Di peqilkên avkî yên kapsûlbûyî de lêkolînên pêlên ultrasonîk

Ayşenûr Ozel

Gava em dibêjin pêl, yekser pêlên behran tên bîra me. Bêguman pêl tenê pêlên avê nînin. Ji xeynî pêlên avê pêlên dengan jî hene. Ew dengên em dibihîzin bi pêlan tên û digihîjin guhê me. Em pêlên dengan wekî pêlên mekanîk bi nav dikin. Pêlên mekanîk jî hewceyî cihekî madeyî ne. Wekî din deng nagihîje guhê mirovan. Bihîstin bi giştî bi veguhertina pêlên dengî yên li hewayê ye. Di nav nîşanên (signal) ceyranî (elektrîkî) de pêvajoyek pêk tê, di guh de dest pê dike û di mêjî de diqede.

Beriya wê pêvajoya bihîstinê pêl tên digihîjin perdeya guhan. Ev pêlên em dibêjin pêlên dengî ne. Pêlên dengî sê cure ne; pêlên dengî yên tên bihîstin, pêlên dengî yên înfrasonîk, pêlên dengî yên ultrasonîk. Em pêlên dengî yên tên bihîstin bêguman dikarin bibîzin. Ev deng di navbera 20 Hz û 20000 Hz frekansan de ne. Di nav sînora bihîstinê ya dengan de ye. Pêlên înfrasonîk di bin sînora bihîstinê de ne. Wekî mînak pêlên erdhejê. Frekansa pêlên ultrasonîk jî ji 20 KHz frekansan zêdetir e û di ser sînora bihîstinê de ne. Em nikarin van dengan bibibîzin. Dirêjahiya pêlên ultrasonîk kurt e ji ber vê hêza wan a têdeçûyînê gelek e. Di valahiyê de tev nagerin. Enerjiya wan zêde ye û bêyî enerjiyeke zêde ji wan kêm be dikarin bigihîjin cihên dûr. Di cihekî homojen de bi lezeka neguherbar tevdigere. Gava di nava tiştekî de derbas dibin zêde tîn derdixin. 

 Li gorî encama lêkolîna zanistvanên zanîngeha Tsukubayê ji bo belavbûna pêlên ultrasonîk a ji peqilkên avkî yên kapsûlbûyî  hevkêşeyeke teorîk derketiye. Dibînin, derdora peqilkên avkî tengtir bikin ji bo rind nasîna tevgerên pêlên dengî gelekî grîng e. Bi vê xebatê madeyên kontrast bi pêş de bixin û dîmengirtina ultrasonan jî nûjentir û pêşdatir be. Ultrason di warê tenduristiyê de bi cîhekî mezin digire. Ji bo dîmengirtinê di her qada tenduristiyê de ultrason tê bikaranîn. Him ji bo bîjîjkan rêbaza herî rind û hêsan e him jî tu zirara wê tune ye. Ultrasonîk di lênihêrîna tenduristî ya nûjen de bûye amûreke  girîng. Ji bo bîjîjk li ser nexweşiyan biaxivin bi ewlehî dîmenan digire û dibe alîkar. 

Ev teknolojî bi şandina pêlên frekanszêde û di navbera tiştên tîrbûna wan cuda ye li vedengan (eko) guhdarî dike. Li gorî dema vegerîna vedengan kompîter dîmenan ji nû ve çêdike. Lê belê yek ji kêmasiyên sereke yên ultrasonîkê kontrasta wê kêm e. Ev jî dezavantajek e. mîna peqilkên mîkro, bikaranîna madeyên kontrast ên ji bo ekokardîograman û şopandina kezebê ye. Têgihiştineke teorîk a çêtir a fizîkê ya pêwendiya di navbera peqilkên avê yên dorpêçkirî de, yên xwedî qalikeke stûr in pêlên dengî hê jî hewce ne madeyên kontrast  çêtir çêbikin.

Niha, lêkolînerên li Zanîngeha Tsukubayê hevkêşeyên nelîneer ên nû derxistine û li ser lihevanîna wê ya li gelek peqilkên avkî dixebitin. Lekolînêran ev rê hilbijartiye ji ber ku xebata berê taybetmendiyên rastî yên ji bo rûbera peqilkan model nekiriye Nivîskar Profesor Tetsuya Kanagawa dibêje, "Me qalik wekî hêmaneke vîskoelastîk model kiriye û ev yek di analîzê de faktoreke girîng bû."

Kompresîbilîtî di berteka zêdebûn an kêmbûna zextê de veguheztina îzafî ya hejmara tiştên avkî an hişk dipîve. Projeyên din ên lêkolînê dixwestin balê bikşînin ser deformasyonên hindirê peqilkê, di heman demê de peqilkên avkî jî pişt guh dikirin. Lekolîneran dîtine bandora tevlêkirina qalikan di hesaban de rê li ber zêdebûna rêjeya kêmbûnê (belavbûnê) vekir. 

Profesor Kanagawa dibêje, ''Xebata me ji bo teoriya kêmbûna dengan a di tiştên avkî de dibe alîkar rê li ber safîkirinên siberojê veke'' Peqilkên mîkro yên di vê projeyê de tên lêkolîn kirin jî dibe ji bo bikaranîna dermankirinê, wekî gihandina dermanê armanckirî(hedefkirî) bên veguheztin. Di wê rewşê de, pêlên dengî dikarin bibin sedem peqilk di dem an cîhên taybet de ê mirovan de  biteqe û derman têkeve laşê wan. Ev yek ji bo warê tenduristiyê nimeteke mezin e. Rê li ber dermankirina zûtir vedike û karê bijîjkan hêsantir dike.