Dersim Katliamı anması: Torunları, dedelerinin mezarları başında mum yakmak istiyor

Duygu Kıt

DERSİM - Dersim Emek ve Demokrasi Platformu çağrısıyla Seyit Rıza Meydanı’nda düzenlenen 4 Mayıs Tertelesi anma programına Dersim Belediyesi, Dersim Dernekleri Federasyonu, ADEF, ABF, AABK, PSAKD, DAD, Dersim Emek ve Demokrasi Platformu, Alevi Kültür Dernekleri, Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Dernekleri, Yeşil Sol Parti Milletvekili Adayı Ayten Kordu, Yeşil Sol Parti Diyarbakır Milletvekili Adayı Azad Barış, HDP Diyarbakır İl Eş Başkanı Gülistan Atasoy, CHP Dersim Milletvekili Adayı Hüsniye Karakoyun ve çok sayıda kişi katıldı.

Dersim Emek ve Demokrasi Platformu adına konuşma yapan Ergin Tekin, "Dersim Katliamı'nı, katliam başlamadan önce özellikle Osmanlı’dan bu yana başlayan bir süreç olarak değerlendirmelidir" dedi.

Dersim Dernekleri Federasyonu Başkanı Özkan Tacar ise "Torunları, dedelerinin mezarları başında mum yakmak istiyor, biz sesimizi duymanızı istiyoruz" diye konuştu.

Dersim Alevi Dernekleri adına konuşan Zeynel Kete, "Niye Dersim? Etnik yapı muteber değildi. İnanç olarak muteber değildi. Dil olarak muteber değildi" ifadelerini kullandı.

Pir Sultan Abdal Kültür Derneği (PSAKD) Genel Başkanı Cuma Erçe de "Dersim’e seferler olabilir ama asla zaferler olmayacak. Bundan sonra da akın akın buraya geleceğiz" derken, Yeşil Sol Parti adayı Ayten Kordu "Tarihsel bir süreçteyiz, tarihsel rolümüz var. Hep beraber tek adamı devireceğiz. Öncelikle Dersim isminin iade edilmesi için çalışacağız" şeklinde konuştu.

Açıklamada talepler şu şekilde sıralandı:

- Resmi özür dilensin.
- Dersim 1937/38/39 sürecine dair bütün arşivlerin ve hakikatin tamamı kamuoyuyla paylaşılsın.
- Katledilenlerin yakınlarının itibarlarını ve haklarını iade eden resmi bir açıklama yapılsın.
- Kayıpların (çocuk-kadın-yaşlı) nerede oldukları araştırılsın, öldürülenlerin kimliklerinin tespiti için araştırma yapılsın.
- Dersim ismi ve eski yerleşim yeri isimleri geri verilsin.
- Seyit Rıza ve idam edilenlerin mezar yerleri açıklansın.
- Dersim Katliamı soykırım olarak tanınsın.

Konuşmaların ardından açıklamaya katılanlar Seyit Rıza Meydanı’ndan Munzur Çayı'na yürüdü. Yürüyüş sırasında Veli Yıldız yol boyunca katliamı anlatan ağıtlar yaktı. Yürüyüşün sonunda mumlar yakıldı, dualar edildi, Munzur'a karanfiller bırakıldı.

Ne olmuştu?

Dersim Katliamı'nın başlangıcı kabul edilen ve "Tunceli Tedip ve Tenkil Harekatı" olarak bilinen 4 Mayıs 1937 Bakanlar Kurulu Kararı’nın üzerinden 86 yıl geçti. 4 Mayıs 1937, TBMM’de Bakanlar Kurulu "Dersim Tenkil Kararları" adında çıkan özel kararname ile Dersim Tertelesi’nin resmi başlangıç tarihi kabul ediliyor.

Resmi verilere göre; 13 bin 160 kişinin öldürüldüğü, 11 bin 818 kişinin sürgün edildiği askeri harekat 1938’in sonuna kadar sürdü. Binlerce sivilin hayatını kaybettiği, binlerce insanın sürgün edildiği, yüzlerce köyün boşaltılıp yakıldığı, yüzlerce kız çocuğunun kaybedildiği katliamın sonunda Seyit Rıza ve oğlunun da aralarında olduğu Dersim’in önde gelen aşiret liderleri Elazığ'daki Buğday Meydanı’nda idam edildi.