Dünya Forum: Türkiye'deki operasyonlar Amerikan basınında

DUVAR - Birçok yabancı yayın organı, geçtiğimiz hafta boyunca Türkiye'deki gelişmeler üzerine yayınlar yaptı. Bakalım bu haftanın popüler konusu dışında dünyada geçen hafta neler konuşuldu, neler tartışıldı? Buyrun Dünya Forum’a...

New York Times’ta yayınlanan Patrick Kingsley imzalı makale, Türkiye’nin son dönem yaşadığı karmaşa ve operasyonlar üzerinde duruyor.

“Geçen yıl Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a karşı darbe girişiminin ardından, işinden atılan Aynur Barkın, aynı kaderi paylaşan yaklaşık 40 bin öğretmenden biri haline geldi. Sonuç olarak, ikinci sınıfta okuyan öğrencileri orijinal sınıf büyüklüğünün üç katındaki üçüncü sınıfa katılmak zorunda kaldı.

“Her birine tek tek göz kulak olabilirim” diyen 37 yaşındaki Barkın, şubat ayında İstanbul'un batısındaki bir okuldan kovuldu. “Ancak yeni öğretmenleri bunu yapamaz.”

Başarısız darbeden bu yana, hükümetin Türk kurumlarını geniş çapta temizleme çabasının yarattığı idari kargaşa ve kaosun bir örneği bu.

Erdoğan hükümeti, toplumun neredeyse her kesimini hedefleyerek, kalan muhaliflerden kurtulmaya çalıştı. Ayrıca, tasfiyeyi, Bayan Barkın gibi solcular da dahil olmak üzere tüm yönelimlerden muhaliflerine karşı yapılan bir darbe için bahane olarak kullandı.

Rakamlar olağanüstü. Hükümet, kamu ve özel sektörden muhalif olduklarından şüphelenilen yaklaşık 130 bin kişiyi görevden aldı ya da görevden uzaklaştırdı. Çoğu, Gülen hareketinin lideri Fethullah Gülen'in İslamcı takipçileri ve putperest örgütüyle ilişkili olmakla itham ediliyor.

Tahminlere göre 8 binden fazla ordu subayı, 8 bin  polis memuru, 5 bin akademisyen ve 4 bin  hakim ve savcı görevden uzaklaştırıldı.

MARS’TA METAL İZLERİ BULUNDU

New Scientist dergisinden Leah Crane’in makalesinde Mars’ta keşfedilen metal bulgularına yer veriliyor.

Mars'ın atmosferi elektrikle yüklü metal atomlardan bir katman barındırıyor ve öngörülen biçimde davranmıyor. NASA'nın MAVEN (Mars Atmosferi ve Uçucu Emisyon) uzay aracı Mars’ta, Dünya atmosferi üzerinde gevşek biçimde bulunan atmosferik metal iyonlarından oluşan bir katman buldu.

Mary Marsland'deki Greenbelt'te bulunan NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nden Joseph Grebowsky, Mars'tki bu metal katmanını keşfeden ekibin başında bulunuyor: “Mars bize hem Dünya’ya benzer, hem de dünyanın aksine gözlemler sunuyor, bu çok heyecan verici” diyor.

Gezegenler arasındaki boşluk, metalik toz ve kayalarla doludur. Bir gezegenin atmosferi içine çekildiklerinde yanarlar ve geride demir ve magnezyum gibi metal parçacıklar bırakırlar. Dünya'da bu parçacıkların davranışı çoğunlukla gezegenin güçlü manyetik alanı tarafından kontrol edilir. Manyetik alanları bir çeşit otoyol olarak kullanıyorlar ve atmosfer boyunca ince tabakalar oluşturmak için manyetik alan çizgileri boyunca akıyorlar.

Ancak Mars'ın böyle bir alanı yoktur. Gezegenin güney yarımküresinde zayıf manyetik alanlara sahip küçük bölgeler var; ancak Dünya gibi küresel bir manyetik alan yoksa, MAVEN'ın gördüğü katmanları oluşturamaması gerekir.

Grebowsky, “Bu katmanlara bir şey neden oluyor; fakat ne olduğunu henüz bilmiyoruz” diyor. Grebowsky, Mars atmosferinin yıllarca metal iyonlarına sahip olmasının beklendiğini; ancak, ilk defa bir uzay aracının bu sürekli varlığı doğruladığını belirtiyor. O ve meslektaşları Mars'ta demir ve magnezyum iyonlarının beklenmedik bir dağılımını da keşfettiler.

NASA'nın Langley Araştırma Merkezi'nden Guillaume Gronoff, “Bir gezegenin yaşanabilirliğinin anlaşılması açısından, atmosferik süreçlerin anlaşıldığından emin olmak çok önemli” diyor. “Bu durum, elde edemediğimiz birkaç veri olduğunu gösteriyor.”

Yeni MAVEN bulguları, cevaplardan daha fazla sorular içeriyor: Metal iyonları atmosferde nasıl bu kadar yükselebilir? Güçlü bir manyetik alan olmadan Dünya'nın katmanlarını nasıl oluşturur? Neden birbirlerine bu kadar iyi karışmışlar?

Şu an Mars'ın atmosferinde olan modeller bu fenomenlerden hiçbirini açıklayamıyor. NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nde çalışan, ancak bu çalışmaya dahil olmayan Dean Pesnell, “Bu, Mars'ın atmosferinin tek başına bir atmosfer olduğunu bize gösteriyor, çünkü temiz” diyor.

PAKİSTAN’DAKİ HİNDU KADINLAR YASALARLA KORUNMAYI UMUYOR

Reuters haber ajansının yayınladığı haber, Pakistan’da yaşayan Hindu kadınların maruz kaldığı kaçırılma ve zorla evlendirilme olaylarına yer veriyor.

Sapna Gobia birkaç hafta içinde Pakistan'daki düğünü için hazırlık yapmakla meşgul. Birçok bakımdan düğün nesiller boyu devredilen gelenekleri izleyecek. Ancak, ailesinin evliliğinden farklı olarak, Gobia, yeni bir Hindu evlilik yasası uyarınca bir devlet belgesi ile resmen evlenecek. 25 yaşındaki Gobia Pakistan’ta yaşayan Hindu azınlıktaki milyonlarca kadından biri olacak ve 19 Mart'ta yayınlanan kanunla 2017 Hindu Evlenme Yasası uyarınca evlilik statüsünü onaylayan bir belge almaya hakkı var.

"Biz Hindu kızlar ve evli kadınlar, kaçırılmamak, inancımızdan vazgeçmek ve inancımızdan olmayan bir kişiyle zorla evlendirilmek zorunda kalmaya devam ediyor ve korku içerisinde yaşıyorduk" diyor, Güney Pakistan'daki Dharaki kasabasında bulunan bir devlet üniversitesinden İngiliz edebiyatı mezunu olan Gobia.

On altı yaşındaki Anjali Kumari ise üç yıl önce, gündüz vakti, Dharaki'deki evinden kaçırıldı ve bir gün içinde zorla İslam'a döndürüldü.

Kumari'nin babası Kundan Mal Meghwar, “Karaçi'ye başvurmak zorunda kaldık, sesimizi yükselttik ve kızımızın serbest kalması için sokaklara çıktığımız sırada kaçıranlar tarafından cinayet tehditleriyle yüzleştik” diyor.

KARINCALAR MİLYONLARCA YIL ÖNCE TARIM YAPMAYI ÖĞRENDİ

Joanna Klein’ın New York Times’ta yayınlanan bilimsel makalesi oldukça ilgi çekici bilgiler içeriyor.

“Biz insanlar oldukça akıllı olduğumuzu düşünüyoruz; çünkü tarımı icat ettik. Ancak bunu yalnızca bir yapmadık. Güney Amerika'daki bir yağmur ormanında milyonlarca yıl önce, bir iğne ucu kadar büyük olmayan beyinlere sahip olan karıncalar bunu zaten biliyorlardı. Chicxulub meteor etkisi, Dünya'nın bitki ve hayvanlarının geri kalanının dörtte üçüne kadarını yeryüzünden silen bir kitlesel yok oluş olayına neden olduktan sonra, karıncalar beslenmek için mantar yetiştirmeye başladılar.

Günümüzde Amerika kıtasındaki tropikal ormanlarda, çöllerde ve otlaklarda 250 çeşit karınca iklim kontrollü odalarda mantar bahçeleri inşa etmektedir. Onları besliyorlar ve su veriyorlar. Bazıları, zararlı bakterileri ürünlerinden uzak tutmak için antibiyotikler veya kimyasallar bile kullanıyorlar. Royal Society B'nin gazetesinde salı günü yayınlanan yayınlanan bir çalışmada bilim insanları, bu karıncaların, milyonlarca yıl boyunca böylesine sofistike mantar üreticileri haline gelişinin evrimsel geçmişini aktardılar.”

Smithsonian Ulusal Doğa Müzesi'nden bir entomolog olan Ted Schultz ve meslektaşları, yaprak kesici karıncalar da dahil olmak üzere 78 çeşit mantar çiftçisinin genomlarını 41 mantar olmayan çiftlik türü ile karşılaştırarak, ilgi çekici verilere ulaştılar. Mantar yetiştiren karıncaların muhtemelen 60 milyon yıl önce Güney Amerika'nın yağmur ormanlarındaki ortak bir atadan geldiği sonucuna eriştiler.”

'SURİYE’DE REJİM DEĞİŞİKLİĞİ BİR HATA OLABİLİR'

The Guardian gazetesinin yer verdiği makalede Michael Williams, Suriye meselesine farklı bir bakış açısıyla yaklaşmanın zorunlu olduğunu vurguluyor. Williams’a göre, rejimi değiştirmek daha büyük sorunlara yol açacak gibi görünüyor.

“Han Şeyhun'un isyancı bölgelerinde sivillere yapılan acımasız kimyasal silah saldırılarına tepki olarak, Şayrat askeri üssüne karşı gerçekleşen ABD'nin askeri saldırısı, ABD'nin başını çektiği Suriye'de rejim değişikliği fikri hususunda bir tepkiydi. Şimdi adil olmak gerekirse, kimse Başkan Trump’ın, çelişkili mesajlar ileten baş diplomatının veya BM elçisinin fikirlerini bilmiyor. Ancak uzatmadan söyleyelim; bu çok kötü bir fikir.

Başkan Obama, Suriye'de daha fazla şey yapmadığı için şiddetle eleştirildi, ancak birçok açıdan doğru ve zor olanı yapmaya karar vermişti. Suriye’de devam eden yıkım, bir çözüm çağrısı içeriyor; “Bir şeyler yapın!”. Fakat “bir şey” bir strateji değildir ve rejim değişikliği, özellikle de bir şeyler yapmak için kötü bir seçimdir.

Beşar Esad iyi bir insan değil. Humus ve Halep gibi büyük Suriye şehirleri zamanla moloz yığını haline geldi. Suriye'deki Unesco Dünya Mirası alanlarının altısı hasar gördü. Daha da kötüsü, iç savaşta 500 binin üzerinde Suriyeli sivil öldü, 6.1 milyon kişi yerinden edildi ve 4,8 milyon da yurt dışında sığınma hakkı arıyor. Save the Children, Suriye'deki çocukları sürekli “toksik stres altında yaşıyor” diyerek tanımlıyor. Esad, kendi vatandaşlarına karşı düzenli olarak varil bombaları ve klor gazı gibi ayırım gözetmeyen silahlar kullanıyor.

Liberal bir kalp, adaletin gerçekleşmesini istemektedir; ancak adaletin içeriden gelmesi tamamen anlaşılabilir olan durumdur. Kalıcı barış için kestirme bir yol mevcut değil. Bu kadar rahatsızlık verici olduğu halde, batılı hükümetlerin yapabileceği en iyi şey, sıkıntı çekenlere yardım sağlamak; bu arada savaşan ülkelere pozisyonlarını değiştirmeleri için para ve silah göndermeye devam eden ülkelere baskı yapmak. Bu trajik bir durum, ancak bugünkü Suriye gerçeği böyle.”

KARANLIK ENERJİ, EVRENİN SOĞUMA NEDENİNİ AÇIKLAYABİLİR

Anil Ananthaswamy’in New Scientist dergisinde yayınlanan makalesi, git gide soğumakta olan evrenimizi açıklamada yeni bir ufuk açıyor. Bilim insanının aktardığı kadarıyla, karanlık enerjinin, evrenin soğuk, karanlık sınır durumuna doğru hızlanan genişlemesinin arkasındaki neden olduğu düşünülmekteydi; ancak kuantum alanında destekleyici bir aktör olabilir.

Gökbilimciler, 1990'ların sonunda evrenin genişlemesinin hızlandığını gözlemledi. Bu durumun sorumluluğu, karanlık enerjiye atfedildi. Bir görüş, karanlık enerjinin gerçekten de Einstein'ın genel göreliliğinde ortaya çıkan bir miktar olan kozmolojik sabiti temel almaktadır. Ancak teorik değerini hesapladığımızda, sonuç, gözlemlenen seviyeden yaklaşık 120 derecelik büyüklüktedir.

“Kozmolojik sabitin değeri neden böyle? Neden bu kadar küçük?” diye soruyor Pasadena'daki California Teknoloji Enstitüsü’nden Sean Carroll.

Bu, genel görelilik tarafından öngörülen evrenin son halinin artan entropi ile ilişkili olduğunu işaret ediyor. Carroll, "Kayıp madde, (genelleştirilmiş) ikinci yasayı bir anda, tüm evrene uygulanacak bir şekilde formüle etmenin bir yoluydu” diyor.

Şu anda Princeton, Kaliforniya ve Berkeley Üniversitesi'nde görev yapan Raphael Bousso ve Princeton Üniversitesi'nden Netta Engelhardt, Bekenstein'ın fikrini, bizimki gibi genişleyen bir evrende bir uzay-zaman dilimine uyguladı. Entropisinin arttığını düşünüyorlardı.

Bu termodinamik düşünce tarzı, karanlık enerjinin standart görüşünü farklılaştırıyor: Karanlık enerji, uzay-zamanın kuantum yapısından çıkıyor ve ardından hızlandırılmış genişlemeyi yönlendiriyor. Karanlık enerjinin değerinin sırrını çözmek, bundan sonra, uzay-zamanın belirli bir kuantum mekanik tanımını haklı çıkarmak yönünde bir örnek haline gelebilir.