dahil birçok yetkili yere yazılı olarak ilettiğini; hiçbir soruna çözüm bulunmadığını kaydetti.

Sert ayrıca, valiliklere bağlı YİKOP müdürlüklerinde çalışanların ve deprem bölgesine görevlendirilen valilerin hem tecrübeli hem de bölge hakkında bilgi sahibi ve yönetme otoritesine sahip olmamasından kaynaklı problemlere çözüm bulmada da sorun yaşandığını aktardı.

Deprem bölgesinde çalışan da yaşayan da yoğun asbest tehlikesi altında. İş makinesi operatörleri asbeste birinci derece maruz kalan grupta yer alıyor. Sürekli deprem bölgesinde çalışan operatörlerde ciddi sağlık sorunları olduğunu dikkat çeken Sert, Cumhurbaşkanı ve yetkililerin, “Enkazlar bir an önce kalkacak” şeklinde söylemleri olduğunu, bu açıklamaların bu işi yapan operatörlerin şartları gözetilmeden yapıldığını belirtti. Sert, gece-gündüz çalışan operatörlerin kimse tarafından düşünülmediğinin altını çizdi.

‘OPERATÖRLER HİZMETİ DURDURURSA HAYAT DURUR’

İş makineleri operatörlerinin birinci derece ölüm grubunda olduğunu ifade eden Sert, “İş makinesi operatörleri hastane yapar, ev yapar, havaalanı yapar, öldükten sonra mezar kazar hizmet verir, yani yaşam boyu ihtiyaç duyulan bir meslek alanı. Ne devletin ne vatandaşın aklına geliyoruz. Operatörler bir gün hizmeti durdursa hayat durur. Doğumdan ölüme kadar hayatınızda iş makinesi operatörü var. Yıllardır en ücra köşelerde çalışmamıza, birçok iş cinayeti yaşanmasına rağmen adımız, yaşadığımız sorunlarımız duyulmadı. Biz artık hem deprem bölgesinde hem de deprem bölgeleri dışında yaşadığımız sorunlarımız duyulsun, çözüm bulunsun istiyoruz” dedi.

Sert, başta deprem bölgesi olmak üzere yıkım yaparken dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıraladı:

- Bina Yıkım Müteahhitlerinin Sınıflandırılması Yönetmeliği, Bina Yıkım Yönetmeliği, Toz Kontrol Yönetmeliği ve Çevre Koruma Yönetmeliği’ne uyulması gerekiyor.

- 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile 4857 Sayılı Çalışma Kanunu’na riayet edilmeli.

- Tecrübeli, deneyimli ve işinde uzmanlaşmış firmalar ve işçilerle çalışılması gerekiyor. Her firmanın yıkım ve enkaz kaldırma işlemleri yapmasına müsaade edilmemeli.

- Yıkım ve enkaz kaldırma işlemlerinin bir an önce bitirilmesi konusunda idarenin baskı yapmamalı.

- Belgesiz ve ehliyetsiz personel çalışmasına müsaade edilmemeli.

- Sahada madde bağımlısı işçi çalıştırılmamalı, işe alımdan önce detaylı sağlık kontrolü yapılmalı.